در راستای حمایت از حقوق خریداران خودرو در ایران، حقوقی موسوم به حقوق مصرف‌کننده برای آنها در نظر گرفته شده است. قانون حمایت از مصرف کنندگان خودرو در سال ۱۳۸۶ تصویب شد و ۱۱ ماده دارد. زمانی که از خودرو صحبت می‌کنیم هم منظورمان هر نوع وسیله نقلیه موتوری است که در داخل یا خارج از کشور تولید شده است. اما این قانون چه می‌گوید و موارد مهم قیدشده در آن شامل چه نکاتی است؟
قانون حمایت از مصرف کنندگان خودرو چیست؟
مصرف‌کنندگان کالاهای مختلف، حقوقی دارند؛ خریداران خودرو هم از این حقوق بی‌نصیب نیستند. در واقع، قانون حمایت از مصرف‌کنندگان خودرو طرح شده تا از خریداران پشتیبانی و حمایت کند. این قانون ۱۱ماده‌ای که در سال ۱۳۸۶ به تصویب رسید، تمام انواع خودرو و وسیله نقلیه موتوری را پوشش می‌دهد.
منظور از مصرف‌کننده هم شخصی حقیقی یا حقوقی است. یعنی کسی که وسیله نقلیه را برای استفاده شخصی یا عمومی در اختیار دارد. با وجود چنین قانونی، عرضهکنندگان خودرو متعهد به مسئولیت‌هایی می‌شوند. چه مسئولیت‌هایی؟ پیش از آنکه از مسئولیت‌ها و تعهدات عرضهکنندگان بگوییم، بهتر است که به‌سراغ ادبیات و واژه‌های موجود در قانون حقوق مصرف‌کنندگان برویم.
حتما بخوانید: دلالی خودرو و ۶ ترفندی که دلالان برای فروش به‌کار می‌برند
ادبیات و واژگان مهم در قانون حمایت از حقوق مصرف کنندگان خودرو
- خودرو: به هر وسیله نقلیه موتوری تولید داخل یا خارج گفته می‌شود که با آن حمل بار تا ظرفیت مجاز انجام می‌شود یا سرنشینانی با آن تردد می‌کنند.
- عرضه‌کننده: هر شخص حقیقی یا حقوقی است که به‌طور مستقیم یا با واسطه‌ها اقدام به فروش خودروهای تولید داخل یا وارداتی کند.
- واسطه فروش: هر شخص حقیقی یا حقوقی است که با کسب رضایت عرضه‌کننده خودرو اقدام به فروش آن می‌کند.
- نمایندگی مجاز: هر شخص حقیقی یا حقوقی است که با دریافت اجازه از عرضه‌کننده اقدام به ارائه خدمات فروش و پس از فروش در بازه ضمانت‌شده به مصرف‌کنندگان می‌کند.
- مصرف‌کننده: هر شخص حقیقی یا حقوقی است که خودرو را برای استفاده شخصی یا عمومی خریداری می‌کند.
- تأمین خودروی جایگزین مشابه: به واگذارکردن خودرویی تازه به‌جای خودروی نقص‌دار به مصرف‌کننده می‌گویند.
- قیمت کارشناسی: قیمتی که برای محصول از سوی کارشناس رسمی دادگستری تعیین می‌شود.
- شرکت بازرسی: شخصیت حقوقی را می‌گویند که از سمت سازمان ملی استاندارد ایران انتخاب می‌شود و کار ارزیابی عملکرد عرضه‌کننده، واسطه‌های فروش و خدمات پس از فروش در نمایندگی‌های مجاز را به‌عهده می‌گیرد.
- خودروی نو: خودرویی است که بیشتر از ۹۹ کیلومتر طی نکرده و عرضه‌کننده در موقع تحویل در اختیار مصرف‌کننده قرار می‌دهد.
- عیب: مشکل و ایرادی در خودرو است که مانع از کارکرد درست آن می‌شود و ارزش اقتصادی‌اش را زیر سؤال می‌برد.
- قطعات ایمنی خودرو: قطعاتی هستند که وجود اشکال و ایراد در آنها باعث به‌خطر افتادن سلامت افراد و تحمیل ضررهای مالی به آنها می‌شود.
تعهدات عرضهکنندگان در قانون حمایت از مصرف کنندگان خودرو
بیشتر نکات مربوط به حمایت از مصرف‌کنندگان در ماده ۲ تا ۹ این قانون قید شده‌اند. در ادامه به تعدادی از این موارد اشاره می‌کنیم:
نکاتی درباره ایمنی و رفع عیوب خودرو
- هر عرضه‌کننده خودرو باید کیفیت وسیله و استانداردهای ایمنی را برای آن کاملا رعایت کند.
- عرضهکنندگان باید دست‌کم تضمینی یک‌ساله یا کارکرد ۳۰هزار کیلومتر درباره امنیت و کیفیت خودرو ارائه کنند.
- در طی دوره ضمانت، عرضه‌کننده موظف است که هر نوع ایرادی را که به‌واسطه نقص در طراحی، مونتاژ یا تولید و حمل خودرو به‌وجود آمده است، رفع کند.
- اگر عیوب و ایرادهای موجود در عملکرد خودرو به‌واسطه استفاده نادرست مصرف‌کننده به‌وجود بیایند، عرضه‌کننده مسئولیتی نخواهد داشت.
- تأمین قطعات و ارائه خدمات فنی برای خودرو تا دست‌کم ۱۰ سال به‌عهده عرضهکنندگان است.
- هزینه‌های مربوط به رفع نقص خودرو به‌عهده عرضهکنندگان است.
- عرضهکنندگان باید در دوره رفع نقص خودرو، خودروی جایگزین در اختیار مصرف‌کننده قرار بدهند.
نکاتی درباره شعب و نمایندگی‌های خدمات‌رسانی
- عرضهکنندگان موطف‌اند از طریق شعبه‌ها و نمایندگی‌های مجاز مختلف از حقوق مصرف‌کنندگان حمایت کنند.
- آموزش شعبه‌ها و نمایندگی‌های گوناگون برای خدمات‌رسانی به مشتریان وظیفه عرضه‌کننده است.
- مصرف‌کنندگان می‌توانند به هریک از شعب موردنظر و دلخواه خودشان برای دریافت خدمات مختلف مراجعه کنند.
نکاتی درباره تعمیرات و رفع عیب خودرو از سوی عرضه‌کننده
- اگر بعد از ۳بار تعمیر از سوی عرضه‌کننده، همچنان مشکلات خودرو پابرجا باشد، عرضه‌کننده باید خودروی جدیدی در اختیار مصرف‌کننده قرار بدهد.
- چنانچه تعمیرات خودرو بیشتر از یک ماه طول بکشد یا نقص و عیب خطرناک پس از یک‌بار تعمیر همچنان از بین نرود، عرضه‌کننده موظف به جایگزین‌کردن خودرو با موردی نو است. گزینه دیگر این است که می‌تواند بهای پرداختی بابت محصول را کامل به خریدار بازگرداند.
- امکان واگذاری خودروی معیوب یا در حال تعمیر بدون اجازه مصرف‌کننده از سوی عرضه‌کننده غیرقانونی است.
- پس از هربار تعمیر خودرو و رفع عیوب آن، نیاز به ارائه فاکتوری با قید جزئیات در این زمینه وجود دارد.
- عرضه‌کننده یا شعبه‌هایش نباید از قطعات غیراستاندارد برای تعمیرات استفاده کنند.
قوانین در شرایط خاص
- اگر انجام تعهدات عرضه‌کننده به‌واسطه وقوع شرایطی خاص مانند بلایای طبیعی میسر نشود، تعهدات به حالت تعلیق درمی‌آیند. در نتیجه، مدت تعلیق به دوره ضمانت اضافه می‌شود.
- هزینه هرگونه عیب و حادثه‌ای که برای مصرف‌کننده و اشخاصی ثالث در اثر کوتاهیِ عرضه‌کننده رخ بدهد، به عهده خود آن (عرضه‌کننده) خواهد بود.
- هرگونه عیب و نقصی که برای مصرف‌کننده و اشخاص ثالث به‌دلیل تعویض یا نصب قطعات جانبی از سوی مصرف‌کننده رخ بدهد، هزینه‌هایش بر عهده خود او (مصرف‌کننده) خواهد بود.
حتما بخوانید: نحوه تشخیص دستکاری کیلومتر ماشین
نکته مهمی در زمینه قانون حمایت از مصرف کنندگان خودرو وجود دارد که باید در نظر بگیرید. عرضهکنندگان باید تعهدات موضوع قانون حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان را به‌طور کتبی در اوراق مربوط به ضمانت‌نامه قید کنند. در زمان تحویل خودرو هم قوانین را به‌طور صریح و روشن با خریدار در میان بگذارند. در واقع، شفافیت و وضوح باعث پیشگیری از دردسرها و چالش‌های آتی برای مشتریان و عرضهکنندگان در فرایند پس از فروش خواهد بود.
حالا نوبت شماست!
وجود قوانینی مانند قانون حمایت از مصرف کنندگان خودرو ایده و طرح بسیار جالبی است. پشتیبانی از مصرف‌کنندگان حلقه گمشده بازگشت رونق به بسیاری از صنایع و بازارهاست. شما تجربه‌ای در خصوص استفاده از مواد این قانون داشته‌اید؟ اگر پاسخ مثبت است، حتما تجربه‌تان را با ما در میان بگذارید. فکر می‌کنید که این قانون با موفقیت در کشور اجرایی شده است؟ یادتان باشد که به‌عنوان مصرف‌کننده باید حتما به حقوق خود واقف باشید و اگر قانونی در این خصوص وضع و تصویب می‌شود، آن را پیگیری نمایید.