یکی از خطراتی که همواره سرنشینان یک خودرو را هنگام تصادفات رانندگی تهدید می‌کرد، نشت بنزین و عدم قطع جریان آن به سمت سیستم فنی، در نتیجه آتش‌سوزی و انفجار خودرو بود. این معضل که تا سال‌ها امنیت خودروهای سواری و سرنشینان را به چالش می‌کشید توسط قطعه‌ای با نام سوئیچ اینرسی مرتفع گشت. امروز می‌خواهیم بیشتر درباره این قطعه بدانیم و اینکه آیا در تمام خودروهای تولید امروز به کار می‌رود و اگر نه چرا؟ نکته دیگر اینکه سوئیچ اینرسی انواع مختلف با کیفیت‌های متفاوت ارائه میشود یا تمام انواع آن با یک سطح کیفی ارائه می‌شوند؟ لزوم دقت در سلامت آن و به کارگیری‌اش در خودرو را با بررسی دقیق عملکردش در نظر گرفته و نسبت به آن اطلاع و آگاهی کافی پیدا کنیم.
سوئیچ اینرسی چیست و چه کاربردی دارد؟
در تصادفات رانندگی، به خصوص زمانی که یک خودرو به صورت واژگون درمی‌آید، خطر نشت بنزین و انفجار و آتش‌سوزی بالا می‌رود. در واقع در برخی تصادفات ممکن است در قسمت‌هایی از کانال سیستم سوخت‌رسانی مشکلاتی ایجاد کرده و به شلنگ‌ها و لوله‌های این سیستم ضربه و آسیب‌هایی وارد کند. بنزین خارج شده از این نقاط که با فشار به بیرون پرتاب میشود در مجاورت گرمای موتور و منیفولد دود، جرقه‌های سیستم برقی یا عواملی دیگر مشتعل شده و انفجار رخ خواهد داد. راه حلی که مهندسان خودروسازی سال‌ها پیش برای تامین ایمنی سرنشینان در این مواقع کشف کردند، استفاده از یک سنسور یا سوئیچ برای قطع جریان بنزین در مواقع اضطراری است. این همان قطعه‌ای است که سوئیچ اینرسی یا قطع‌کن جریان بنزین نامیده میشود. سوئیچ یا شاید بتوان گفت کلید اینرسی، یک حسگر یا سنسور نیست و به اشتباه سنسور خوانده میشود. این قطعه گاهی ضمن قطع جریان بنزین در زمان تصادف و وارد آمدن ضربات محکم و غیرمعمول به خودرو، موتور را خاموش می‌کند تا از هرگونه خطر احتمالی پیشگیری کرده باشد. بنابراین شروع فعالیت آن با دریافت ضربات شدید است. احتمالا به دلیل همین دریافت ضربات آن را سنسور اینرسی می‌نامند.
در خودروهای انژکتوری، بنزین به کمک پمپ مخصوصش، که یک هدایتگر برقی است از باک به سمت موتور با فشار لازم هدایت میشود و به کمک انژکتورها درون محفظه احتراق تزریق می‌گردد. در زمان تصادفات شدید ممکن است در مدار سیستم سوخت رسانی آسیبی وارد شود، در این مواقع پمپ همچنان بنزین را با فشار از باک در مدار به جریان می‌اندازد اما این سوخت جاری، بیش از رسیدن به مقصد با فشار از مدار بیرون می‌ریزد. سوئیچ اینرسی که به شکل یک کلید فشاری دیده میشود، طی فرآیند عملکرد خود، ضربات شدید ناشی از تصادف را تشخیص داده و سیستم برق خودرو را قطع می‌کند. در نتیجه پمپ از کار افتاده خودرو خاموش میشود.
حتما بخوانید: مقایسه چانگان CS35، هایما S5 و ام وی ام X33
این قطعه دارای دو بخش مجزا که شامل دو کنتاکت میشود، است که ارتباط آن‌ها توسط یک گوی آزاد برقرار می‌گردد. این گوی به دلیل وزن مشخص و برخورداری از نقطه ثقل خاص به طور معمول در فاصله دو کنتاکت قرار می‌گیرد و با برقراری ارتباط آن‌ها و پر کردن این فاصله جریان برق را که به سمت پمپ می‌رود حفظ می‌کند. با وارد آمدن ضربه یا تکان غیر معمول، که موثر بر شرایط تعادلی گوی باشد و آن را تحت تاثیر نیروهای بیرونی قرار دهد، این گوی از جای خود حرکت کرده و جریان برق قطع خواهد شد. قطع جریان برق نیز خاموشی پمپ و در نتیجه خودرو را به دنبال دارد. البته گاهی این قطع برق به صورت مستقیم روی ECU تاثیر داشته و برق آن را در مسیر سیستم برقی خودرو قطع می‌کند. استفاده از سوئیچ اینرسی بیش از دو دهه در خودروسازی قدمت دارد.
محل قرار گیری سوئیچ اینرسی
سوئیچ اینرسی از قطعاتی است که پیچیدگی خاصی نداشته و به همین دلیل تنوعی در نحوه عملکرد و اجزای آن دیده نمی‌شود. تنها به دلیل دقت در ساخت و حساسیت بیشتر و بی‌نقص‌تر توازن وزنی گوی موجود در این کلید، می‌توان برخی از انواع آن را که از سوی خودروسازان معتبرتر مورد استفاده قرار می‌گیرد دارای دقت عملکرد بیشتری دانست. محل قرار گیری این قطعه نیز بسته به حساسیت آن و کیفیت عملکردش که از سوی خودروساز تشخیص داده میشود، تغییر می‌کند. اما به طور کلی سوئیچ اینرسی را در بخشی از خودرو نصب می‌کنند که کمترین ارتعاش ممکن به آن وارد شود. چرا که ممکن است در اثر هر تکان غیر معمولی مانند عبور از یک سطح ناهموار فعال شود. مکان‌هایی که این سوئیچ در آن‌ها وصل میشود عبارتند از:
- نزدیک به اتاق و زیر یک پوشش پلاستیکی
- زیر کاپوت و نزدیک به انژکتور
- زیر خودرو نزدیک به پمپ بنزین
- در کنار فیوزها
- بغل درب خودرو زیر درپوش آن
- کنار گلگیر راست یا چپ جلو
نکته مهم اینکه در اکثر خودروهای امروزی به دلیل خطا در تشخیص دقیق ضربات وارده، سنسور اینرسی حذف شده و جای خود را به سنسور ایربگ داده است. این سنسور جدید که با دریافت ضربات احتمالی با شاخصه‌های تعریف شده در آن، کیسه‌های هوا را فعال می‌کند، سیستم برق خودرو و عملکرد پمپ بنزین را نیز قطع می‌نماید. اما در خودروهایی که همچنان از این قطعه استفاده میشود معمولا آن را انتهای موتور و چسبیده به دیواره کابین وصل می‌کنند. البته این محل ثابت نیست. در بعضی از خودروها آن را در نزدیکی جعبه فیوز نصب کرده و گاهی نیز روی پمپ بنزین سوار میشود. حتی در گذشته این کلید را درون کابین و نزدیک به راننده پشت پوشش لاستیکی نصب می‌کردند تا در مواقع لازم توسط خود راننده فعال شود. اطلاع از مکان دقیق اینرسی برای غیر فعال کردن آن پس از فعال شدنش لازم است. در واقع گاهی ممکن است در اثر تصادفی نه چندان مهم و شدید و یا وارد آمدن ضربه‌ای محکم، سوئیچ فعال شده و خودرو خاموش شود. در این مواقع، برای غیر فعال کردن سوئیچ اینرسی باید درپوش قرمز رنگ روی آن را به پایین فشرد تا گوی مجدد در جای خود قرار گرفته و سوئیچ غیر فعال شود. برای پیدا کردن محل قرار گرفتن سوئیچ اینرسی می‌توان از دفترچه راهنمای خودرو کمک گرفت. البته این محل در خودروهای داخلی معمولا مشخص و در معرض دید است.
حتما بخوانید: استعلام خلافی خودرو؛ چگونه خلافی خودرو را کم کنیم؟
نکته دیگر اینکه بهتر است به دلیل نقش حیاتی این قطعه در تامین ایمنی خودرو سرنشینان، سلامت آن در سرویس‌های دوره‌ای مورد بررسی قرار گیرد و در صورت بروز هرگونه نقص به سرعت تعویض شود. سوئیچ اینرسی به دلیل تنظیمات کارخانه‌ای برای در هر خودرو متفاوت است و باید از اینرسی مخصوص هر خودرو در آن استفاده شود.
این قطعه دارای فناوری عهد بوق است و فوق العاده خطرناک باعث داغ شدن سیمکشی میشود در اکثر موارد خاموشی خودروها سوکتش ذوب شده