سیستم‌های ترمز روزبه‌روز در حال پیشرفت هستند تا ایمنی بیشتری برای رانندگان و مسافران‌شان به‌همراه بیاورند. یکی از سیستم‌های نسبتا جدید، سیستم ترمز EBD است که با عملکرد خاص خود، نحوه توزیع نیروی ترمز را بهینه‌تر می‌کند و باعث می‌شود بتوانید در پیچ جاده‌ها، هنگام یخبندان و حتی زمانی که بار خودرویتان زیاد است، بهتر ترمز بگیرید. همراه‌مان بمانید؛ در این مطلب می‌خواهیم درباره ترمز EBD بیشتر صحبت کنیم.
سیستم ترمز EBD چیست؟
سیستم ترمز EBD یا Electronic Brake Force Distribution تکنیک جدیدی در سیستم ترمز خودروهاست که نیروی ناشی از ترمز گرفتن را بسته به نیروی ترمز، به تناسب میان چرخها تقسیم می‌کند. این سیستم تنها در خودروهای مجهز به سیستم ABS می‌تواند وجود داشته باشد (ترمز abs از قفل شدن چرخ‌های اتومبیل در هنگام ترمز گرفتن و لیز خوردن خودرو جلوگیری می‌کند). در واقع سیستم ترمز ای‌بی‌دی، مکمل سیستم ای‌بی‌اس است و به حفظ تعادل خودرو و توقف سریع‌تر در مواقع اضطراری (مثلا رانندگی در بارندگی و یخبندان و ترمز سر پیچ‌ها) بسیار کمک می‌کند.
- سیستم ترمز خودرو
منظور از توزیع الکترونیکی نیروی ترمز میان چرخها چیست؟
سیستم ABS از قفل شدن لاستیک‌ها جلوگیری می‌کند برای همین است که به آن سیستم ضدقفل می‌گویند. اما گاهی خودرو در شرایط خاصی قرار می‌گیرد و لازم است با توجه به شدت اصطکاک میان چرخها و سطح جاده، نیروی ترمز تنظیم شود. سنسورهایی در خودرو وجود دارد که میزان اصطکاک هر چرخ را به‌صورت لحظه‌ای آنالیز می‌کنند و با استفاده از این اطلاعات، درصدی از نیروی ترمز را به هر چرخ اختصاص می‌دهند.
مثلا اگر شما در حال رانندگی با سرعت بالا باشید و بخش عقب خودرو سنگین‌تر از بخش جلو باشد، امکان دارد هنگام ترمز گرفتن، جرخ‌های جلو قفل کنند چرا که اصطکاک کمتری میان سطح جاده و چرخ‌های جلو وجود دارد. سیستم ترمز EBD اینجا کاربردی می‌شود و تشخیص می‌دهد که چرخ‌های جلو به نیروی ترمز کمتری برای متوقف شدن نیاز دارند تا قفل نکنند.
یا گاهی بعضی از چرخها روی آسفالت و بعضی دیگر روی یخ هستند. چرخ‌هایی که روی یخ قرار دارند، اصطکاک کمتری با جاده دارند و احتمال قفل کردن آن‌ها در هنگام ترمز گرفتن بیشتر است. اینجا هم سیستم ترمز EBD توزیع الکترونیکی نیروی ترمز بین چرخها را انجام می‌دهد. بدین صورت که نیروی کمتری به چرخ‌های روی یخ وارد می‌کند و عملیات هندلینگ و متوقف کردن خودرو به بهترین شیوه صورت می‌گیرد.
از دیگر شرایط فعال شدن سیستم ترمز EBD در پیچ‌ها و جاده‌های ناهموار است. در واقع شرایط مختلف وضعیت خودرو و سطح است که نیاز به سیستم EBD را مشخص می‌کند.
تفاوت سیستم ترمز EBD با سایر سیستم‌های ترمز
- تفاوت ترمز EBD با ترمز ABS: سیستم EBD برای توزیع الکترونیکی نیروی ترمز میان چرخ‌هاست. در حالی‌که سیستم ترمز ABS یا سیستم ضدقفل تنها از قفل کردن چرخها در هنگام ترمز گرفتن جلوگیری می‌کند.
- تفاوت ترمز EBD با ترمز EBA: ترمز EBA مخفف emergency brake assist و به‌معنای سیستم ترمز هوشمند است. این سیستم جبرانی برای مواقعی است که راننده در شرایط اضطرار به یکباره ترمز شدید می‌گیرد.
- تفاوت ترمز EBD با ترمز CBC: سیستم ترمز CBC یا Cornering brake control به‌معنای سیستم کنترل ترمز گوشه‌ای است. تفاوت این سیستم با EBD این است که توزیع نیروی ترمز را برحسب سرعت چرخش هر لاستیک میان چرخها تقسیم می‌کند در حالی‌که در EBD مبنای توزیع، فشار واردشده بر هر چرخ است.
نحوه عملکرد سیستم ترمز EBD
سیستم ترمز EBD بر روی سیستم ABS نصب می‌شود یعنی تنها خودروهایی که مجهز به سیستم ترمز ABS هستند می‌توانند سیستم EBD داشته باشند. EBD یک نرم‌افزار در حافظه ترمز ABS دارد که با برآورد شدت ترمز و فشار بر روی هر چرخ به توزیع الکترونیکی نیروی ترمز میان چرخها می‌پردازد. نمی‌توان گفت این سیستم به‌طور ۱۰۰٪ قادر به ارزیابی و تحلیل است اما تا حد بسیار زیادی بر روی کنترل خودرو و حفظ تعادل تأثیرگذار است.
به نمودار زیر نگاه کنید. وقتی باری در صندوق عقب خودرو گذاشته می‌شود یا سرنشین داخل خودرو می‌نشیند، برای ترمز گرفتن لازم است نیروی بیشتری به چرخ‌های عقب خودرو وارد شود. تعدیل و هماهنگی این افزایش نیروی ترمز در چرخ‌های عقب کاری است که سیستم ترمز EBD انجام می‌دهد. در واقع سیستم ترمز EBD میزان چسبندگی مؤثر در چرخ‌های عقب را کنترل می‌کند. از طرفی فشار وارد بر دریچه سوپاپ هیدرولیکی ترمز خودرو را هم کم می‌کند.
- نمودار بررسی نیروی ترمز در بار سنگین و کم (نمودار شماتیک و برای فهم بیشتر مسئله است)
کاربرد سیستم ترمز EBD
سیستم ترمز EBD برای حفظ کنترل خودرو در شرایط اضطراری توقف، ترمز مؤثر و پایداری خودرو کاربرد دارد و مدت زمان توقف و مسافت توقف را هم کمتر می‌کند. سیستم ترمز EBD در شرایط زیر کاربرد دارد:
- زمانی که در مسیرهای لغزنده و یخبندان در حال حرکت هستید؛
- زمانی که برای مسافت طولانی به‌همراه مسافر و بار رانندگی می‌کنید؛
- زمانی که مسیر غالب رفت‌وآمد شما پیچ‌وخم زیاد دارد؛
- و حتی شرایط عادی رانندگی!
کاربرد ترمز EBD در دور زدن سر پیچ‌ها
در پیچ‌ها به‌دلیل نیروی گریز از مرکز، هرکدام از چرخها تحت تأثیر نیروهای مختلفی هستند. چرخ‌های بیرون باید مسافت بیشتری را طی کنند برای همین سریع‌تر می‌چرخند. یعنی نیروی وارد بر چرخ‌های بیرونی (در هر ردیف جلو و عقب) بیشتر است. پس به نیروی ترمز بیشتری برای متوقف کردن آن‌ها نیاز است.
- سیستم ترمز EBD در پیچ‌ها
اگر بدون سیستم EBD در این شرایط توقف کنید، نیروی ترمز به‌طور یکسان بین چرخها پخش می‌شود. اگر سرعت خودرو از حدی بالاتر برود، چرخ‌های داخلی که نیروی ترمز کمتری می‌طلبیدند قفل می‌کنند و متوقف کردن یا کنترل خودرو با مشکل مواجه می‌شود. یعنی سهمی از ترمز که باید صرف چرخ‌های بیرونی می‌شد تا خودرو متوقف شود، صرف چرخ‌هایی می‌شود که نیازی به آن ندارند. اگر خودرو مجهز به سیستم ترمز EBD باشد، این مسئله رفع می‌شود.
کاربرد ترمز EBD در سطوح لغزنده و یخبندان
رانندگی در شرایط آب‌وهوایی بارانی و برفی واقعا متفاوت است. گاهی با یک ترمز گرفتن ماشین لیز می‌خورد و به چپ و راست کشیده می‌شود، بدون اینکه بتوانید کاری بکنید. دلیل این مسئله این است که اصطکاک بین لاستیک و جاده نسبت به حالت عادی کمتر شده است. در این حالت با ترمز گرفتن، احتمال قفل کردن لاستیک‌ها بیشتر می‌شود. استفاده از زنجیر چرخ برای خودروها در یخبندان باعث می‌شود که این اصطکاک بیشتر شود.
خودرویی که به سیستم ترمز EBD مجهز است، در زمان ترمز روی سطوح لغزنده، نیروی موردنیاز برای هر چرخ را محاسبه می‌کند و درنتیجه توزیع نیروی ترمز به‌درستی صورت می‌گیرد و خودرو متوقف می‌شود.
- سیستم ترمز EBD در سطوح لغزان
آیا سیستم ترمز EBD همان ESP است؟
برنامه ESP یا Electronic Stability Program یک برنامه الکترونیکی برای پایداری خودرو است و ارتباطی با سیستم ترمز ندارد. عملکرد آن به‌گونه‌ای است که هنگام دور زدن در پیچ‌ها با سرعت بالا، به حفظ پایداری خودرو کمک می‌کند.
در واقع سیستم ebd زمانی فعال می‌شود که ترمز گرفته شود، اما برنامه esp در شرایط خاصی بدون نیاز به ترمز گرفتن روی چرخها تأثیر می‌گذارد.
کدام خودروهای موجود در بازار به ترمز EBD مجهزند؟
این روزها بسیاری از خودروهای داخلی از جمله کوییک، سمند، ساینا، انواع مدل‌های برلیانس و حتی موتورسیکلت‌ها به EBD مجهزند.
سؤالات متداول
سیستم ترمز EBD کجای خودرو قرار دارد؟
این سیستم یک برنامه در حافظه سیستم ترمز ABS دارد.
آیا سلامت سیستم ترمز ABS و EBD در سرویس کارشناسی کارنامه سنجیده می‌شود؟
بله
سخن آخر
سیستم ترمز EBD یا همان سیستم توزیع الکترونیکی نیروی ترمز میان چرخها را به‌طور کامل بررسی کردیم. کاربرد این سیستم برای مواقعی است که به‌دلایل مختلف از جمله ترمز گرفتن در پیچ‌ها و رانندگی در سطوح لغزنده، فشار وارد بر هر چرخ متفاوت با دیگری است. برای همین چرخها به درصد خاصی از نیروی ترمز نیاز دارند تا قفل نکنند. تفاوت این سیستم با دیگر سیستم‌ها و برنامه‌ها از جمله ESP را هم بررسی کردیم. تجربه شما از این سیستم ترمز چیست؟ آیا خودروهای داخلی مجهز به سیستم توقف EBD تمایز زیادی با ترمز معمولی ایجاد کرده‌اند؟
با سلام علت این که روغن ترمز هنگام ترمز گرفتن جلو پاووی پدال کلاج وترمز نشط میکنه چیست؟