بخار شدن روغن موتور خودرو؛ علت، نشانه‌ها و راه‌حل‌ها

یکی از مشکلاتی که می‌تواند رانندگان را نگران کند، بخار شدن روغن موتور خودرو است. این پدیده معمولاً نشانه‌ای از وجود ایراد در سیستم موتور است و اگر به‌موقع برطرف نشود، خسارت‌های سنگینی به همراه دارد. در واقع، وقتی می‌گوییم علت بخار شدن روغن موتور را باید بررسی کرد، منظور این است که بفهمیم چرا روغن به جای روانکاری طبیعی، در اثر گرمای زیاد یا مشکلات مکانیکی به بخار تبدیل می‌شود.

واقعیت این است که بخار شدن روغن موتور خودرو فقط یک نشانه ساده نیست؛ بلکه می‌تواند به فرسودگی قطعاتی مثل رینگ پیستون، واشر سرسیلندر یا حتی سیستم خنک‌کننده موتور مربوط باشد. آشنایی با دلایل و علائم این مشکل به شما کمک می‌کند سریع‌تر آن را تشخیص دهید و از آسیب‌های جدی جلوگیری کنید.

در ادامه این مطلب از کارنامه، به زبان ساده توضیح می‌دهیم منظور از بخار شدن روغن موتور چیست، چه علائمی دارد، دلایل اصلی آن کدام است و در نهایت چه راهکارهایی برای رفع این مشکل وجود دارد.

منظور از بخار شدن روغن موتور چیست؟

روغن موتور وظیفه دارد اصطکاک بین قطعات را کاهش دهد، آن‌ها را خنک نگه دارد و مانع سایش بیش از حد شود. اما زمانی که شرایط موتور طبیعی نباشد، ممکن است روغن به‌جای انجام وظیفه اصلی خود، در اثر افزایش دما یا خرابی قطعات موتور خودرو به بخار تبدیل شود.

بخار شدن روغن موتور یعنی بخشی از روغن موجود در محفظه احتراق یا اطراف قطعات داخلی، به دلیل گرمای شدید یا نشتی، به شکل دود یا بخار خارج شود. این بخار می‌تواند از درب روغن موتور، لوله تهویه (PCV) یا حتی اگزوز دیده شود.

به‌طور خلاصه، وقتی روغن به‌جای گردش طبیعی در موتور به‌صورت بخار خارج می‌شود، هم مصرف روغن افزایش می‌یابد و هم موتور در معرض آسیب قرار می‌گیرد.

علائم بخار شدن روغن موتور خودرو

مشکل بخار شدن روغن موتور خودرو معمولاً همراه با نشانه‌هایی است که اگر به آن‌ها دقت کنید، می‌توانید قبل از آسیب جدی موتور متوجه ایراد شوید. مهم‌ترین علائم عبارتند از:

۱. خروج دود آبی از اگزوز

• یکی از واضح‌ترین نشانه‌ها، دود آبی‌رنگی است که هنگام روشن بودن موتور از اگزوز خارج می‌شود.

• این دود نشان می‌دهد روغن وارد محفظه احتراق شده و همراه با سوخت در حال سوختن است.

۲. بخار یا دود از درب روغن موتور

• وقتی درب روغن موتور را باز می‌کنید و بخار یا دود مشاهده می‌کنید، یعنی روغن بیش از حد گرم شده است.

• این حالت به‌ویژه زمانی خطرناک است که بوی سوختگی نیز احساس شود.

۳. افزایش غیرطبیعی مصرف روغن

• اگر مجبورید در فاصله‌های کوتاه دائماً روغن اضافه کنید، احتمالاً بخشی از روغن به‌صورت بخار از بین می‌رود.

• این موضوع می‌تواند ناشی از خرابی رینگ پیستون یا نشتی در واشرها باشد.

۴. کاهش قدرت موتور

• ورود روغن به محفظه احتراق باعث ناقص شدن فرآیند سوخت و احتراق می‌شود.

• این مسئله موجب کاهش شتاب و توان کلی خودرو خواهد شد.

۵. وجود لکه‌های روغن یا دوده در شمع‌ها

• هنگام باز کردن شمع‌ها اگر آثار روغن سوخته یا دوده چرب روی آن‌ها دیدید، نشان‌دهنده ورود روغن به سیلندر و بخار شدن آن است.

۶. افزایش دمای موتور

• بخار شدن روغن معمولاً همراه با افزایش حرارت موتور اتفاق می‌افتد.

• خرابی سیستم خنک‌کننده می‌تواند باعث تشدید این مشکل شود.

۷. بوی سوختگی روغن در کابین یا اطراف خودرو

• اگر هنگام رانندگی بوی روغن سوخته به داخل کابین یا اطراف خودرو برسد، به‌احتمال زیاد روغن در حال تبخیر شدن است.

دلایل بخار شدن روغن موتور

بخار شدن روغن موتور خودرو معمولاً اتفاقی ساده یا بی‌دلیل نیست؛ بلکه نشانه وجود ایرادی جدی در موتور یا قطعات وابسته است. در ادامه مهم‌ترین دلایل این مشکل را بررسی می‌کنیم:

۱. خرابی رینگ پیستون

• رینگ‌های پیستون وظیفه دارند مانع ورود روغن به محفظه احتراق شوند.

• وقتی این رینگ‌ها فرسوده یا شکسته شوند، روغن وارد سیلندر شده و همراه با سوخت می‌سوزد و به شکل دود یا بخار خارج می‌شود.

۲. خرابی واشر سرسیلندر

• واشر سرسیلندر یکی از حیاتی‌ترین قطعات در آب‌بندی موتور است.

• آسیب‌دیدگی یا سوختن واشر می‌تواند باعث نشت روغن به بخش‌های داغ موتور و بخار شدن آن شود.

۳. گرفتگی یا خرابی سیستم تهویه (PCV)

• سیستم PCV وظیفه دارد بخارات روغن را به داخل موتور برگرداند.

• اگر این سیستم مسدود یا خراب شود، بخارات روغن به بیرون نشت کرده و از درب روغن یا هواکش خارج می‌شوند.

۴. خرابی سوپاپ‌ها و گاید سوپاپ

• اگر کاسه‌نمد یا گاید سوپاپ‌ها فرسوده شوند، روغن از مسیر سوپاپ‌ها وارد محفظه احتراق می‌شود.

• این روغن هم در اثر حرارت تبخیر شده و به شکل دود آبی قابل مشاهده است.

۵. داغ شدن بیش از حد موتور

• نقص در سیستم خنک‌کننده (مثل خرابی رادیاتور یا پمپ آب) باعث افزایش دمای موتور می‌شود.

• دمای بالا روغن را سریع‌تر تجزیه کرده و تبخیر آن را افزایش می‌دهد.

۶. کیفیت پایین یا نامناسب بودن روغن موتور

• استفاده از انواع روغن موتور بی‌کیفیت یا غیر استاندارد، مقاومت حرارتی پایینی دارد.

• این نوع روغن سریع‌تر بخار می‌شود و آسیب‌های جدی به موتور می‌زند.

۷. ترک یا شکستگی در بلوک سیلندر

• هرگونه ترک یا شکستگی در بلوک سیلندر می‌تواند باعث نشت روغن به بخش‌های داغ موتور شود.

• در این حالت بخار روغن از بیرون موتور هم قابل مشاهده خواهد بود.

راه‌حل‌های رفع مشکل بخار شدن انواع روغن موتور خودرو

وقتی با مشکل بخار شدن روغن موتور خودرو روبه‌رو می‌شوید، بهترین راهکار انتخاب روش تعمیر متناسب با علت اصلی است. در ادامه مهم‌ترین راه‌حل‌ها را معرفی می‌کنیم:

۱. تعویض یا تعمیر رینگ پیستون

• اگر دلیل بخار روغن فرسودگی رینگ‌ها باشد، باید موتور باز شود و رینگ‌های پیستون تعویض شوند.

• این کار هزینه‌بر است، اما تنها راه رفع مشکل در این شرایط است.

۲. تعویض واشر سرسیلندر

• در صورت سوختن یا آسیب دیدن واشر سرسیلندر، باید این قطعه به‌طور کامل تعویض شود.

• این تعمیر مانع نشت روغن به محفظه‌های داغ موتور می‌شود.

۳. سرویس سیستم تهویه (PCV)

• اگر مشکل از خرابی یا گرفتگی سیستم تهویه باشد، می‌توان با تعویض شیر PCV یا شیلنگ‌های مرتبط مشکل را برطرف کرد.

• این تعمیر معمولاً کم‌هزینه‌تر از سایر گزینه‌هاست.

۴. تعمیر سوپاپ‌ها و کاسه‌نمدها

• فرسودگی گاید یا کاسه‌نمد سوپاپ‌ها باعث ورود روغن به سیلندر می‌شود.

• با تعویض این قطعات کوچک می‌توان جلوی بخار شدن روغن را گرفت.

۵. رفع مشکلات سیستم خنک‌کننده

• اگر علت، داغ شدن بیش‌ازحد موتور باشد، باید اجزای سیستم خنک‌کننده مانند رادیاتور، ترموستات یا پمپ آب بررسی و تعمیر شوند.

• این کار از تجزیه سریع روغن جلوگیری می‌کند.

۶. استفاده از روغن موتور استاندارد

• انتخاب روغن موتور مناسب با ویسکوزیته توصیه‌شده توسط خودروساز، مانع تبخیر زودهنگام روغن می‌شود.

• همیشه از برندهای معتبر و دارای تأییدیه استفاده کنید.

۷. تعمیر ترک یا شکستگی در بلوک سیلندر

• در صورت وجود ترک یا شکستگی، باید بلوک سیلندر تعمیر یا حتی تعویض شود.

• این اقدام آخرین راهکار در مواقعی است که نشتی روغن شدید باشد.

جمع‌بندی نهایی

بخار شدن روغن موتور خودرو نشانه‌ای جدی است که نباید آن را ساده گرفت. این مشکل معمولاً به دلایل مختلفی مانند خرابی رینگ پیستون، واشر سرسیلندر، گاید سوپاپ‌ها، سیستم تهویه (PCV) یا حتی داغ شدن بیش‌ازحد موتور رخ می‌دهد. شناخت سریع علت بخار شدن روغن موتور و اقدام به تعمیر یا تعویض قطعات معیوب می‌تواند از آسیب‌های سنگین‌تر جلوگیری کند.

در نهایت به یاد داشته باشید که استفاده از روغن موتور استاندارد، سرویس دوره‌ای خودرو و رسیدگی به سیستم خنک‌کننده بهترین راه‌های پیشگیری از بخار شدن روغن موتور خودرو هستند. توجه به این نکات هم عمر موتور را افزایش می‌دهد و هم هزینه‌های تعمیرات را کاهش می‌دهد.

پرسش‌های متداول درباره بخار شدن روغن موتور

۱. آیا بخار شدن روغن موتور همیشه به معنای خرابی موتور است؟
خیر؛ گاهی ممکن است به دلیل روغن بی‌کیفیت یا گرمای شدید موتور باشد، اما در بیشتر موارد نشانه ایراد جدی در قطعات داخلی است.

۲. بخار روغن از درب روغن موتور طبیعی است؟
مقدار خیلی کم بخار می‌تواند طبیعی باشد، اما اگر بخار زیاد و همراه با بوی سوختگی باشد، باید فوراً بررسی شود.

۳. آیا تعویض روغن موتور می‌تواند مشکل بخار شدن روغن موتور را حل کند؟
فقط در صورتی که دلیل اصلی، کیفیت پایین یا نامناسب بودن روغن باشد. در غیر این صورت تعویض روغن به تنهایی کافی نیست.

۴. هزینه رفع مشکل بخار روغن چقدر است؟
بسته به علت اصلی متفاوت است. از یک سرویس ساده PCV تا تعمیرات سنگین موتور مثل تعویض رینگ یا واشر سرسیلندر می‌تواند هزینه داشته باشد.

۵. آیا رانندگی با موتور در حال بخار کردن روغن خطرناک است؟
بله؛ چون بخار روغن نشانه‌ی داغ شدن و نشتی است و ادامه رانندگی می‌تواند به قفل شدن موتور یا خرابی کامل منجر شود.

۶. چگونه می‌توان از بخار شدن روغن موتور جلوگیری کرد؟
با سرویس منظم خودرو، استفاده از روغن استاندارد، کنترل سیستم خنک‌کننده و توجه به علائم اولیه مثل دود آبی از اگزوز.