علائم نیم‌ سوز شدن پمپ بنزین خودرو و روش‌های پیشگیری از آن

نقش اصلی پمپ بنزین خودرو بسیار ساده اما مهم است: انتقال مقدار صحیح سوخت از مخزن به موتور برای اطمینان از حرکت روان و کارآمد خودرو. احتمالا می‌توانید تصور کنید که نیم‌سوز شدن پمپ بنزین به‌معنای عملکرد نامناسب خودرو است؛ چراکه اگر اختلالی در عملکرد پمپ بنزین ایجاد شود، سوخت کافی برای احتراق در سیلندرها وجود نخواهد داشت. همراه‌مان بمانید؛ در این مطلب از کارنامه، هر آنچه را که باید درباره علائم نیم‌ سوز شدن پمپ بنزین خودرو بدانید، برایتان می‌گوییم.

کارکرد پمپ بنزین چیست؟

وظیفه اصلی پمپ بنزین این است که سوخت را با فشار مناسب از مخزن سوخت به موتور انتقال دهد تا عملکرد موتور، روان و یکنواخت باشد. این پمپ معمولاً در داخل یا نزدیک مخزن سوخت قرار دارد و بی‌وقفه کار می‌کند تا مطمئن شود موتور خودرو همیشه سوخت کافی دریافت می‌کند؛ به‌خصوص در حین رانندگی با سرعت بالا یا در مسیرهای سربالایی.

پمپ بنزین به دو نوع اصلی مکانیکی و برقی تقسیم می‌شود. پمپ بنزین مکانیکی معمولاً در خودروهای قدیمی کاربراتوری یافت می‌شود، اما پمپ بنزین برقی در خودروهای مدرن‌تر استفاده می‌شود و با سیستم‌های تزریق سوخت کار می‌کند. شورولت وگا اولین وسیله نقلیه تولیدی با پمپ بنزین برقی بود که در دهه‌های ۷۰ و ۸۰ میلادی تولید شد.

علائم نیم‌سوز شدن پمپ بنزین خودرو

پمپ بنزین خودرو به‌طور متوسط بیش از ۱۰۰،۰۰۰ کیلومتر عمر می‌کند و بیشتر خودروها نیازی به تعویض مداوم پمپ بنزین ندارند. با‌این‌حال، برخی علائم می‌توانند نشان‌دهنده نیم‌سوز شدن پمپ بنزین باشند؛ مثل:

۱. صدای زوزه از مخزن سوخت

اگر پمپ بنزین نیم‌سوز شود، ممکن است از خود صدای بلند و زوزه‌مانندی تولید کند. البته این صدا زمانی که سوخت موجود در مخزن کم یا آلوده باشد هم شنیده می‌شود.

۲. استارت دشوار

اگر پمپ بنزین نتواند بنزین را از مخزن به موتور برساند، در روشن کردن خودرو با مشکل مواجه خواهید شد. در این وضعیت، خودرو تلاش می‌کند استارت بخورد، اما نمی‌تواند؛ چون بنزین کافی به موتور آن نمی‌رسد.

۳. ریپ زدن موتور

 اگر پمپ بنزین نیم‌سوز باشد و نتواند سوخت لازم برای موتور را خصوصا در سرعت‌های بالاتر تولید کند، مشکل ریپ زدن ماشین رخ می‌دهد و احتمالا خودرو خاموش شود.

۴. خاموش شدن خودرو

پمپ بنزین نیم‌سوز، ممکن است بیش‌ازحد داغ شود و همین گرم شدن پمپ می‌تواند کل موتور را داغ کند. داغ شدن موتور هم ممکن است درنهایت به خاموش شدن خودرو منجر شود.

۵. کم شدن قدرت خودرو

اگر متوجه شدید قدرت وسیله نقلیه‌تان هنگام حرکت در شیب‌های تند یا حمل بارهای سنگین کم می‌شود، ممکن است ایراد از پمپ بنزین باشد. چراکه طبیعتا موتور در چنین شرایطی به سوخت بیشتری نیاز دارد، اما پمپ بنزین نمی‌تواند این سوخت را تأمین کند.

۶. افزایش قدرت ناگهانی خودرو

تا به اینجای مطلب، درباره تبعات نرسیدن بنزین کافی به موتور درنتیجه‌ی نیم‌سوز شدن پمپ بنزین صحبت کردیم. اما گاهی خرابی پمپ بنزین باعث می‌شود بنزین بسیار بیشتری به موتور برسد. در چنین حالتی هنگام رانندگی حس می‌کنید قدرت خودرو بسیار شده است.

۷. افزایش دفعات سوخت‌گیری

گفتیم که اگر پمپ بنزین نیم‌سوز شود، ممکن است سوخت بسیار بیشتری به موتور برسد. در چنین شرایطی خودرو نسبت به حالت عادی بنزین بیشتری خواهد سوزاند. همه این‌ها یعنی باید به دفعات بیشتری به ایستگاه‌های پمپ بنزین مراجعه کنید و بنزین بزنید.

۸. گاز نخوردن ماشین

یکی از مهم‌ترین و آزاردهنده‌ترین علائم نیم‌سوز شدن پمپ بنزین، گاز نخوردن ماشین است. در این وضعیت، خودرو نسبت به فشردن پدال گاز واکنش طبیعی نشان نمی‌دهد؛ یعنی شما پدال را فشار می‌دهید اما موتور با تأخیر، لرزش یا حتی بدون هیچ واکنشی کار می‌کند. دلیل اصلی آن این است که پمپ بنزین دیگر نمی‌تواند مقدار لازم سوخت را با فشار مناسب به ریل سوخت برساند.

این مشکل معمولا در شرایط زیر شدیدتر ظاهر می‌شود:

• شتاب‌گیری سریع

• سبقت گرفتن

• رانندگی در سربالایی

• حرکت با بار سنگین

• استارت سرد صبحگاهی

وقتی پمپ بنزین نیم‌سوز می‌شود، موتور برای چند لحظه با کمبود سوخت مواجه شده و در نتیجه احتراق کامل اتفاق نمی‌افتد. این موضوع باعث ریپ‌زدن، کپ‌کردن، تقه‌زدن و کاهش شدید قدرت موتور می‌شود. اگر این مشکل نادیده گرفته شود، در نهایت می‌تواند به خاموش شدن خودرو در حین حرکت هم منجر شود.

جلوگیری از نیم‌سوز شدن پمپ بنزین

برای جلوگیری از نیم‌سوز شدن پمپ بنزین خودرو، این نکات را در نظر داشته باشید:

خالی نگذاشتن باک

یکی از مهم‌ترین نکات در جلوگیری از نیم‌سوز شدن پمپ بنزین، خالی نکردن باک است. پمپ بنزین داخل باک قرار می‌گیرد و عملکردش به حضور بنزین وابسته است؛ چراکه سوخت نقش خنک‌کننده و روان‌کننده پمپ را دارد.

وقتی سطح بنزین خیلی کم شود:

• پمپ در معرض گرمای مستقیم قرار می‌گیرد

• خنک‌کاری مناسب انجام نمی‌شود

• پمپ مجبور است با فشار بیشتری کار کند

• در نتیجه داغ می‌کند و نیم‌سوز می‌شود

رانندگی با باک خالی به‌ویژه در تابستان، یکی از دلایل اصلی سوختن مغزی پمپ بنزین است. توصیه کارشناسان این است:

✔ همیشه حداقل یک‌چهارم تا یک‌سوم باک سوخت داشته باشید
✔ برای خودروهایی که پمپ‌شان حساس‌تر است (مثل سمند، ۲۰۶)، همیشه نصف باک را نگه دارید

تعویض به‌موقع فیلتر بنزین

فیلتر بنزین، اولین سد دفاعی سیستم سوخت‌رسانی است. این فیلتر از ورود ذرات خاک، آب، براده فلز و ناخالصی‌های موجود در بنزین جلوگیری می‌کند. اگر فیلتر بنزین دیر تعویض شود:

• مسیر عبور سوخت تنگ می‌شود

• پمپ بنزین برای ارسال سوخت، مجبور می‌شود با فشار بیشتری کار کند

• این فشار مضاعف باعث گرم شدن و نیم‌سوز شدن پمپ می‌شود

تعویض نکردن به‌موقع فیلتر بنزین یکی از شایع‌ترین دلایل خراب شدن پمپ‌ها در ایران است، چون سوخت کیفیت مناسبی ندارد.

بهترین زمان تعویض:

• هر ۲۰ تا ۳۰ هزار کیلومتر

• یا حداقل سالی یک‌بار

شستشوی باک بنزین

باک خودرو در طول زمان دچار رسوب می‌شود. رسوبات معمول شامل:

• گل و لای

• ذرات زنگ‌زدگی

• آب و رطوبت

• لجن بنزین‌های بی‌کیفیت

این رسوبات به سمت پمپ و صافی پمپ هدایت می‌شوند و باعث:

• گرفتگی صافی پمپ

• کاهش فشار سوخت

• بد کار کردن پمپ و نیم‌سوز شدن آن

شستشو معمولا هنگام تعویض پمپ انجام می‌شود، ولی برای خودروهایی که زیاد در ترافیک کار می‌کنند یا قدیمی‌تر هستند، هر ۴۰ تا ۵۰ هزار کیلومتر یک‌بار توصیه می‌شود.

تعویض مغزی پمپ بنزین قبل از نیم‌سوز شدن

در بسیاری از خودروها، مغزی پمپ قابلیت تعویض دارد. این موضوع باعث می‌شود نیاز به تعویض کامل پمپ نباشد و هزینه نیز بسیار کمتر شود. اگر علائم اولیه مانند:

• زوزه شدید

• دیر روشن شدن

• گاز نخوردن

• ریپ‌زدن

• نوسان آمپر بنزین

ظاهر شوند، بهترین اقدام تعویض مغزی پمپ قبل از خراب شدن کامل است تا:

✔ سایر قطعات مجموعه پمپ آسیب نبینند
✔ ریسک خاموش شدن خودرو در جاده کاهش یابد
✔ هزینه تعمیر چند برابر نشود

شستشوی انژکتورها

انژکتورها سوخت را با فشار و دقت بالا پاشش می‌کنند. اگر انژکتور کثیف یا نیمه‌گرفته باشد، پمپ بنزین مجبور است:

• سوخت بیشتری ارسال کند

• فشار بیشتری تولید کند

• در نتیجه داغ شده و نیم‌سوز شود

انژکتورهای کثیف باعث:

• مصرف سوخت بالا

• بد استارت خوردن

• لرزش موتور

• ریپ‌زدن

• افت توان

می‌شوند و فشار زیادی به پمپ وارد می‌کنند.

شستشو باید:

✔ هر ۲۰ تا ۳۰ هزار کیلومتر
✔ ترجیحا با دستگاه
✔ و همراه با چک کردن فشار ریل سوخت باشد

روش‌های تست سلامت پمپ بنزین

پیش از آنکه پمپ بنزین کاملا بسوزد و خودرو در میانه‌ی راه خاموش شود، می‌توان با چند تست ساده و چند روش تخصصی، وضعیت سلامت پمپ را بررسی کرد. نیم‌سوز شدن پمپ بنزین معمولاً به‌صورت تدریجی اتفاق می‌افتد و اگر به‌موقع تشخیص داده شود، می‌توان از سوختن کامل پمپ، آسیب به انژکتورها، فشار ریل سوخت و حتی خاموش شدن خودرو هنگام رانندگی جلوگیری کرد. تست‌هایی که در ادامه معرفی می‌کنیم، به شما کمک می‌کنند بفهمید پمپ بنزین چه وضعیتی دارد؛ آیا هنوز سالم است، نیم‌سوز شده یا نیاز به تعویض دارد. این روش‌ها ترکیبی از تست‌های شنیداری، تست‌های فنی و تست‌های تخصصی با ابزار هستند و برای تمام خودروهای انژکتوری کاربرد دارند.

۱. تست فشار سوخت با گیج

مهم‌ترین و دقیق‌ترین روش. فشار ریل سوخت با گیج اندازه‌گیری می‌شود. اگر فشار:

• کمتر از مقدار استاندارد باشد → پمپ نیم‌سوز است

• نوسان داشته باشد → صافی یا برق پمپ مشکل دارد

• اصلا فشار ایجاد نشود → پمپ سوخته است

۲. تست صدای پمپ

پمپ سالم صدای یکنواخت «ویز» دارد.
پمپ نیم‌سوز:

• صدای زوزه

• لرزش

• تق‌تق

• صدای کشیده شدن

تولید می‌کند، مخصوصا وقتی باک کم باشد.

۳. تست ولتاژ سوکت پمپ

پمپ اگر ولتاژ کامل نگیرد، درست کار نمی‌کند. با مولتی‌متر می‌توان موارد زیر را بررسی کرد:

• نرسیدن برق کافی

• نوسان شدید ولتاژ

• سوختن رله دوبل یا فیوز

۴. تست برگشت سوخت

در خودروهای دارای شلنگ برگشت، بررسی مقدار برگشت سوخت به تشخیص سلامت پمپ کمک می‌کند. اگر برگشت خیلی کم باشد، یعنی پمپ توان کافی ندارد.

۵. تست دیاگ

بسیاری از خودروها خطاهای زیر را هنگام ضعف پمپ ثبت می‌کنند:

• Fuel Pressure Low

• Fuel Rail Malfunction

• Fuel Pump Circuit Failure

دیاگ می‌تواند زمان پاشش انژکتور و نسبت هوا به سوخت را نیز بررسی کند.

سؤالات متداول

۱. اگر پمپ بنزین خراب شود، چه اتفاقی می‌افتد؟

کاهش قدرت موتور، مشکل در استارت زدن، خاموش شدن ناگهانی، صدای غیرعادی از سمت پمپ بنزین و افزایش مصرف سوخت،‌ مواردی هستند که در صورت خرابی پمپ بنزین با آن‌ها مواجه خواهید شد.

۳. چرا پمپ بنزین آسیب می‌بیند؟

اگر سوخت آلوده باشد، در سیستم برق خودرو نوسانات الکتریکی رخ دهد یا فیلتر سوخت کثیف یا مقدار سوخت کم باشد، امکان دارد پمپ بنزین آسیب ببیند.

سخن آخر

برطرف کردن سریع مشکلات پمپ بنزین برای بهبود ایمنی و عملکرد خودرو بسیار مهم است. پمپ معیوب می‌تواند باعث ریپ زدن یا خاموش شدن موتور شود که خطراتی به‌ویژه در سرعت‌های بالا، ایجاد می‌کند. هرچه این مشکل را زودتر حل کنید، می‌توانید از آسیب گسترده‌تر موتور و هزینه‌های سنگین جلوگیری کنید.