بکسل ماشین و روش‌های انجام آن از مواردی است که هر راننده‌ای باید بداند. چون چه بخواهیم و چه نخواهیم ممکن است که روزی ناچار به انجام آن شویم. چه به بکسل ماشین نیاز داشته باشید و چه قصد نجات کسی را داشته باشید که در راه مانده است، باید بدانید که چگونه می‌توان خودرویی را به‌طور ایمن و بی‌خطر بکسل کرد. در ادامه روش‌های مختلف بکسل ماشین را بیان می‌کنیم و مراحل گام‌به‌گام آن را شرح می‌دهیم. در پایان نیز نکات مهم در بکسل‌کردن ماشین را ارائه می‌دهیم.
بکسل ماشین چیست؟
زمانی که خودروی ما به دلایلی مانند نقص فنی یا تصادف قادر به حرکت نباشد، باید از خودروی دیگری برای حمل آن کمک بگیریم و آن را بکسل کنیم. برای بکسل ماشین باید از خودرویی استفاده کنیم که قدرت کافی برای کشیدن خودروی ما را داشته باشد. زیرا در غیر این صورت ممکن است که شاسی خودرو آسیب ببیند. روش‌های مختلفی برای بکسل ماشین وجود دارد که هریک مزیت‌ها و معایب خود را دارند و بسته به شرایط و مکانی که در آن قرار داریم می‌توانیم از یکی از آنها برای حمل خودروی خود استفاده کنیم.
روش‌های مختلف بکسل ماشین
۱. بکسل ماشین با استفاده از طناب، زنجیر یا تسمه‌بکسل
استفاده از طناب، زنجیر یا تسمه‌بکسل ساده‌ترین و ارزان‌ترین روش بکسل ماشین است. در این روش سپر عقب خودرویی سالم با استفاده از طناب، زنجیر یا تسمه‌بکسل به سپر جلوی خودروی آسیب‌دیده متصل می‌شود و خودروی آسیب‌دیده توسط خودروی سالم کشیده می‌شود. به‌طورکلی توصیه می‌شود که فقط برای مسیرهای کوتاه یا مسیرهای کم‌تردد در جاده‌های فرعی از این روش استفاده کنید. زیرا استفاده از طناب و تسمه‌بکسل برای یدک‌کشی وسایل نقلیه کمترین ایمنی را دارد.
۲. بکسل ماشین با خودروی یدک‌کش
معمولا از نیسان و وانت به‌عنوان خودروی یدک‌کش استفاده می‌شود. یدک‌کش شامل بالابر، سیم‌بکسل یا زنجیر، قلاب و چرخ‌گیر است. از قلاب و سیم‌بکسل برای متصل‌کردن خودروی آسیب‌دیده به یدک‌کش استفاده می‌شود. چرخ‌گیرها نیز برای نگه‌داشتن چرخ‌های جلو یا عقب خودروی آسیب‌دیده استفاده می‌شوند. تایرهای خودرو پس از قرارگرفتن در چرخ‌گیرها محکم می‌شوند و با استفاده از بالابر از سطح زمین بلند می‌شوند. پس از انجام این مراحل خودرو با استفاده از یدک‌کش حرکت می‌کند و به محل موردنظر منتقل می‌شود. استفاده از چرخ‌گیر موجب می‌شود که چرخ‌های جلوی خودرو بالاتر از سطح زمین قرار بگیرند و ساییدگی تایر و محور انتقال قدرت خودروی آسیب‌دیده کاهش یابد.
۳. بکسل ماشین با استفاده از خودروبر
معمولا از این روش برای حمل خودروهای گران‌قیمت یا صفر استفاده می‌شود. در صورتی که بر اثر تصادف نیز باید از جرثقیل یا خودروبر برای حمل آن استفاده کرد. اگر آسیب‌دیدگی خودروی تصادفی به‌اندازه‌ای باشد که نتوانید آن را با یدک‌کش جابه‌جا کنید، مثلا سیستم ترمز و فرمان دچار مشکل شده باشد، باید از جرثقیل یا خودروبر استفاده کنید.
خودروبر دارای کفی است که خودروی آسیب‌دیده روی آن قرار می‌گیرد. برای ثابت‌ماندن خودرو در زمان حرکت چرخ‌ها با استفاده از زنجیر به کفی خودروبر متصل می‌شوند. درنتیجه احتمال آسیب‌دیدگی و بروز حادثه در این روش بسیار کمتر است.
مراحل گام‌به‌گام بکسل ماشین
بیشتر کارشناسان عقیده دارند که حمل ماشین با یدک‌کش یا خودروبر به‌مراتب بهتر از بکسل‌کردن آن با خودرویی دیگر است. ولی گاهی در مکانی دورافتاده هستیم و به خودروی یدک‌کش دسترسی نداریم. برای بکسل ماشین با استفاده از سیم‌بکسل به ترتیب زیر عمل می‌کنیم:
۱. سیم‌بکسل را باز کنید و آن را جلوی خودرو قرار دهید. سپس آن را روی زمین بین دو خودرو دراز کنید و گره یا پیچ‌خوردگی‌های موجود را باز کنید.
۲. سیم‌بکسل را به‌دقت بررسی کنید. اگر سیم‌بکسل پاره یا فرسوده باشد، ممکن است که در هنگام کشیدن وسیله نقلیه آسیب‌دیده، بر اثر فشار پاره شود. تمام قسمت‌های سیم‌بکسل را بررسی کنید و در صورت مشاهده هرگونه آسیب‌دیدگی از آن استفاده نکنید.
۳. قسمت مخصوص اتصال سیم‌بکسل را پیدا کنید. روی سپر جلو و عقب بیشتر خودروها قلاب یا فریمی حلقه‌ای‌شکل قرار دارد که می‌توانید تسمه یا طناب را از آن عبور دهید یا قلاب فولادی را به آن متصل کنید.
۴. تسمه را از قسمت مخصوص بکسل خودروی خود عبور دهید. اگر سر تسمه قلاب دارد، قلاب را از سوراخ حلقه رد کنید و به خود تسمه متصل کنید. اگر در انتهای تسمه حلقه‌ای وجود دارد، آن را از قسمت مخصوص بکسل خودرو رد کنید و انتهای دیگر تسمه را از حلقه خودش عبور دهید تا در جای خود محکم شود.
۵. خودروی یدک‌کش را در نزدیکی انتهای سیم‌بکسلی که جلوی وسیله نقلیه آسیب‌دیده دراز کرده‌اید، پارک کنید. وسیله نقلیه یدک‌کش را طوری پارک کنید که با وسیله نقلیه آسیب‌دیده در یک راستا قرار بگیرد.
۶. تسمه‌بکسل را به عقب خودروی یدک‌کش وصل کنید. قلاب فلزی را مستقیما به وسیله نقلیه متصل نکنید. تسمه را از قسمت مخصوص بکسل عبور دهید و قلاب را به خود تسمه متصل کنید.
۷. یدک‌کش را به‌آرامی جلو ببرید تا تسمه محکم شود. از راننده یدک‌کش بخواهید که خودرو را به‌آرامی تا جایی جلو ببرد که کشش کافی روی تسمه‌بکسل وارد شود و تسمه از روی زمین بلند شود. پس از محکم‌شدن تسمه از راننده بخواهید که توقف کند. پس از اعمال کشش و فشار بیشتر به تسمه، به‌دنبال هرگونه نشانه‌ای از ساییدگی یا پارگی بگردید.
۸. لباس یا پتویی را روی تسمه قرار دهید. پارگی تسمه‌بکسل می‌تواند بسیار خطرناک باشد. اگر پاره شود مانند شلاقی بزرگ حرکت می‌کند و اگر قلاب‌های فلزی داشته باشد، خطر افزایش می‌یابد. قراردادن ژاکت یا پتو روی تسمه به کاهش اثر شلاقی در اثر پارگی تسمه کمک می‌کند.
۹. وسیله نقلیه آسیب‌دیده را بسیار آهسته بکشید. خودروی بکسل‌شده باید در حالت دنده‌خلاص باشد. تسمه وسیله نقلیه را به‌سمت خودروی یدک‌کش می‌کشد، بنابراین راننده خودروی بکسل‌شده باید ترمزها را کنترل کند تا هنگام یدک‌کشی از برخورد با خودروی یدک‌کش جلوگیری کند.
۱۰. از تسمه‌بکسل فقط برای کشیدن وسیله نقلیه در مسیرهای کوتاه استفاده کنید. اگر باید مسافت زیادی را طی کنید، از وانت یدک‌کش یا خودروبر استفاده کنید. پس از رسیدن به مقصد تسمه‌بکسل را جدا کنید.
حتما بخوانید: راهنمای خرید انواع زنجیر چرخ به همراه مزایا و معایب آنها
نکات مهم در بکسل ماشین
برای تعیین اینکه آیا می‌توانید وسیله نقلیه دیگری را با ماشین خود بکشید، باید بررسی‌های اولیه را انجام دهید: ظرفیت یدک‌کشی وسیله نقلیه شما چقدر است؟ آیا روی خودروی شما پیچ یدک‌کش (tow hitch) نصب شده است؟ ماشینی که می‌کشید دارای ۲ چرخ یا ۴ چرخ متحرک است؟ گیربکس آن اتوماتیک است یا دستی؟ اگر وسیله نقلیه دارای ۲ چرخ متحرک است، آیا دیفرانسیل جلو (FWD) است یا دیفرانسیل عقب (RWD)؟ اگر درمورد هریک از این موارد شک دارید، دفترچه راهنمای خودرو را بررسی کنید.
تفاوت بکسل‌کردن خودروهای تک‌دیفرانسیل (۲WD) و چهار چرخ محرک (۴WD)
همان‌طور که در بالا گفتیم، باید بدانیم خودرویی که بکسل می‌کنیم تک‌دیفرانسیل است یا چهار چرخ متحرک. اگر خودرو تک‌دیفرانسیل است، چرخ‌های جلو نیرو را تأمین می‌کنند یا چرخ‌های عقب.
اگر خودروی آسیب‌دیده چهار چرخ محرک است، بهتر است که از خودروی یدک‌کش استفاده کنید. این کار موجب جلوگیری از فرسودگی و ساییدگی در قطعات محور انتقال قدرت (driveline) می‌شود. اگر خودروی آسیب‌دیده دیفرانسیل عقب (RWD) باشد، باید شفت درایو را از طریق سوئیچ (در صورت وجود) یا به‌صورت دستی جدا کنید. پس از انجام این کار، بسته به نوع گیربکس، یا باید خودروی آسیب‌دیده را در حالت خلاص قرار دهید و ترمزدستی را آزاد کنید (در گیربکس دستی) یا اکسل محرک (drive axle) را باز کنید (در گیربکس اتوماتیک). اگر مطمئن نیستید، برای اطلاع از دستورات مربوط به این روش‌ها به دفترچه راهنمای خودرو مراجعه کنید.
حتما بخوانید: ۵ عادت رانندگی با خودروهای دنده‌ای که به ضررتان تمام می‌شود
نکات کلی در بکسل ماشین
- وسیله نقلیه یدک‌کش باید بزرگ‌تر و سنگین‌تر از ماشین آسیب‌دیده باشد، زیرا به قدرت موتور و ترمز بیشتری نیاز دارد تا بتواند هر دو خودرو را حرکت دهد و متوقف کند.
- به‌غیر از راننده، نباید کسی در ماشین بکسل‌شده حضور داشته باشد. حضور سرنشین در خودرویی که کشیده می‌شود، غیرقانونی و خطرناک است.
- سوئیچ را خارج نکنید و باز بگذارید. زیرا خارج‌کردن و بستن سوئیچ موجب قفل‌شدن فرمان می‌شود.
- اگر هوا تاریک است، باید چراغ‌های خودروی آسیب‌دیده مانند شرایط عادی روشن باشند تا رانندگانی که از پشت‌سر می‌آیند بتوانند خودرو را ببینند.
- اگر با زنجیر یا سیم‌بکسل خودرویی را بکسل می‌کنید، سریع ترمز نکنید، چون احتمالا خودرویی که بکسل کرده‌اید در حالت دنده‌خلاص است و ترمز فعالی ندارد. بنابراین ممکن است که با خودروی شما برخورد کند و هر دو خودرو آسیب ببینند.
- در یدک‌کشی خودرو برای توقف‌کردن، کاهش سرعت یا شتاب‌گیری به‌طورمیانگین به دوبرابر مسافت لازم در شرایط عادی نیاز داریم. بنابراین باید مسافت ترمز (braking distance) یا شتاب خود را دوبرابر کنید و از قبل برای ایستگاه‌ها، تقاطع‌ها یا پیچ‌ها برنامه داشته باشید. یعنی در زمان بکسل‌کردن ماشین باید خیلی زودتر از شرایط عادی برای توقف‌کردن یا پیچیدن ترمز کنید.
- آهسته‌تر از حد معمول رانندگی کنید. وزن اضافی خودرویی که بکسل می‌شود به‌معنی مسافت ترمز طولانی‌تر است. بنابراین باید سرعت خود را بر این اساس تنظیم کنید و فضای زیادی بین ماشین خود و ماشین جلویی بگذارید. حتی اگر خودروی یدک‌کش به‌اندازه‌ای قوی است که به‌سرعت می‌تواند شتاب بگیرد، ممکن است که در ترمزگیری به‌موقع مشکل داشته باشد.
- ترمزدستی خودروی بکسل‌شده را آزاد کنید. در صورت بلندکردن چرخ‌های جلو از سطح زمین، چرخ‌های عقب باید آزادانه بچرخند. مطمئن شوید که چرخ‌های عقب درگیر نشده‌اند و می‌توانند آزادانه بچرخند.
- در خودروهای محور جلو چرخ‌های عقب به محور انتقال قدرت (driveline) متصل نیستند. بنابراین نیازی به قراردادن خودرو در حالت خلاص نیست.
- بکسل‌کردن ماشین با سیم‌بکسل یا زنجیر باید آخرین راه‌حل باشد و فقط برای مسافت‌های بسیار کوتاه با سرعت کم در جاده‌های محلی انجام شود.
- از هر سیم‌بکسل یا زنجیر قدیمی که دم‌دستتان است، استفاده نکنید. طناب‌های نازک یا فرسوده و زنجیرهای زنگ‌زده به‌راحتی زیر فشار بکسل ماشین پاره می‌شوند و شرایط خطرناکی را ایجاد می‌کنند. از سیم‌بکسل یا زنجیر خیلی کوتاه یا بلند نیز استفاده نکنید، زیرا ممکن است که مشکل‌ساز شود.
- پیچ یدک‌کش (tow hitch) به شاسی خودرو متصل می‌شود. بسیاری از کامیون‌ها و شاسی‌بلندها در کارخانه به پیچ یدک‌کش مجهز می‌شوند. ولی بیشتر خودروهای سواری چنین تجهیزاتی ندارند. البته به‌راحتی می‌توانید پیچ یدک‌کش را به خودرو متصل کنید. ولی بهتر است که به فردی متخصص مراجعه کنید.
- از ترمز ناگهانی پرهیز کنید، زیرا ممکن است که راننده خودروی بکسل‌شده نتواند به‌سرعت واکنش نشان دهد و توقف کند. به‌آرامی روی ترمز ضربه بزنید تا متوجه شود که می‌خواهید توقف کنید.
- قبل از بکسل ماشین مطمئن شوید که ترمزها درست کار می‌کنند و دیسک ترمز و لنت‌ها در وضعیت خوبی قرار دارند.
- در زمان پیچیدن از قبل به راننده ماشین بکسل‌شده علامت دهید. از تغییر جهت ناگهانی یا مانوردادن خودداری کنید، زیرا راننده خودروی بکسل‌شده نمی‌تواند هم‌زمان با شما فرمان را بچرخاند یا ترمز کند.
- برای جلوگیری از انحراف ناگهانی در سیم بکسل، از کلاچ استفاده کنید تا بتوانید به‌آرامی خودرو را کنار بکشید و از انحراف ناگهانی سیم‌بکسل جلوگیری کنید، زیرا می‌تواند موجب پاره‌شدن آن شود.
- از آینه‌ها و چراغ‌های راهنما استفاده کنید. هنگام بکسل ماشین آگاهی از محیط اطراف بسیار مهم‌تر از مواقع دیگر است. آینه‌ها باید تمیز و بدون ترک‌خوردگی باشند و به‌درستی برای راننده تنظیم شده باشند. در وسایل نقلیه یدک‌کش یا خودروبرهایی که طول زیادی دارند، بهتر است که از آینه یدک‌کش استفاده کنید. با استفاده از چراغ‌راهنما به سایر رانندگان اطلاع دهید که قصد انجام چه کاری را دارید تا برای شما مشکلی ایجاد نکنند.
- هنگام تغییر مسیر احتیاط کنید و از چرخش‌های تند خودداری کنید. بعد از فعال‌کردن چراغ‌راهنما و نگاه‌کردن به آینه‌ها اگر خطری وجود نداشت، به‌آرامی مسیرتان را تغییر دهید. حرکت دو خودرو پشت یکدیگر موجب ایجاد نقاط کوری می‌شود.
- اگر فاصله بین دو وسیله نقلیه بیش از ۱٫۵ متر باشد، باید سیم‌بکسل یا زنجیر در فاصله معقولی از هر طرف برای سایر رانندگان در جاده به‌وضوح قابل‌مشاهده باشد. برای این کار می‌توانید پارچه‌ای رنگی را به وسط آن ببندید.
- شخصی که در خودروی بکسل‌شده است باید گواهینامه رانندگی داشته باشد.
- بهتر است که برای بکسل‌کردن ماشین‌های سنگین از قلاب روی سپر استفاده نکنید. چون به سیستم تعلیق خودرو فشار می‌آورد و ممکن است که موجب آسیب‌دیدگی قطعات خودرو شود. بنابراین بهتر است که از خودروی یدک‌کش یا خودروبر استفاده کنید.
- آینه‌ها را مرتب بررسی کنید تا مطمئن شوید که همه‌چیز درست پیش می‌رود. مراقب گیج‌های خودرو، به‌ویژه دما و فشار روغن نیز باشید؛ اگر ناگهان تغییر کردند، هرچه سریع‌تر در کنار جاده توقف کنید، زیرا ممکن است که مشکلی پیش آمده باشد.
اگر بکسل ماشین را اشتباه انجام دهیم چه اتفاقی می‌افتد؟
قبل از اینکه از ماشین خود برای بکسل خودروی دیگری استفاده کنید، دفترچه راهنمای هر دو خودرو را بررسی کنید. بکسل نادرست وسیله نقلیه می‌تواند به محور انتقال قدرت خودروی بکسل‌شده آسیب برساند و گارانتی آن را از بین ببرد. تعویض قطعات محور انتقال قدرت خودرو نیز بسیار هزینه‌بر است. حتی اگر یدک‌کشی با ماشین شما ایمن باشد، شاید ماشینی که بکسل می‌کنید برای چنین فعالیت‌هایی طراحی نشده باشد.
سخن پایانی
راه‌های زیادی برای یدک‌کشی وسایل نقلیه وجود دارد که بعضی از آنها در موقعیت‌های خاص بهتر از سایرین هستند. استفاده از تسمه‌بکسل راه بسیار خوبی برای بیرون‌کشیدن وسیله نقلیه از گل، برف یا شن است، ولی برای رانندگی در جاده مناسب نیست. استفاده از خودروی یدک‌کش روش مناسبی برای بکسل‌کردن وسایل نقلیه محور جلو است، ولی برای خودروهای چهار چرخ محرک چندان مناسب نیست. برای این نوع خودروها، خودروبر بهترین گزینه است. بنابراین باید شرایط را به‌خوبی بسنجیم و از بهترین روش برای بکسل ماشین استفاده کنیم تا از آسیب‌دیدگی هریک از دو خودرو یا حوادث ناگوار پیشگیری کنیم.