سیستم سوخترسانی خودرو یکی از حیاتیترین بخشهای موتور است که نقش اساسی در عملکرد صحیح و بهینه خودرو ایفا میکند. در میان اجزای این سیستم، انژکتور خودرو و بهویژه سوزن انژکتور اهمیت ویژهای دارند. علائم خرابی سوزن انژکتور میتوانند بهصورت مشکلات مختلفی مانند افت قدرت موتور، مصرف سوخت بالا و لرزش موتور بروز کنند. شناخت علائم خرابی سوزنهای انژکتور و همچنین علائم خرابی اورینگ سوزن انژکتور به شما کمک میکند تا بهموقع نسبت به رفع مشکل اقدام کنید. در این راهنمای جامع از کارنامه، به بررسی کامل علائم، دلایل، روشهای تشخیص و راهکارهای رفع خرابی سوزن انژکتور میپردازیم.
سوزن انژکتور چیست و چه نقشی در عملکرد خودرو دارد؟
انژکتور قلب سیستم سوخترسانی خودرو محسوب میشود. این قطعه حیاتی وظیفه تزریق دقیق و کنترلشده سوخت به داخل محفظه احتراق موتور را بر عهده دارد. اما سوزن انژکتور چیست و چرا این قدر اهمیت دارد؟
ساختار و عملکرد سوزن انژکتور
سوزن انژکتور یک قطعه استوانهای شکل و دقیق است که در انتهای انژکتور قرار دارد و مسئول باز و بسته شدن مسیر عبور سوخت است. این سوزن با دریافت سیگنال الکتریکی از ECU خودرو، با سرعت و دقت بسیار بالا حرکت میکند و در زمانهای بسیار کوتاه (معمولاً چند میلیثانیه) سوخت را بهصورت اسپریشده وارد سیلندر میکند.
عملکرد سوزن انژکتور بر اساس اصول الکترومغناطیسی است. زمانی که جریان برق از طریق کویل الکترومغناطیسی انژکتور عبور میکند، میدان مغناطیسی ایجاد شده سوزن را به سمت بالا میکشد و مسیر عبور سوخت باز میشود. پس از قطع جریان، فنر بازگشتی سوزن را به موقعیت اولیه برمیگرداند و جریان سوخت قطع میشود.
اهمیت سوزن انژکتور در عملکرد موتور
دقت و سرعت عمل سوزن انژکتور تأثیر مستقیمی بر کیفیت احتراق، مصرف سوخت، قدرت موتور و میزان آلایندگی دارد. یک سوزن انژکتور سالم باید:
- سوخت را بهصورت یکنواخت و با فشار مناسب پاشش کند
- در زمان دقیق تعیینشده توسط ECU باز و بسته شود
- الگوی پاشش مناسبی ایجاد کند تا سوخت بهطور کامل با هوا مخلوط شود
- از نشتی سوخت در حالت بسته جلوگیری کند
هرگونه مشکل در عملکرد سوزن انژکتور میتواند منجر به اختلال در این فرآیند حساس شود و علائم خرابی سوزن انژکتور را بهوجود آورد.
انواع سوزن انژکتور
انژکتورهای مختلف بسته به نوع موتور، سیستم سوخترسانی و سازنده خودرو، دارای انواع مختلفی از سوزنها هستند. شناخت این انواع به درک بهتر مشکلات احتمالی کمک میکند.
انژکتورهای پورت (Port Fuel Injection – PFI)
این نوع انژکتورها که در اکثر خودروهای بنزینی مدرن استفاده میشوند، سوخت را به داخل مجرای ورودی (پورت) هر سیلندر تزریق میکنند. سوزن این انژکتورها معمولاً طراحی سادهتری دارند و در فشارهای نسبتاً پایین (۳ تا ۵ بار) کار میکنند.
انژکتورهای مستقیم (Direct Injection – GDI/TDI)
در این سیستم پیشرفتهتر، سوخت مستقیماً به داخل محفظه احتراق تزریق میشود. سوزنهای این انژکتورها باید در فشارهای بسیار بالاتر (تا ۲۰۰ بار در موتورهای بنزینی و بیش از ۲۰۰۰ بار در موتورهای دیزلی) کار کنند و دقت بسیار بالاتری دارند.
انژکتورهای دیزلی
انژکتورهای موتورهای دیزل به دلیل کار در فشارهای بسیار بالا، دارای سوزنهای ویژهای هستند که از مواد مقاومتر ساخته شده و تلرانس ساخت بسیار کمتری دارند. کوچکترین خرابی در این سوزنها میتواند تأثیرات جدی بر عملکرد موتور داشته باشد.
انژکتورهای مکانیکی قدیمی
در خودروهای قدیمیتر، انژکتورهای مکانیکی استفاده میشدند که سوزن آنها بدون کنترل الکترونیکی و صرفاً با فشار سوخت کار میکرد. امروزه این نوع انژکتورها تقریباً منسوخ شدهاند.
اصلیترین علائم خرابی سوزن انژکتور
تشخیص بهموقع علائم خرابی سوزن انژکتور میتواند از آسیبهای جدیتر به موتور جلوگیری کند. در ادامه، مهمترین نشانههای خرابی یا کثیفی سوزن انژکتور را بررسی میکنیم.
۱. لرزش موتور و بد کار کردن موتور
یکی از بارزترین علائم خرابی انژکتور، لرزش غیرعادی موتور بهویژه در دور آرام (idle) است. زمانی که سوزن انژکتور بهدرستی کار نکند، سیلندر مربوطه مقدار سوخت مناسبی دریافت نمیکند و این عدم تعادل باعث لرزش و ارتعاش موتور میشود. این مشکل معمولاً با افزایش دور موتور کمتر احساس میشود اما در دور آرام بهوضوح قابل تشخیص است.
۲. ریپ زدن خودرو و کاهش شتاب
ریپ زدن یا لنگیدن خودرو هنگام شتابگیری یکی دیگر از علائم مشخص خرابی سوزنهای انژکتور است. این مشکل زمانی رخ میدهد که یک یا چند انژکتور نتوانند بهموقع سوخت کافی را تزریق کنند. در نتیجه، موتور در لحظات مختلف دچار کمبود سوخت شده و قدرت خود را از دست میدهد. این پدیده معمولاً در هنگام تسریع یا در سربالاییها بیشتر احساس میشود.
۳. افت قدرت موتور و عملکرد ضعیف
کاهش محسوس در قدرت و شتابگیری خودرو میتواند نشانهای از علائم خرابی سوزن انژکتور خودرو باشد. زمانی که سوزنها نتوانند مقدار کافی سوخت را با فشار مناسب تزریق کنند، احتراق ناقص رخ میدهد و در نتیجه موتور قادر به تولید قدرت مورد نیاز نیست. این مشکل معمولاً بهصورت تدریجی پیشرفت میکند.
۴. مصرف سوخت بالا
افزایش ناگهانی یا تدریجی در مصرف سوخت یکی از رایجترین نشانههای مشکل در سیستم سوخترسانی است. سوزن انژکتور معیوب ممکن است بیش از حد سوخت تزریق کند (نشتی) یا کمتر از مقدار لازم سوخت را وارد سیلندر کند که ECU برای جبران آن، دستور تزریق بیشتر سوخت را صادر میکند.
۵. بوی تند بنزین در داخل خودرو یا اطراف آن
یکی از علائم خرابی اورینگ سوزن انژکتور یا نشتی سوزن، بوی شدید بنزین در محیط خودرو است. اگر سوزن انژکتور بهدرستی نبندد یا اورینگهای آن آسیب دیده باشند، سوخت بهصورت مداوم نشت میکند و این بو را ایجاد میکند. این مشکل علاوه بر خطرناک بودن، باعث اتلاف سوخت نیز میشود.
۶. دود سیاه از اگزوز
خروج دود سیاه از اگزوز معمولاً نشانه احتراق ناقص سوخت است. زمانی که سوزن انژکتور بیش از حد سوخت تزریق کند یا الگوی پاشش آن مناسب نباشد، سوخت اضافی بهصورت ناقص میسوزد و بهصورت ذرات کربن (دوده) از اگزوز خارج میشود.
۷. روشن شدن چراغ چک انجین
ECU خودرو بهطور مداوم عملکرد انژکتورها را کنترل میکند. اگر مشکلی در عملکرد سوزن انژکتور تشخیص دهد، چراغ چک انجین روشن میشود و کد خطای مرتبط در حافظه ثبت میگردد. استفاده از دیاگ خودرو میتواند این کدها را نمایش دهد.
۸. استارت سخت یا مشکل در روشن شدن موتور
اگر موتور به سختی روشن میشود یا برای استارت خوردن نیاز به تلاشهای مکرر دارد، ممکن است یک یا چند انژکتور بهدرستی کار نکنند. این مشکل بهویژه در هوای سرد بارزتر است.
۹. صدای تیک تیک یا صدای غیرعادی از موتور
گرفتگی انژکتور یا کثیفی سوزن انژکتور میتواند باعث ایجاد صداهای تیک تیک یا ضربهای از ناحیه موتور شود. این صدا معمولاً ناشی از باز و بسته شدن نامنظم سوزن است.
۱۰. خاموش شدن ناگهانی موتور
در موارد شدید، خرابی کامل یک یا چند سوزن انژکتور میتواند منجر به خاموش شدن ناگهانی موتور شود، بهویژه در دور آرام یا هنگام توقف در چراغ قرمز.
دلایل رایج خرابی سوزن انژکتور
درک دلایل خرابی سوزن انژکتور به شما کمک میکند تا از بروز مشکلات پیشگیری کنید. عوامل متعددی میتوانند منجر به خرابی یا کثیفی سوزن انژکتور شوند.
۱. استفاده از سوخت بیکیفیت
مهمترین عامل خرابی سوزن انژکتور، استفاده از سوخت بیکیفیت یا آلوده است. سوختهای نامرغوب حاوی ناخالصی، رسوبات و ذرات معلق هستند که با گذشت زمان روی سوزن انژکتور و مسیرهای سوخت رسوب میکنند. این رسوبات بنزین باعث میشوند سوزن بهدرستی باز و بسته نشود یا الگوی پاشش سوخت مختل گردد.
۲. عدم تعویض فیلتر بنزین
فیلتر بنزین وظیفه جلوگیری از ورود ذرات و ناخالصیها به سیستم سوخترسانی را دارد. زمانی که این فیلتر اشباع شود، ذرات ریز میتوانند به انژکتور برسند و سوزن را مسدود کنند. تعویض منظم فیلتر بنزین (معمولاً هر ۲۰ تا ۴۰ هزار کیلومتر) بسیار حیاتی است.
۳. فرسودگی طبیعی
سوزن انژکتور در طول عمر خود میلیونها بار باز و بسته میشود. با گذشت زمان و افزایش کیلومتر، فنر، سیلها و خود سوزن دچار فرسودگی میشوند. این فرسودگی طبیعی است اما میتواند منجر به کاهش دقت و عملکرد انژکتور شود.
۴. خرابی یا آسیب به اورینگها
اورینگهای سوزن انژکتور وظیفه جلوگیری از نشتی سوخت را دارند. این قطعات لاستیکی با قرار گرفتن در معرض حرارت بالا، سوخت و شرایط محیطی، ممکن است خشک، ترک برداشته یا سفت شوند. علائم خرابی اورینگ سوزن انژکتور شامل نشتی سوخت، بوی بنزین و کاهش فشار ریل سوخت است.
۵. رسوب کربنی
احتراق ناقص سوخت منجر به تشکیل رسوبات کربنی در اطراف سوزن انژکتور میشود. این رسوبات میتوانند حرکت آزاد سوزن را محدود کرده و باعث گرفتگی انژکتور شوند. این مشکل بهویژه در رانندگیهای شهری کوتاه و در ترافیک بیشتر رخ میدهد.
۶. مشکلات الکتریکی
سیگنالهای الکتریکی نامناسب از ECU، مشکل در سیمکشی یا خرابی کویل الکترومغناطیسی انژکتور میتوانند منجر به عملکرد نادرست سوزن شوند. این مشکلات باعث میشوند سوزن در زمان مناسب باز یا بسته نشود.
۷. آب یا رطوبت در سیستم سوخت
نفوذ آب به مخزن سوخت، بهویژه در فصل سرما، میتواند باعث زنگزدگی اجزای داخلی انژکتور و آسیب به سوزن شود. همچنین آب میتواند روغنکاری مناسب را از بین ببرد.
۸. حرارت بیش از حد
کار کردن مداوم موتور در دمای بالا یا مشکلات در سیستم خنککننده میتواند به سوزن انژکتور و اورینگهای آن آسیب برساند.
روشهای تشخیص خرابی سوزن انژکتور
تشخیص دقیق خرابی سوزن انژکتور نیازمند استفاده از روشها و تجهیزات مختلفی است. در ادامه، روشهای حرفهای و خانگی را بررسی میکنیم.
۱. استفاده از دستگاه دیاگ
حرفهایترین و دقیقترین روش، استفاده از دستگاه دیاگ است. این دستگاه به ECU متصل میشود و میتواند:
- کدهای خطای مربوط به انژکتورها را نمایش دهد
- دادههای زنده عملکرد هر انژکتور را نشان دهد
- زمان باز بودن انژکتور (pulse width) را بررسی کند
- تست فعالسازی انژکتورها را انجام دهد
۲. تست صدا با استتوسکوپ مکانیک
با استفاده از یک استتوسکوپ مکانیک، میتوان صدای باز و بسته شدن هر انژکتور را شنید. انژکتور سالم باید صدای تیک تیک منظمی ایجاد کند. عدم وجود صدا یا صدای نامنظم نشانه مشکل است.
۳. بررسی مقاومت الکتریکی
با استفاده از مولتیمتر، میتوان مقاومت کویل الکترومغناطیسی انژکتور را اندازهگیری کرد. معمولاً این مقاومت بین ۱۲ تا ۱۶ اهم است (بسته به نوع انژکتور). مقادیر خارج از این محدوده نشانه خرابی هستند.
۴. تست نشتی سوخت
با خاموش کردن موتور و بررسی انژکتورها، میتوان نشتی سوخت را تشخیص داد. انژکتور سالم نباید در حالت خاموش چکه کند. نشتی نشانه خرابی سوزن یا اورینگ است.
۵. تست جریان و الگوی پاشش
در تعمیرگاههای تخصصی، انژکتورها روی دستگاه تست قرار میگیرند و جریان سوخت و الگوی پاشش آنها بررسی میشود. این روش دقیقترین اطلاعات را ارائه میدهد.
۶. بررسی فشار ریل سوخت
کاهش فشار در ریل سوخت میتواند نشانه نشتی از یک یا چند انژکتور باشد. با اتصال گیج فشار به ریل، میتوان فشار را در حالت خاموش و روشن بررسی کرد.
۷. روش قطع و وصل
در این روش، موتور روشن است و بهترتیب کانکتور هر انژکتور قطع و وصل میشود. اگر با قطع یک انژکتور، دور موتور کاهش نیابد، آن انژکتور احتمالاً معیوب است.
۸. بررسی تراز سوخت
در برخی موارد، میتوان با بررسی میزان کاهش سوخت در مخزن در شرایط یکسان، عملکرد کلی سیستم را ارزیابی کرد.
زمان تعویض سوزن انژکتور
سوزن انژکتور جزو قطعات نیمهمصرفی محسوب میشود و عمر مشخصی دارد. تشخیص زمان مناسب برای تعویض اهمیت زیادی دارد.
بر اساس کیلومتر کارکرد
معمولاً سازندگان خودرو توصیه میکنند که انژکتورها هر ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار کیلومتر بازرسی شوند. البته این فاصله بسته به کیفیت سوخت، شرایط رانندگی و نگهداری متفاوت است. در شرایط ایران و با توجه به کیفیت سوخت، ممکن است این فاصله کوتاهتر باشد.
بر اساس علائم بالینی
مهمترین معیار، بروز علائم خرابی سوزن انژکتور است. اگر علائمی مانند لرزش، افت قدرت یا افزایش مصرف سوخت مشاهده شد، باید هرچه سریعتر اقدام کرد.
پس از تست و عیبیابی
اگر پس از شستشوی انژکتور و انجام تستها، عملکرد انژکتور بهبود نیافت، باید تعویض شود.
هنگام تعمیرات اساسی موتور
اگر موتور تحت تعمیر اساسی قرار میگیرد، توصیه میشود انژکتورها نیز بازرسی و در صورت نیاز تعویض شوند.
نکات مهم در تعویض
- بهتر است تمام انژکتورها همزمان تعویض شوند تا عملکرد یکنواختی داشته باشند
- حتماً از انژکتورهای اصلی یا معادل باکیفیت استفاده کنید
- پس از تعویض، ECU باید بازنشانی شود تا با انژکتورهای جدید سازگار شود
- اورینگها و واشرهای جدید باید همراه انژکتور تعویض شوند
روشهای تعمیر و نگهداری سوزن انژکتور خودرو
حفظ سلامت سوزن انژکتور با رعایت اقدامات پیشگیرانه و نگهداری منظم میسر است.
شستشوی دورهای انژکتورها
یکی از مؤثرترین روشها برای پیشگیری از مشکلات سیستم سوخترسانی خودرو، شستشوی منظم انژکتورها است. این کار را میتوان به دو روش انجام داد:
شستشوی شیمیایی: استفاده از مواد شوینده مخصوص انژکتور که به مخزن سوخت اضافه میشوند. این مواد رسوبات را حل کرده و از طریق احتراق خارج میکنند. توصیه میشود هر ۱۰ تا ۱۵ هزار کیلومتر از این محصولات استفاده شود.
شستشوی با دستگاه اولتراسونیک: در این روش حرفهای، انژکتورها از موتور جدا شده و در دستگاه اولتراسونیک قرار میگیرند. امواج اولتراسونیک رسوبات را بهطور کامل پاک میکنند. این روش معمولاً هر ۴۰ تا ۶۰ هزار کیلومتر توصیه میشود.
استفاده از سوخت باکیفیت
استفاده از بنزین باکیفیت و از جایگاههای معتبر، مهمترین اقدام پیشگیرانه است. سوخت بیکیفیت اصلیترین عامل خرابی سوزن انژکتور محسوب میشود.
تعویض منظم فیلتر بنزین
فیلتر بنزین باید طبق برنامه سرویس خودرو (معمولاً هر ۲۰ تا ۴۰ هزار کیلومتر) تعویض شود. این کار از ورود ذرات و ناخالصیها به انژکتور جلوگیری میکند.
خالی نکردن کامل باک بنزین
زمانی که مخزن سوخت تقریباً خالی است، رسوبات ته باک میتوانند وارد سیستم سوخترسانی شوند. سعی کنید همیشه باک را بالای یک چهارم نگه دارید.
سرویس منظم موتور
انجام سرویسهای دورهای و نگهداری کلی موتور، به سلامت انژکتورها نیز کمک میکند. تعویض روغن، فیلترها و بررسی سیستمها اهمیت دارد.
پیشگیری از ورود آب به باک
مراقب باشید آب یا رطوبت وارد مخزن سوخت نشود. در صورت شک، میتوانید از مواد ضد رطوبت استفاده کنید.
رانندگی صحیح
رانندگی ملایم و اجتناب از شتابگیریهای شدید و مکرر به افزایش عمر انژکتورها کمک میکند.
تعویض اورینگها
اورینگهای انژکتور با گذشت زمان سفت و خشک میشوند. توصیه میشود هنگام باز کردن انژکتورها، اورینگهای جدید نصب شود.
هزینههای مربوط به خرابی و تعمیر انژکتور ماشین
هزینه تعمیر یا تعویض سوزن انژکتور بسته به عوامل مختلفی متغیر است. در ادامه، برآورد هزینهها را بررسی میکنیم.
هزینه شستشوی انژکتور
شستشوی شیمیایی:
- مواد افزودنی به باک: ۵۰ تا ۲۰۰ هزار تومان
- شستشوی با دستگاه در تعمیرگاه: ۳۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومان (برای کل خودرو)
شستشوی اولتراسونیک:
- ۸۰۰ هزار تا ۲ میلیون تومان (بسته به نوع خودرو و تعداد انژکتورها)
هزینه تعمیر انژکتور
تعمیر انژکتورهای قابل بازسازی (معمولاً انژکتورهای قدیمیتر):
- هر عدد: ۲۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان
- شامل تعویض قطعات داخلی، اورینگها و تست
هزینه تعویض انژکتور
خودروهای ایرانی (پژو، سمند، پراید):
- انژکتور اصلی: ۸۰۰ هزار تا ۲ میلیون تومان (هر عدد)
- انژکتور غیراصل باکیفیت: ۴۰۰ تا ۱ میلیون تومان
- دستمزد تعویض: ۲۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان
خودروهای خارجی (رنو، نیسان، هیوندای):
- انژکتور اصلی: ۱.۵ تا ۴ میلیون تومان (هر عدد)
- انژکتور غیراصل: ۶۰۰ هزار تا ۱.۵ میلیون تومان
- دستمزد: ۳۰۰ تا ۷۰۰ هزار تومان
خودروهای لوکس (بنز، BMW، آئودی):
- انژکتور اصلی: ۳ تا ۱۰ میلیون تومان (هر عدد)
- دستمزد: ۵۰۰ هزار تا ۱.۵ میلیون تومان
انژکتورهای مستقیم (GDI/TDI): این انژکتورها به دلیل فناوری پیشرفتهتر، معمولاً ۲ تا ۳ برابر انژکتورهای معمولی قیمت دارند.
هزینه قطعات جانبی
- اورینگ انژکتور: ۲۰ تا ۸۰ هزار تومان (هر دست)
- واشر انژکتور: ۱۰ تا ۵۰ هزار تومان
- کلیپ و گیره: ۱۰ تا ۳۰ هزار تومان
هزینه عیبیابی با دیاگ
استفاده از دستگاه دیاگ برای تشخیص مشکل:
- ۱۰۰ تا ۳۰۰ هزار تومان
نکات مهم درباره هزینهها
۱. هزینه تأخیر در تعمیر: اگر علائم خرابی سوزن انژکتور نادیده گرفته شود، ممکن است منجر به خرابیهای جدیتر شود که هزینه بسیار بالاتری دارند. برای مثال، سوخت سوزی ناقص میتواند به کاتالیزور، سنسور اکسیژن و حتی سیلندرها آسیب برساند.
۲. مقایسه هزینه پیشگیری با تعمیر: شستشوی منظم انژکتور و استفاده از سوخت باکیفیت در بلندمدت بسیار مقرونبهصرفهتر از تعویض انژکتورهاست.
۳. تعویض دستهجمعی: اگر یک انژکتور خراب شده، توصیه میشود تمام انژکتورها بررسی و در صورت امکان همزمان تعویض شوند تا عملکرد یکنواختی داشته باشند.
۴. انتخاب قطعات: قطعات اصلی اگرچه گرانتر هستند، اما کیفیت و دوام بهتری دارند. قطعات غیراصل باکیفیت میتوانند گزینه مناسبی باشند، اما از قطعات بیکیفیت اجتناب کنید.
۵. گارانتی: همیشه از تعمیرگاه گارانتی کتبی برای قطعات و کار انجام شده دریافت کنید.
۶. تأثیر بر ارزش خودرو: نگهداری صحیح سیستم سوخترسانی بر قیمت روز خودرو در زمان فروش تأثیرگذار است. خودروهایی که سابقه سرویس منظم دارند، ارزش بالاتری دارند.
جمعبندی
علائم خرابی سوزن انژکتور میتوانند بهصورت مشکلات مختلفی مانند لرزش موتور، افت قدرت، مصرف سوخت بالا و ریپ زدن خودرو بروز کنند. شناخت بهموقع علائم خرابی سوزنهای انژکتور و علائم خرابی اورینگ سوزن انژکتور به شما کمک میکند تا قبل از بروز خرابیهای جدیتر، نسبت به رفع مشکل اقدام کنید.
در این راهنمای جامع به بررسی کامل سوزن انژکتور، انواع آن، اصلیترین علائم خرابی، دلایل رایج خرابی، روشهای تشخیص حرفهای، زمان مناسب تعویض، روشهای نگهداری و هزینههای مربوطه پرداختیم. با توجه به اهمیت حیاتی انژکتور خودرو در عملکرد موتور احتراق داخلی، رعایت نکات پیشگیرانه مانند استفاده از سوخت باکیفیت، شستشوی منظم و تعویض بهموقع فیلتر بنزین ضروری است.
برای اطمینان از سلامت کامل خودروی خود، توصیه میشود از خدمات کارشناسی قیمت خودرو استفاده کنید تا متخصصان با بررسی دقیق سیستم سوخترسانی و سایر بخشهای خودرو، وضعیت دقیق آن را ارزیابی کنند. به یاد داشته باشید که پیشگیری همیشه بهتر و مقرونبهصرفهتر از درمان است.