امکانات رفاهی در خودروها یکی از مهم‌ترین بخش‌های تحلیل و بررسی آن‌هاست. این امکانات می‌تواند شامل شرایط صندلی‌ها، تعدد سنسورها و رادارها، شرایط فرمان، شرایط آینه‌ها، سقف خودرو و مواردی از این دست باشد. به‌طور کلی باید گفت، امروزه به‌کار گرفتن تجهیزات و تکنولوژی‌های مختلف به‌منظور فراهم آوردن هرچه بیشتر رفاه مشتریان از اصلی‌ترین برنامه‌های خودروسازان بزرگ جهان است. خودرویی موفق‌تر است که در هریک از موارد مشخص این بخش امکانات بیشتر، بهتر و به‌روزتری را ارائه کند. یکی از قسمت‌هایی که در بخش امکانات رفاهی مورد بررسی قرار می‌یگرد، سیستم صوتی یک خودرو است. سیستم صوتی امروزه فراتر از یک دستگاه پخش موسیقی و گیرنده رادیویی محسوب می‌شود. با ما همراه باشید تا از دیروز و امروز این سیستم برای‌تان بگوییم.
سیستم صوتی خودرو چیست؟
یکی از لذت‌بخش‌ترین قسمت‌های رانندگی در جاده یا شهر، گوش دادن به موسیقی است. درواقع تجربه یک رانندگی آرام و لذت‌بخش تکمیل نمی‌شود مگر با دل سپردن به نوای موسیقی مورد علاقه‌مان. حال هرچه این موسیقی با کیفیت بهتر و بیشتری پخش شود، تجربه مذکور هم دلنشین‌تر و خاص‌تر خواهد شد. همین نکته باعث شده است تا امروزه خودروها، هرقدر هم اقتصادی و معمولی، حداقل از یک دستگاه پخش ساده بهره‌مند باشند. هرچند پیشتر به‌کار گرفتن همین رادیو ضبط معمولی در خودروها یک آپشن لوکس محسوب می‌شد، اما امروزه سیستم صوتی خودرو شامل اجزای مختلفی است و استفاده از یک سیستم حرفه‌ای در خودرو برای برخی اهمیت بسیار بالایی دارد. ممکن است این سیستم در خودرو به‌صورت استاندارد تعبیه شود یا مالک به‌صورت شخصی سیستم صوتی مورد نظرش را روی خودروی خود سوار کند. درصورت به‌کار رفتن سیستم صوتی حرفه‌ای در یک خودرو، این مورد به‌عنوان آپشنی بسیار خاص در کاتالوگ خودرو مطرح می‌شود.
تاریخچه سیستم صوتی در خودروسازی
اولین سیستم صوتی به‌کار گرفته شده در خودروها در آمریکا و توسط موتورولا تولید شد. این سیستم که تنها شامل یک رادیوی تک‌بانده بود. همین سیستم چندی بعد در خودروهای پلیس به‌منظور ارسال و دریافت سیگنال‌های رادیویی دو موج نصب شد. موتورولا ابداع خود را در دهه ۳۰ میلادی رونمایی کرد و تا دهه ۵۰ میلادی یکه‌تاز این عرصه باقی ماند. در این دو دهه عموما سیستم صوتی مذکور را در خودروهای آمریکایی شاهد بودیم.
اما در سال ۱۹۳۵، درنهایت در آلمان شرکت بلاپونکت موفق به اختراع سیستمی جدید و مجهز‌تر شد. این سیستم که به مشتری امکان انتخاب موج رادیویی مورد نظر در میان امواج مختلف را می‌داد، از نوع سیستم صوتی رادیویی FM با سیستم فراگیر صوتی بود. در ادامه، پیشرفت ترانزیستورها پیشرفت سیستم‌های صوتی خودروها را نیز به‌دنبال داشت. سیستم‌های جدید قادر به پخش کاست بودند. فیلیپس اولین سیستم صوتی خودرو با این قابلیت را تولید کرد که در کرایسلر تعبیه شد. در ادامه پایونر و آلپاین وارد عرصه شدند تا رقابت تنگاتنگ بین عرضه‌کنندگان سیستم‌های صوتی خودرویی، ارتقای هرروزه آن‌ها را به‌دنبال داشته باشد.
ارتقای مورد نظر باعث شد تا در دهه ۷۰ میلادی، شرکت‌ها به‌دنبال عرضه سیستمی با کیفیت صدای بهتر باشند. در این زمان دیگر تنها قابلیت‌های پخش مورد توجه نبود. به این ترتیب باندهای قوی‌تر، پرتعداد‌تر و با صدای بیشتر وارد این عرصه شدند. در دهه ۸۰ شاهد ورود ساب‌ووفرها و آمپیلی‌فایرها بودیم. با آغاز دهه‌ی ۹۰، عصر CDها و تبدیل وضعیت از آنالوگ به دیجیتال آغاز شد. کم‌کم عصر پخش کاست رو به کم‌رنگی گرایید. اکنون در قرن ۲۱، سیستم‌های صوتی در صنعت خودرو، ترکیبی شده‌اند از بالاترین مهندسی‌های الکترونیک، هوش مصنوعی و صداشناسی.
فضای آکوستیک خودرو
لذت کامل و بی‌نقص گوش دادن به موسیقی، تا حد زیادی مدیون فضای آکوستیک پخش است. این فضا می‌تواند در یک استودیو، اتاق منزل یا کابین خودرو باشد. هرچه بیشتر آکوستیک بودن کابین خودرو به معنی کیفیت برتر آن است. درواقع هرچه عایق‌بندی اتاق بهتر صورت گرفته باشد، سیستم صوتی اجرای بی‌نقص‌تری را برای راننده و سرنشینان به اجرا درخواهد آورد. معمولا خودروها از سطح پایه استانداردهای لازم برای فضای آکوستیک یک سیستم صوتی برخوردار هستند. اما اگر قصد نصب سیستم صوتی پیشرفته‌ای دارید بهتر است پیش از انتخاب و بررسی سیستم‌ها، فضای خودرو، میزان خروج صدا از آن و ابعاد و فرمش را بهتر بشناسید. فرم در چرخش صدا و کیفیت نهایی پخش مؤثر خواهد بود.
اجزای سیستم صوتی خودرو
در بخش تاریخچه سیستم صوتی گفتیم که این سیستم امروزه از اجزا و بخش‌های متعددی تشکیل می‌شود. بسته به مدل خودرو و کلاسی که در آن قرار دارد و البته سطح قیمتی، تولیدکننده به‌صورت استاندارد سیستم‌هایی با اجزای مختلف را روی خودرو نصب می‌کند. گاهی اضافه‌شدن برخی از این اجزا، می‌تواند در بین آپشن‌های تیپ‌های فول مطرح شود. به‌طور کلی اجزای سیستم صوتی عبارتند از:
- هدیونیت
- اسپیکر
- بلندگوی پسیو
- بلندگوی اکتیو
- کامپوننت
- ووفر
- ساب‌ووفر
- آمپلی‌فایر
- توییتر
البته ممکن است برخی از اجزای ذکر شده در سیستم‌های مختلف و خودروهای متفاوت وجود نداشته باشند. همچنین تعداد بعضی از این اجزا مانند اسپیکرها می‌تواند زیاد و کم شود. اما در کل می‌توان یک سیستم صوتی کامل با همه این اجزا را در خودروهای مختلف به‌کار گرفت.
حتما بخوانید: فول آپشن‌ترین خودروهای داخلی که می‌توانید روی امکانات‌شان حساب کنید
هدیونیت
هدیونیت را می‌توان هسته مرکزی سیستم صوتی دانست. اولین و اصلی‌ترین رابط بین سیستم و راننده یا سرنشینان نیز هدیونیت است. این بخش درواقع همان بخشی است که در گذشته به آن ضبط گفته می‌شد. بنابراین هدیونیت را می‌توان کنسول سیستم صوتی خودرو دانست که پیشتر کاست پخش می‌کرد و امروز سی‌دی. هدیونیت‌های امروزی معمولا با خروجی‌های aux و USB قابلیت پخش آهنگ از فلش مموری و گوشی موبایل را هم دارند. هدیونیت‌ها که در گذشته جعبه بزرگی بودند، امروزه قابلیت جدا شدن پنل از بخش مرکزی را دارند که به برقراری امنیت بیشتر کمک می‌کند. در حال حاضر هدیونیت را در دو نوع اصلی می‌‌بینیم:
- پخش دو دین
- پخش تک دین
این دو مدل، درواقع استانداردی برای ابعاد هدیونیت است. به این ترتیب می‌توان به‌راحتی پنل پخش را تعویض کرد. در این استانداردها پخش‌های تک دین دارای ارتفاع و عرض مشخصی است و نمونه دو دین با ارتفاعی دوبرابر تولید می‌شود. پخش‌های تک دین ارتفاع حدود ۵ سانتی‌متری دارند. در هدیونت‌های دو دیت البته گاهی شاهد نمایشگر نیز هستیم. اما امروزه از یونیت‌ها و سیستم‌های صوتی این دش استفاده می‌شود که در آن‌ها نمایشگر به‌عنوان هسته مرکزی سیستم مولتی‌مدیا و جداگانه از پنل هدیونیت روی جلو داشبورد نصب می‌شود. برتری هدیونیت‌ها در تعداد خروجی‌های صدا، ووفرها، آمپلی‌فایرها و توییترهایی است که قادرند پشتیبانی کنند.
اسپیکر
نام دیگر این قطعه، باند یا بلندگوست. همه می‌دانیم که وظیفه باند یا بلندگو، پخش صدایی است که توسط هدیونیت یا پخش‌کننده از روی کاست، سی‌دی یا فلش خوانده می‌شود. باندها با کیفیت صدایی که پخش می‌کنند و البته بلندی آن برتری خود را به رخ می‌کشند. اسپیکر خودرو را از نظر ساختار در دو دسته اصلی شاهد هستیم.
- کامپوننت
- کواکسیال
البته استفاده از انواع کواکسیال رایج‌تر است و نمونه‌های کامپوننت معمولا برای سیستم‌های فوق حرفه‌ای کاربرد دارد. همچنین اسپیکر خودرو از نظر ظاهری در دو شکل گرد و بیضی عرضه می‌شود. اسپیکرهای گرد معمولا در فضای خالی کوچکتر مورد استفاده هستند و اسپیکرهای بیضی در جایی که با کمبود فضا مواجه نباشیم. باندهای گرد در سه اندازه ۱۰، ۱۳ و ۱۶ در دسترس هستند. باندهای بیضی یا خربزه‌ای که قدرت بیشتری هم دارند، در دو مدل تولید می‌شوند. نمونه‌هایی که قابلیت اتصال به آمپلی‌فایر دارند و نمونه‌هایی که خود قابلیت تقویت دارند. نوع دیگری از تقسیم‌بندی اسپیکرها نیز عبارت است از:
- اسپیکرهای پسیو
- اسپیکرهای اکتیو
اسپیکرهایی را که فاقد آمپلی‌فایر مرکزی هستند، بلندگوی پسیو می‌نامند. در مقابل اسپیکرها دارای قابلیت تنظیم صدا و آمپلی‌فایر داخلی هستند.
کامپوننت‌ها
کامپوننت نوعی بلندگو یا اسپیکر است که به آن باند ۱۶ نیز گفته می‌شود. تفاوت عمده کامپوننت با اسپیکرهای معمولی در شفافیت صدا و قدرت پخش تلرانس‌های بالاتر است. از دیگر ویژگی‌های کامپوننت این است که لازم نیست برای نصب آن در فضای داخلی ماشین خود تغییری ایجاد کنند. چرا که باندهای کامپوننت در ابعاد و اندازه‌هایی تولید می‌شوند که به‌راحتی می‌توان آن‌ها را در جای باندهای فابریک خودرو قرار داد. اجزای تقویت و تفکیک صدای این نوع اسپیکر بیرون محفظه‌شان قرار دارد. اسپیکر کامپوننت قابلیت حذف فرکانس‌های مزاحم و ایجاد فضای سه‌بعدی درون کابین را دارد.
حتما بخوانید: خودروهای بازی GTA از کدام خودروهای واقعی الهام گرفته شده‌اند؟
ووفر و ساب‌ووفر
ووفر و ساب‌ووفر نیز که نوعی باند یا بلندگو محسوب می‌شوند در ابعاد بزرگتر تولید شده و مورد استفاده قرار می‌گیرند. برای بهره بردن از یک صدای مناسب و باکیفیت باید در انتخاب ووفر یا ساب‌ووفر دقت کرده و یک نوع متناسب با خودرو، کابین و سیستم صوتی را انتخاب کرد. ووفر صدای بم، کوبشی و زیر صدای موسیقی را تنظیم می‌کند. این نوع باند فضای زیادی را در خودرو به خود اختصاص می‌دهد و برق زیادی هم مصرف می‌کند.
آمپلی‌فایر
آمپلی‌فایر به‌صورت خلاصه دستگاه تقویت صوت است. در واقع صدا از هیچ بلندگو، اسپیکر یا دستگاه پخشی بدون کمک آمپلی‌فایر قابل‌پخش نیست. این قطعه با ایجاد برخی تغییرات در امواج صدا و اعمال گروهی تقویت‌ها، صوت را تفکیک کرده و به بلندگوهای مختلف ارسال می‌کند. آمپلی‌فایرها به ۴ دسته تقسیم می‌شوند که عبارت است از:
- مونو: یک خروجی دارند و برای سیستمی با یک باند مناسب هستند.
- دو کاناله: برای یک جفت باند آمپلی‌خور مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- چهار کاناله: زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که نیاز به راه‌اندازی دو باند و یک ساب‌ووفر باشد.
- شش کاناله: برای دو جفت باند آمپلی‌خور و دو عدد ساب ووفر کاربرد دارند.
آمپلی‌فایر قدرت خروجی از سیستم صوتی را تا ۵۰ وات افزایش می‌دهد. استفاده از آمپلی‌فایر نیازمند سیم‌کشی RC است.
توییتر
یک موسیقی زمانی بهترین کیفیت را خواهد داشت که تمامی فرکانس‌ها و امواجش پخش شود. به این معنی که علاوه بر صدای بم و کوبشی، صدای ریز نیز پخش شود. برای بهره‌بردن از چنین کیفیتی از توییترها کمک می‌گیرند. (Tweet) در زبان انگلیسی به معنای جیک‌جیک کردن است. اگر در طبیعتی ساکت قدم زده باشید حتما متوجه صدای ریز پرندگان کوچک شده‌اید. فلسفه استفاده از این باندهای کوچک که ابعادی در حدود یک پرنده کوچک دارند نیز پخش صدای ریز است.
سخن آخر
در این مطلب با سیستم صوتی خودرو آشنا شدیم. فکر می‌کردید این سیستم تا این حد پیشرفته باشد؟ لطفا برایمان بنویسید چه خودرویی دارید و کیفیت سیستم پخش موسیقی‌اش چطور است. از آن راضی هستید؟
دم نویسنده گرم خیلی عالی بود