تصادفات رانندگی یکی از مشکلات جدی در جوامع مدرن است که به صدمات جسمانی و مالی منجر می‌شود. اما رفتارهای غیرقانونی در محیط تصادف هم می‌تواند این معضل را تشدید کند. یکی از این رفتارها، فرار از صحنه تصادف است که علاوه بر غیرقانونی بودن، می‌تواند تبعات جدی قانونی و اجتماعی داشته باشد. در این مقاله از کارنامه، به بررسی و تحلیل فرار از صحنه تصادف و مجازات آن می‌پردازیم؛ همراهمان بمانید.
فرار از صحنه تصادف به چه معناست؟
فرار از صحنه تصادف یعنی فرد درگیر تصادف بدون ارائه کمک یا همکاری با پلیس و مقامات مربوطه، صحنه تصادف را ترک کند. بسیاری از کشورها از جمله ایران طبق قوانین ترافیک و قانون کیفری، فرار از صحنه تصادف را جرم می‌دانند و مجازاتی مانند جریمه، حبس یا تشدید مجازات برای آن تعیین می‌کنند. فرار از صحنه تصادف می‌تواند عواقبی جدی از جمله افزایش مسئولیت قانونی، سنگین‌تر شدن مجازات و افزایش هزینه‌های حقوقی و مالی برای فرد داشته باشد. البته همه فرارها از محل تصادف را نمی‌توان مشمول عواقب کیفری تلقی کرد.
به‌طور کلی حوادث به دو دسته جرحی و غیرجرحی تقسیم می‌شوند. در حوادث بدون جراحات، سرنشینان خودرو مجروح نمی‌شوند؛ بنابراین فرار از صحنه تصادف عواقب کیفری ندارد. اما در تصادفات جراحتی، سرنشینان خودرو یا عابران پیاده در محل آسیب می‌بینند. در این نوع تصادفات، فرار از محل حادثه مجازات کیفری را برای فرد به‌دنبال خواهد داشت.
مجازات فرار از صحنه تصادف
مجازات فرار از صحنه تصادف با توجه به میزان آسیب‌دیدگی افراد تعیین خواهد شد. باید توجه داشت که در فرار از تصادفات جرحی، حتی اگر افراد دچار صدمه جدی هم نشوند، فرد خاطی ممکن است با مجازات روبه‌رو شود و فرد آسیب‌دیده می‌تواند تقاضای دیه کند. در ادامه به‌صورت جزئی‌تر به مجازات فرار از صحنه تصادف می‌پردازیم.
مجازات فرار بعد از تصادف با ماشین پارک‌شده
درصورتی‌که فردی با خودرو‌یی پارک‌شده در خیابان یا کوچه تصادف و صحنه را ترک کند، مرتکب جرم فرار از صحنه تصادف می‌شود. اما چون چنین تصادفاتی غیرجرحی هستند، فرد فقط به پرداخت خسارت مالی محکوم می‌شود. البته توجه داشته باشید فرد تنها در صورتی محکوم خواهد شد که خودرو در محل مناسبی پارک شده باشد، در غیر این صورت محکوم نمی‌شود.
مجازات فرار از صحنه تصادف و بروز عارضه لاعلاج
در تصادفات جرحی که فرد مصدوم دچار عارضه لاعلاج شود، مجازاتی بین دو ماه تا یک سال حبس برای مقصر در نظر گرفته خواهد شد و همچنین فرد مصدوم می‌تواند درخواست دیه کند. درصورتی‌که مقصر از صحنه تصادف فرار کند، دادگاه برای او دو-سوم حداکثر مجازات را در نظر می‌گیرد و در آن تخفیفی لحاظ نخواهد شد.
مجازات فرار از صحنه جرم و فوت مصدوم
مرگ مصدوم در تصادفات رانندگی در دسته جرایم غیر‌عمد قرار می‌گیرد. اگر مصدوم در راه بیمارستان یا در صحنه تصادف جان خود را از دست دهد، مقصر به‌مدت ۶ ماه تا ۳ سال حبس محکوم خواهد شد. درصورتی‌که مقصر از صحنه تصادف فرار کند، دو-سوم حداکثر مجازات و پرداخت دیه (در صورت تقاضای خانواده متوفی) برای او در نظر گرفته می‌شود.
فرار از صحنه تصادف در صورت مقصر نبودن
چه مقصر باشید و چه نباشید، فرار از صحنه تصادف می‌تواند تبعات جدی قانونی و اجتماعی برایتان داشته باشد. اگر تصادف کردید ولی مقصر نبودید، بهترین رفتار این است که در صحنه تصادف بمانید و در ارائه اطلاعات شخصی و انجام تماس‌های موردنیاز، تأمین مستندات لازم (مانند بیمه‌نامه و مجوز رانندگی) و معرفی شاهدان تصادف با پلیس و مقامات مربوطه همکاری کنید.
اگر تصمیم به فرار از صحنه تصادف بگیرید، اثرات نامطلوبی گریبان‌گیرتان خواهد شد؛ مثلا: افزایش هزینه‌ها برای جبران خسارت‌ها و حقوق وکلای دفاعی یا حتی مشمول شدن در تحقیقات.
چه عواملی باعث تشدید مجازات راننده فراری خواهد شد؟
برخی رفتارها می‌تواند مجازات راننده فراری را شدیدتر از قبل کند؛ مثلا:
- نوشیدن الکل و رانندگی در حالت مستی؛
- رانندگی درحالی‌که گواهینامه معتبر رانندگی ندارید؛
- رانندگی با نقص فنی در خودرو (درصورتی‌که مشکل فنی باعث تصادف شود)؛
- رانندگی با سرعت خطرناک و ممنوع؛
- نقض حق تقدم.
مراحل ثبت شکایت از راننده فراری
قبل از هر چیز پیشنهاد می‌کنیم خونسردی خود را حفظ کنید و سعی کنید اطلاعات خودروی مقصر را ثبت کنید. اگر کسی مصدوم شده است، با شماره ۱۱۵ تماس بگیرید تا اورژانس در محل حاضر شود.
در ادامه گام‌های زیر را دنبال کنید:
- با پلیس ۱۱۰ تماس بگیرید.
- در محل تصادف منتظر بمانید تا مأمور حاضر شود. چه این حادثه منجر به فوت یا جراحت شده باشد و چه منجر به خسارت مالی، افسر پلیس منطقه باید در محل حادثه حاضر شود و صورتجلسه را تنظیم کند.
- پس از تنظیم صورتجلسه، کروکی تصادف توسط مأموران راهنمایی‌ورانندگی رسم خواهد شد.
- در ادامه نیاز است تا مجروح یا بستگان متوفی در نزدیک‌ترین مرکز پلیس حاضر شوند تا از راننده مقصر فراری شکایت کنند.
- پس از تشکیل گزارش، کلانتری مجروح حادثه را به پزشکی قانونی معرفی می‌کند. در صورت بروز خسارت مالی، مدارک اصل خودرو و همچنین مدارک بیمه شخص ثالث و بیمه بدنه باید در اختیار بیمه‌گر قرار گیرد.
- راننده مجروح در مرحله بعد باید برای ثبت شکایت به دادسرا مراجعه کند. در این مرحله دادگاه باید نظریه کارشناس را از منابع مربوطه جویا شود.
- در این مرحله دادستانی وارد عمل می‌شود و موضوع را برای صدور حکم مجرمیت به دادگاه ارجاع می‌دهد.
- در نهایت دادگاه با توجه به حقایق و اسناد به پرونده رسیدگی می‌کند.
تصادف ساختگی چیست و چه مجازاتی دارد؟
تصادف ساختگی به معنای صحنه‌سازی در تصادف است؛ به‌طوری‌که افراد برای کسب منفعت مالی، یک تصادف غیرواقعی ایجاد می‌کنند. این نوع تصادفات به‌طور قانونی محکوم هستند و جرم شناخته می‌شوند. بر اساس ماده ۷۱۰ قانون مجازات اسلامی ایران، افرادی که تصادف ساختگی را انجام می‌دهند ممکن است به مجازات‌های زیر محکوم شوند:
- زندان: متهمین تصادف ساختگی امکان دارد به زندان محکوم شوند. مدت زمان مجازات معمولاً بسته به شرایط و جزئیات تصادف تعیین می‌شود.
- پرداخت جریمه: علاوه بر زندان، ممکن است متهمین تصادف ساختگی به پرداخت جریمه هم محکوم شوند. میزان جریمه ممکن است بسته به خسارت‌های واردشده، قوانین مربوطه و تشدیدکننده‌های دیگر متفاوت باشد.
چگونگی اثبات تصادف ساختگی
پس از ادعای تصادف، مقامات قضایی فرد را به پزشک قانونی ارجاع می‌دهند تا مشخص شود آسیب‌دیدگی فرد با نوع تصادفی که ادعا می‌کند اتفاق افتاده است، مطابقت دارد یا خیر. درصورتی‌که مطابقتی مشخص نشود، مقامات قضایی با استناد بر نظر پزشک قانونی و نیروی انتظامی حکم را صادر می‌کنند و ممکن است فرد به‌دلیل جعل و تلاش برای فریب قاضی و مقامات قضایی محاکمه شود.
علاوه بر استعلام پزشک قانونی، سوابق فرد بررسی می‌شود تا مشخص شود که آیا ادعای تصادف قبلا هم تکرار شده است یا خیر. تحقیقات انتظامی و قضائی می‌تواند بسیاری از تصادف‌های ساختگی را اثبات کند.
سؤالات متداول
۱. دلیل فرار از صحنه جرم چیست؟
فرار از صحنه جرم ممکن است به دلایل مختلفی همچون نداشتن گواهینامه، مصرف الکل و مواد مخدر و تلاش برای اجتناب از مسئولیت‌های مربوط به تصادف، مانند پرداخت خسارت اتفاق بیفتد.
۲. مجازات تصادف ساختگی چیست؟
در صورت اثبات تصادف ساختگی، فرد به حبس تعزیری درجه شش و همچنین پرداخت دو برابر وجوه دریافتی از بیمه محکوم می‌شود.
۳. اگر موفق به ثبت پلاک خودروی مقصر نبودیم، چطور شکایت را پیگیری کنیم؟
اگر شماره پلاک راننده فراری را ثبت کرده‌اید، کافی است مراحلی را که پیش‌تر گفتیم، دنبال کنید اما درصورتی‌که نتوانید پلاک راننده متواری را ثبت کنید باید به مراجع قانونی مراجعه کنید و برای بررسی دوربین‌های مداربسته درخواست بدهید. در برخی شرایط، شاهدان در صحنه ممکن است بتوانند درباره خروج راننده از صحنه تصادف شهادت دهند.
۴. تا چند روز بعد از تصادف برای شکایت مهلت داریم؟
در صورتی که تصادف غیرجرحی باشد و فقط خسارت مالی وارد شده باشد، تا ۵ روز مهلت خواهید داشت تا برای شکایت و دریافت بیمه اقدامات لازم را انجام دهید. اما درصورتی‌که تصادف جرحی باشد و مصدوم یا تلفات جانی به‌دنبال داشته باشد، باید در صحنه تصادف باقی بمانید و مراحل گفته شده در بالا را دنبال کنید.
سخن آخر
در این مقاله به بررسی جرم فرار از صحنه تصادف پرداختیم و مجازات آن را در شرایط مختلف بررسی کردیم. به‌عنوان سخن پایانی پیشنهاد می‌کنیم اگر در چنین شرایطی حضور داشتید، چه به‌عنوان مقصر تصادف و چه مصدوم یا خسارت‌دیده، به‌هیچ‌وجه صحنه تصادف را ترک نکنید. اگر شما هم تجربه مشابه یا سؤالی در این خصوص دارید، خوشحال می‌شویم آن را با ما در میان بگذارید.