فعالیت خودرویی چین در ایران و عربستان، زمین تا آسمان فرق دارد. حضور چین در بازار ایران محدود به عرضه و مونتاژ خودرو میشود، بدون اینکه فناوری جدید و خلاقانهای به کشور عزیزمان انتقال یابد. ولی عربستان با هدف سرمایهگذاری روی خودروهای برقی، همکاری آیندهنگرانهای را با شرکتهای چینی آغاز کرده است.
از سال ۱۳۹۷ تاکنون به سبب اعمال تحریمهای بینالمللی و منع جهانی همکاری با شرکتهای ایرانی، چینیها توانستهاند جایگاه مناسبی در بازار خودروی ایران پیدا کنند و محصولات خود را با قیمتی بیش از بازار جهانی، به مشتریان ایرانی بفروشند. این در حالی است که طبق سند جامع همکاری ایران و چین که در سال ۱۳۹۵ به امضا رسیده، چشمبادامیها قرار بود با طراحی شهرک صنعتی تولید خودرو و صنایع مرتبط و تمرکز روی توسعه و استفاده از فناوریهای انرژی تجدیدپذیر، به صنعت خودروی کشور کمک کنند. ولی ظاهرا بنا به دلایلی، چینیها تنها به عرضه و مونتاژ محصولات خود به بازار ایران بسنده کرده و تمایلی به توسعه و انتقال فناوری، مخصوصا در عرصه برقیسازی نشان نمیدهند.
از طرف دیگر، یکی از شرکتهای چینی به نام Human Horizons بهتازگی قراردادی ۵.۶ میلیون دلاری با دولت عربستان بسته که هدف آن، تولید خودروهای برقی و ارتقای فناوریهای انرژی سبز است. این قرارداد در آینده نزدیک بهطور حتم موجب تحول در حملونقل عربستان میشود، در حالیکه خودروسازی کشور کماکان حول مسائلی همچون حذف آپشنها برای کاهش قیمت، واردات خودروهای کارکرده، ساخت خودروهای جدید با پلتفرم سی سال پیش، افزودن سوپاپ به پیشرانههای ضعیف و خارجازرده، جداسازی دولت از صنعت خودرو، اقدامات بیهوده برای کاهش رانتخواری و انحصارشکنی و … درجا میزند.
چرا فعالیت خودرویی چین در ایران و عربستان متفاوت است؟
یکی از مهمترین دلایل تفاوت فعالیت خودرویی چین در ایران و عربستان به رفتار دولتهای این دو کشور مربوط میشود. با اینکه عربستان بزرگترین صادرکننده نفت در جهان به حساب میآید، ولی مصمم به سرمایهگذاری روی بخشهای مختلف از جمله برقیسازی خودرو و گسترش انرژی سبز در صنایع مختلف است. در عوض مسئولین ایرانی بهویژه در بخش خودرو، هر روز با اتخاذ تصمیمات فیالبداهه و ضدونقیض، باعث افزایش محدودیتهای مختلف و آشفتگی شرایط میشوند. ورود شورای رقابت به قیمتگذاری خودروهای چینی را میتوان مثال بارزی از ایجاد محدودیت و آشفتگی دانست.
از طرف دیگر، عربها بدون درگیریهای سیاسی و نقشههای خاص برای کشورهای دیگر، در حال توسعه و سرمایهگذاری برای آینده کشورشان هستند و این موضوع، آرامش خاطر چینیها را برای مشارکت و همکاری با دولت عربستان فراهم میآورد. در عوض ایران تحت تحریمهای شدید بینالمللی است و هرگونه همکاری با این کشور به معنی تقبل ریسک است. بنابراین اختلاف فعالیت خودرویی چین در ایران و عربستان چندان هم توجیهناپذیر نیست. با توجه به تلاطمات و نوسانات شدید در کشور، چینیها تا حدی حق دارند تنها به عرضه و مونتاژ محصولات خود به بازار ایران بسنده کنند و تمایلی به سرمایهگذاری یا انتقال و ارتقای فناوری نداشته باشند.