سیستم کیسه هوا (ایربگ) یکی از مهم‌ترین تجهیزات ایمنی خودرو است که در هنگام تصادف به کاهش صدمات سرنشینان کمک می‌کند. مطالعات سازمان ایمنی ترافیک بزرگراه‌های آمریکا (NHTSA) نشان می‌دهد از سال ۱۹۸۷ تا ۲۰۱۷ حدود ۵۰۴۵۷ نفر بر اثر استفاده از کیسه‌های هوای جلوی خودرو نجات یافته‌اند. همچنین گزارش مؤسسه IIHS حاکی است که تا سال ۲۰۱۹ جمعاً ۷۰۰۵۹ زندگی توسط ایربگ‌های جلوی خودروها نجات یافته است. به طور کلی، ایربگ همراه با کمربند ایمنی به شکل چشمگیری احتمال مرگ و جراحت‌های شدید را کاهش می‌دهد. بنابراین روشن شدن چراغ هشدار ایربگ در داشبورد نباید نادیده گرفته شود؛ چرا که این علامت به مشکل در سیستم ایمنی کمکی (SRS) خودرو اشاره دارد و سریعاً باید برطرف شود.
دلایل رایج روشن شدن چراغ ایربگ
معمولاً عواملی مانند نقص در اجزای سیستم SRS، خرابی‌های برقی و الکترونیکی، یا رخدادهای خارج از برنامه می‌توانند باعث روشن شدن چراغ هشدار ایربگ شوند. از جمله دلایل رایج می‌توان موارد زیر را نام برد:
- سنسورهای تصادف معیوب: برخی حسگرهای شتاب‌سنج یا ضربه (Crash Sensors) خراب یا معیوب شوند. حتی اگر هیچ تصادفی رخ نداده باشد، خرابی یک سنسور ممکن است چراغ ایربگ را روشن کند.
- عیب در سیم‌کشی و اتصالات: قطعی، شل‌شدن یا خوردگی اتصالات و سیم‌های مرتبط با ایربگ (از جمله زیر صندلی یا پشت داشبورد) ارتباط مدار سیستم SRS را مختل کرده و باعث هشدار می‌شود.
- خرابی فنر ساعتی فرمان: «فنر ساعتی» (Clockspring) مجموعه سیم‌هایی است که از فرمان عبور می‌کند تا سیگنال ایربگ و بوق را منتقل کند. اگر این فنر قطع یا فرسوده شود، اتصالات قطع شده و کامپیوتر خودرو خطای ایربگ را تشخیص می‌دهد.
- خوردگی یا آسیب در ماژول ایربگ: آب‌خوردگی یا زنگ‌زدگی ماژول کنترل ایربگ (که معمولاً زیر صندلی یا داشبورد است) می‌تواند مدار را دچار نقص کند و چراغ هشدار روشن شود.
- مشکل در سیستم کمربند ایمنی: سیستمی که وجود کمربند را تشخیص می‌دهد ممکن است خراب شود. برای مثال، اگر کمربند بسته نشده یا سنسور قفل کمربند ایراد داشته باشد، سیستم SRS آن را نشتی حفاظت ایمنی می‌داند و چراغ ایربگ روشن می‌شود.
- خاموش‌سازی دستی کیسه هوا: در برخی خودروها کلیدی برای غیرفعال کردن کیسه هوای سرنشین وجود دارد (مثلاً برای صندلی کودک). اگر این حالت فعال باشد، چراغ هشدار به عنوان یادآوری روشن می‌ماند تا راننده بداند کیسه هوا غیرفعال است.
- مشکل باتری یا مدارهای الکتریکی: باطری خودرو یا مدار برق متصل به واحد کنترل ممکن است ضعیف یا نامنظم باشد. خالی شدن باطری یا قطع و وصل برق می‌تواند باعث ثبت خطای موقت در ECU شود و چراغ ایربگ روشن بماند.
- تصادف قبلی بدون ریست سیستم: اگر در تصادفی ایربگ‌ها عمل کرده باشند و پس از آن ماژول ایربگ یا سنسورهای مربوط بدون بازنشانی (ریست) باقی بمانند، چراغ هشدار تا زمان رفع کامل مشکل روشن خواهد ماند.
خطرات و پیامدهای نادیده گرفتن چراغ هشدار ایربگ
چراغ هشدار ایربگ نشان می‌دهد سیستم ایمنی خودرو دچار نقص شده است. نادیده گرفتن این هشدار می‌تواند عواقب جدی داشته باشد. در تصادفات، ممکن است ایربگ‌ها به‌خاطر این خطا به‌موقع عمل نکنند و سرنشینان از حفاظت حیاتی آن محروم شوند. به گزارش آژانس‌های بین‌المللی، ایربگ‌های جلوی خودروها جان هزاران نفر را نجات داده‌اند؛ بنابراین روشن ماندن چراغ SRS به معنای محروم شدن سرنشینان از این لایه حفاظتی است. علاوه بر این، در بسیاری از کشورها روشن ماندن چراغ ایربگ موجب عدم قبولی خودرو در معاینه فنی می‌شود و می‌تواند عواقب قانونی نیز در پی داشته باشد. در مجموع، کارشناسان توصیه می‌کنند که هرچه سریع‌تر نسبت به بررسی و رفع مشکل اقدام شود تا ایمنی خودرو تضمین گردد.
توصیه‌های ایمنی هنگام روشن شدن چراغ ایربگ
در صورت مشاهده روشن شدن چراغ ایربگ، رعایت نکات زیر می‌تواند از بروز حوادث احتمالی جلوگیری کند:
- هر چه سریع‌تر خودرو را برای بررسی تخصصی و تعمیر به تعمیرگاه مجاز یا نمایندگی ببرید.
- تا برطرف شدن مشکل از رانندگی طولانی یا با سرعت بالا خودداری کنید؛ بهتر است در مسیرهای کوتاه و آرام با خودرو حرکت کنید.
- تمام سرنشینان حتماً از کمربند ایمنی استفاده کنند و از وجود قفل محکم کمربندها اطمینان حاصل شود.
- وضعیت باتری و دینام خودرو را کنترل کنید. در صورت مشاهده هرگونه اختلال در شارژ باطری، حتماً باتری را بررسی یا تعویض کنید.
- از دستکاری، فیوز کشی یا تعویض خودسرانه اجزای ایربگ خودداری کنید؛ این کار ممکن است خطرات جدی ایجاد کند.
مراحل ابتدایی عیب‌یابی برای راننده
در برخی موارد، راننده می‌تواند گام‌های ساده‌ای را برای بررسی اولیه بردارد:
- خاموش و روشن کردن خودرو: پس از چند ثانیه روشن بودن چراغ ایربگ و خودکار خاموش شدن آن در هنگام روشن کردن موتور، اگر دوباره روشن ماند، کامپیوتر خودرو خطا را ثبت کرده است. یک بار خاموش و روشن کردن مجدد (یا قطع باتری چند دقیقه‌ای) گاهی خطاهای موقت را پاک می‌کند.
- بررسی شارژ باطری: اطمینان حاصل کنید که باطری خودرو شارژ کافی دارد و اتصالات آن سفت و عاری از خوردگی است. باطری ضعیف یا ضعیف‌شدن اتصال آن می‌تواند باعث ثبت خطا شود.
- چک کردن کمربندها: مطمئن شوید که تمام کمربندهای ایمنی بسته شده و هیچ جسم خارجی یا آبی مانع عملکرد صحیح قفل آن‌ها نشده باشد.
- بررسی وضعیت کلید ایربگ سرنشین: اگر خودرو مجهز به سوییچ غیرفعال‌سازی کیسه هوا در صندلی سرنشین است، مطمئن شوید این کلید روی حالت «روشن» (فعال) باشد.
- بررسی فیوزها و اتصالات: فیوز مربوط به مدار ایربگ را در جعبه فیوز چک کرده و اتصالات زیر صندلی را کنترل کنید. در بسیاری از خودروها ماژول ایربگ زیر صندلی جلو قرار دارد. در صورت لزوم می‌توانید برای اطمینان از برقراری صحیح اتصالات از اسپری تمیزکننده الکترونیکی (یا سرویس فنی) استفاده کنید.
- استفاده از دستگاه اسکنر (دیاگ): اگر ابزار دیاگ SRS در دسترس است، به درگاه OBD2 وصل کنید تا کدهای خطای ذخیره شده در واحد کنترل ایربگ خوانده شود. این کار معمولاً خطای دقیق را مشخص می‌کند و به راننده کمک می‌کند درک کند مشکل از کدام قطعه است.
اهمیت مراجعه به تعمیرکار متخصص یا نمایندگی رسمی
سیستم ایربگ بسیار حساس و پیچیده است و رفع نواقص آن نیاز به تخصص و تجهیزات خاص دارد. کارشناسان قویاً توصیه می‌کنند که انجام تعمیرات یا ریست خودسرانه را کنار بگذارید و خودرو را به دست تعمیرکار متخصص یا نمایندگی مجاز بسپارید. این افراد به دستگاه‌های پیشرفته دیاگ و اطلاعات فنی به‌روز دسترسی دارند و می‌توانند با دقت علت روشن شدن چراغ را تشخیص دهند. اقدام خودسرانه ممکن است موجب اشتباه در ریست یا حتی آسیب دیدن سیستم ایمنی شود، در حالی که متخصصان با تجربه عیب‌یابی دقیق را انجام داده و پس از رفع مشکل چراغ ایربگ را به درستی خاموش می‌کنند.
نقش دیاگ و تجهیزات تخصصی در تشخیص دقیق مشکل
برای تشخیص دقیق و ایمن مشکل چراغ ایربگ، استفاده از تجهیزات الکترونیکی ویژه ضروری است. دستگاه‌های دیاگ پیشرفته که قابلیت خواندن کدهای SRS را دارند، می‌توانند خطای موجود را از واحد کنترل ایربگ (ECU) استخراج کنند. به کمک این ابزارها تکنسین‌ها می‌توانند بفهمند کدام سنسور یا مدول دقیقاً دچار ایراد شده است و اقدامات تعمیر مربوطه را انجام دهند. به عنوان مثال، متخصص می‌تواند با دستگاه دیاگ کد خطا را بخواند و پس از تعویض یا ترمیم قطعه معیوب، سیستم را دوباره راه‌اندازی کند. در بسیاری از موارد، بدون بهره‌گیری از این تجهیزات پیشرفته، تشخیص دقیق مشکل غیرممکن است.
پرسش‌های متداول درباره چراغ ایربگ
۱. آیا می‌توان با روشن بودن چراغ ایربگ رانندگی کرد؟
از نظر فنی ممکن است، اما این کار به هیچ وجه توصیه نمی‌شود. روشن بودن چراغ به معنای وجود نقص در سیستم ایمنی است و رانندگی تحت این شرایط بسیار پرخطر است، زیرا ممکن است کیسه‌های هوا در لحظه تصادف فعال نشوند.
۲. هزینه تعمیر چراغ ایربگ چقدر است؟
هزینه‌ها بسیار متغیر است و بسته به نوع نقص و خودرو متفاوت خواهد بود. به طور تخمینی، هزینه ابتدایی خواندن کد خطا (اسکن دیاگ) در حدود چند میلیون ریال است، در حالی که تعویض قطعات مانند سنسور یا فنر ساعتی از چند میلیون تا ده‌ها میلیون ریال هزینه دارد. برای مثال، یک منبع معتبر هزینه اسکن دیاگ را زیر ۵۰ پوند و تعویض کامل ماژول ایربگ را حدود ۷۰۰ تا ۱۰۰۰ پوند گزارش کرده است.
۳. آیا در صورت روشن بودن چراغ ایربگ، کیسه‌ها فعال می‌شوند؟
خیر. روشن بودن این چراغ به معنی غیرفعال بودن سیستم ایربگ است؛ بنابراین در صورت تصادف، کیسه‌های هوا فعال نخواهند شد.