در حالی که محصولات ایرانخودرو و سایپا تقریبا به طور مساوی در بازار کشورمان عرضه میشوند اما به طور مشخص متقاضیان ثبتنام در قرعهکشی ایرانخودرو از سایپا بیشتر است. بهعنوان نمونه در دو ماه پایانی سال گذشته ۳.۶ میلیون نفر برای خودروهای تولیدی ایرانخودرو و ۴۹۰ هزار نفر برای خودروهای تولیدی سایپا ثبتنام کردهاند.
به عبارت دیگر از هر ۹ نفر ثبتنامکننده در قرعهکشی خودرو، ۸ نفر متقاضی محصولات ایرانخودرو بوده و تنها یک نفر به دریافت محصولات سایپا تمایل نشان داده است.
بررسی وضعیت بازار خودرو و آمارهای مرتبط با ثبتنامکنندگان قرعهکشیهای خودروسازان نشان میدهد که هرچه رانت خودرویی بیشتر باشد متقاضیان ثبتنام برای دریافت آن خودرو بیشتر بوده و از طرف دیگر احتمال برنده شدن متقاضی خودرو مذکور نیز به دلیل حضور پرتعداد واسطهها کمتر است.
علت این اختلاف چیست؟
اما چه عاملی سبب شده که ۸۸ درصد از ثبتنامکنندگان به محصولات ایرانخودرو تمایل داشته باشند و تنها ۱۲ درصد به سراغ محصولات سایپا روند؟ چه عاملی سبب ایجاد این عدم توازن شده است؟
پاسخ این سوالات را باید در اختلاف قیمت کارخانه و بازار محصولات خودروسازان جستجو کرد. هرچه اختلاف قیمت کارخانه و بازار خودرویی بیشتر باشد رانت خودرو مذکور نیز بیشتر بوده و تعداد ثبتنامکنندگان برای دریافت آن خودرو نیز بیشتر میشود.
به عبارت دیگر رانت محصولات ایرانخودرو نسبت به محصولات سایپا بیشتر است و همین موضوع سبب شده که با وجود قیمتهای بالاتر تعداد متقاضیان دریافت خودروهای ایرانخودرو بیشتر از خودروهای سایپا باشد. در عین حال که احتمال برنده شدن در قرعهکشی ایرانخودرو نیز به مراتب نسبت به سایپا کمتر است.
بهعنوان نمونه برای خودرویی مانند کوییک R یک رانت و سود حدوداً ۸ میلیون تومانی وجود دارد و تنها یک درصد از متقاضیان قرعهکشیهای دو ماه پایانی سال گذشته خودروسازان برای این خودرو ثبتنام کردهاند. این درحالی است که حدود ۲۸ درصد از ثبتنامیها به دنا پلاس اختصاص داشته است. رانت خودرو دنا پلاس چیزی در حدود ۱۳۹ میلیون تومان است.
نیازسنجی بازار خودرو کشور نشان میدهد که عموما سالانه ۱.۶ میلیون خودرو در ایران خرید و فروش میشود اما رانت موجود در بازار خودرو سبب شده که بیش از ۵ برابر این میزان ثبتنام برای قرعهکشی محصولات ایرانخودرو و سایپا صورت گیرد که بسیار بیشتر از میزان قابلپیشبینی است. به این ترتیب همچنان میتوان حضور پررنگ واسطهها را در بازار خودرو کشورمان تصور کرد.