موتورهای احتراقی که در خودروهای امروزی به کار می‌ٰروند معمولا به دلیل نوع عملکردشان ضربات و تکان‌های زیادی دارند. در واقع انفجارهای پیاپی و سنگینی که وظیفه‌ی تامین نیروی لازم برای به حرکت در آوردن خودرو را دارند، موجب ارتعاشات سنگین و گاها غیر قابل کنترل موتور می‌شوند. این ارتعاشات نیز طبعا به کابین منتقل شده و رانندگی را ناراحت و خسته کننده می‌کنند.
خودروسازان هم که همواره به دنبال تامین راحتی و آسایش بیشتر برای راننده و سرنشینان خودروهای خود هستند از گذشته به دنبال راهی برای کاهش این تکان‌های آزار دهنده بودند. چرا که همواره، سکوت و سکون کابین یکی از مزایای خودروها محسوب می‌شوده و خودروهایی که صدا و ضربه‌ی ناشی از عملکرد موتور به کابین آنها منتقل نمی‌شود به جهت این خصیصه زبان‌زد هستند. یکی از ترفندهای رسیدن به این هدف، تولید موتورهایی با ارتعاش و تکان و ضربه کمتر است که خود فرآیند‌ها و طراحی‌های پیچیده‌ای را می‌طلبد. اما حتی بهترین نوع موتور نیز، همچنان حین کار ارتعاشات و ضرباتی را به همراه دارد که دیگر قطعات خودرو و به دنبالش کابین و بدنه را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اما راهکار این معضل چیست؟
دسته موتور چیست؟
Engine Mount یا دسته موتور وسیله مهار ارتعاشات و تکان‌ها و ضربات موتور است. در واقع این قطعه که به عبارت کامل‌تر Engine Anchor Mount خوانده می‌شود وظیفه تحمل وزن موتور خودرو را بر عهده دارد. دسته موتور نقش تکیه‌گاه موتور را بازی می‌کند تا موتور به کمک آن با تعادل و ثبات بیشتر وظایف خود را انجام دهد. مجموعه سیستم فنی خودروها را می‌توان به پازلی تشبیه کرد که در کنار هم خودرو را به حرکت در می‌آورند. اما قطعات و تکه‌های این پازل برای ماندن در جای خود و عملکرد بدون استرس نیاز به ثبات و استحکام دارند. بنابراین هر قطعه باید به واسطه قطعات دیگر یا به کمک بست‌های مخصوص به بدنه یا قطعات محکم دیگر چفت شود. موتور نیز به واسطه قطعه‌ای که دسته آن شناخته می‌شود به بدنه خودرو محکم می‌شود. دسته موتور مهم‌ترین و اصلی‌ترین تکیه‌گاه یا به نوعی بست در قطعات خودرو محسوب می‌شود. وظایف این قطعه را می‌توان اینگونه خلاصه کرد:
۱. تحمل وزن موتور
۲. جذب ارتعاشات ناشی از احتراق مخلوط سوخت و گاز در موتور
۳. پیشگیری از حرکت بیش از حد موتور در اثر نیروهای وارده از جاده
۴. جلوگیری از حرکت شدید موتور در زمان‌های شتاب‌گیری یا ترمز گرفتن
۵. کنترل تکان‌های جانبی موتور خودرو در زمان عبور از دست‌انداز
موتور در اثر ضربه‌های ناشی از رها شدن کلاچ یا درگیر شدن آن و خلاص شدن تایر‌ها به دلیل اتصال به بقیه قسمت ها علاقه زیادی به تکان‌های جانبی پیدا می‌کند تا این انرژی را دفع کند. این تکان‌ها معمولا به شکل گشتاورهای پیچشی هستند. تنها بخشی که می‌توان این گشتاورهای را تحمل کند شاسی خودرو است. اما در صورت محکم شدن کامل بدنه به شاسی، فشار زیادی به شاسی و موتور وارد می‌شود. برای کنترل این فشار، حالتی انعطاف‌پذیر در محل اتصال موتور و شاسی ایجاد می‌شود. در واقع دسته موتور موظف است ضمن ایجاد توازن در دو دسته ارتعاشات وارده به خودرو که ناشی از جاده و عملکرد موتور هستند، فشار وارده به شاسی را نیز کاهش دهد.
دسته موتور معمولا به تعداد مختلف و در بالا و پایین یا طرفین موتور به کار می‌رود. این قطعه در کمپانی‌های گوناگون و با انواع مختلفی تولید می‌شود اما رایج‌ترین آنها دو نوع
- هیدرولیکی
- لاستیکی
هستند. درواقع تمام انواع دسته موتور در این دو گروه قرار می‌گیرند و تفاوت‌های آنها شامل جزئیاتی در طراحی و متریال‌شان می‌شود. شرح تفاوت‌ها و خصوصیات این دو قطعه را در ادامه خواهیم داشت.
حتما بخوانید: مقایسه سه خودروی رانا، پژو ۲۰۶ و هیوندای i30
دسته موتورهای هیدرولیکی
اما دسته موتورهای هیدرولیکی که نوع گران‌تر و پیچیده‌تر این قطعه هستند از دو لایه فنر، یک بخش لاستیکی یک سیال تشکیل شده اند. به همین خاطر هم به آنها هیدرولیکی گفته می‌شود. در واقع این نوع دسته موتور از قابلیت‌های فنر و لاستیک و سیال هیدرولیک روغنی برای دفع و جذب ضربه در کنار هم بهره می‌برد. خصوصیت هیدرولیکی بودن آنها به لایه‌های فنر و روغن در بین‌شان اشاره دارد. در دسته موتورهای هیدرولیکی دو لایه فنر که در هم قلاب هستند، وظیفه‌ی جذب نیرو و ضربات را برعهده دارند.
دسته موتورهای لاستیکی
این نوع که به دلیل مکانیزم ساده‌ترشان قیمت مناسب‌تری هم دارند در ابعاد مختلف با توجه به ابعاد موتور و وزن آن تولید می‌شوند. جنس آنها از نوعی پلاستیک انعطاف‌پذیر با قابلیت جذب ارتعاشات و ضربات است. این جنس را پلاستیک کاشتنی می‌نامند که دوام بالایی نیز دارد. بخش لاستیکی این نوع دسته موتور بین دو صفحه فلزی که معمولا از جنس چدن یا آهن است قرار می‌گیرد. دو صفحه یکی به بدنه یا شاسی و موتور یا بلوک سیلندر پیچ می‌شود.
تعداد دسته موتور در خودرو
گفته شد که دسته موتورها در انواع خودرو به تعداد مختلف و در جهات متفاوت بسته به نوع موتور، محل قرارگیری آن، وزنش و شرایط شاسی و دیگر قطعات به کار می‌رود. برای مثال در خودروهای دیفرانسیل جلو که موتور در عرض شاسی قرار می‌گیرد از سه دسته موتور استفاده می‌شود. دو دسته در پایین و یک دسته در بالا. در موتورهای طولی نیز از دو دسته در دو سمت موتور استفاده می‌شود. همچنین شرایط ذکر شده برای موتور در نوع دسته موتور به کار رفته نیز تاثیر دارد. برای مثال در موتورهای عرضی معمولا از دسته موتورهای هیدرولیکی استفاده می‌شود. همچنین محل به کارگیری دسته موتور نیز در انتخاب نوع آن مهم است.
حتما بخوانید: خوش فروش‌ترین خودروهای زیر ۳۰۰ میلیون کدام‌ها هستند؟
برای دسته‌موتورهایی که در پایین موتور نصب می‌شوند معمولا از نوع لاستیکی استفاده می‌شود و دسته‌هایی که در طرفین یا بالای موتور نصب می‌شوند می‌توانند از نوع هیدرولیکی یا لاستیکی هستند. همچنین باید اضافه کرد که دسته موتورهای زیرین وظیفه تحمل وزن موتور را بر عهده دارند، دسته‌های کناری ضربات بیرونی را کنترل می‌کنند و دسته‌های بالایی هم ارتعاشات خود موتور را دفع می‌نمایند.