چک یک سند تجاری است که از طرف صاحب حساب صادر می‌شود و به دریافت‌کننده این امکان را می‌دهد که مبلغ معینی را از حساب صادرکننده چک برداشت کند. چک‌ها ابزار مالی مهمی در معاملات اقتصادی هستند. اما آگاهی نداشتن درباره نحوه صحیح نوشتن آن‌ها، می‌تواند مشکلات مهمی مانند بازگشت چک و پیامدهای قانونی داشته باشد. این‌بار در بلاگ کارنامه قصد داریم نکات نوشتن صحیح چک را بررسی کنیم. با رعایت این موارد، می‌توانید جلوی مشکلات احتمالی را بگیرید و معاملات خود را با اطمینان بیشتری انجام دهید.
بخش‌های مختلف چک
پیش از آنکه به سراغ نکات نوشتن صحیح چک برویم، بهتر است ابتدا با بخش‌های مختلف چک آشنا شویم. اگر برای اولین‌بار قصد چک‌کشیدن دارید، دانستن بخش زیر برایتان ضروری است.
۱. تاریخ چک
تاریخ چک نشان‌دهنده تاریخ نقد شدن چک است که توسط صاحب چک پُر می‌شود. تاریخ باید دقیق، صحیح و به شمسی نوشته شود تا چک در زمان موردنظر قابل نقدکردن باشد. این تاریخ می‌تواند فوری (تاریخ همان روز) یا تاریخی در آینده باشد (چک مؤجل).
۲. مبلغ چک
در این بخش، مبلغی که باید از حساب صادرکننده چک برداشت شود، به‌صورت عددی و حروفی نوشته می‌شود. نوشتن دقیق و واضح مبلغ اهمیت دارد تا سوءتفاهمی پیش نیاید. معمولا ترتیب نوشتن مبلغ چک اول به حروف و بعد به عدد است.
۳. نام گیرنده
در این قسمت، نام فرد یا شرکتی که چک به او پرداخت می‌شود، نوشته می‌شود. این شخص یا شرکت، تنها کسی است که می‌تواند چک را نقد یا به حساب خود واریز کند. البته در نظر داشته باشید اگر چک را به‌صورت حامل بنویسید، هرکسی با در دست داشتن مدارک موردنیاز می‌تواند برای نقدکردن چک اقدام کند.
۴. شماره حساب
بعضی از چک‌های بانکی بخش دیگری تحت عنوان شماره حساب دارند که در واقع شماره حساب صادرکننده چک است و به‌صورت چاپی روی برگه‌های چک نوشته شده است.
۵. امضا
امضای صادرکننده چک در انتهای سند، نشان‌دهنده تأیید و تعهد او به پرداخت مبلغ چک است. چکی که بدون امضا باشد، فاقد اعتبار است و بانک آن را قبول نمی‌کند. همچنین درصورتی‌که امضای صادرکننده روی چک با امضای ثبت‌شده از او در سامانه بانکی مغایرت داشته باشد، چک از نظر قانونی بی‌اعتبار است.
۶. شماره چک
هر چک شماره منحصربه‌فردی دارد که برای پیگیری و شناسایی آن استفاده می‌شود. این شماره معمولاً در بالای چک نوشته می‌شود و به بانک و صادرکننده کمک می‌کند سوابق چک‌ها را پیگیری کنند.
۷. شناسه بانکی (کد شعبه)
این شناسه معمولاً عددی است و برای شناسایی شعبه بانک صادرکننده چک نوشته می‌شود. شناسه بانکی در انجام فرآیندهای بانکی اهمیت دارد و جلوی جعل اسناد مالی را می‌گیرد.
۸. برداشت‌کننده
پشت چک بخش دیگری به نام برداشت‌کننده وجود دارد. این بخش شامل اطلاعات شخصی است که چک در وجه او نوشته شده است. در صورت بروز هرگونه مشکل، بانک می‌تواند به‌راحتی به کمک این بخش، فرد موردنظر را پیدا کند.
۹. توضیحات
آخرین قسمت چک، بخش توضیحات است. این قسمت پشت برگه چک قرار دارد و تمام توضیحات مرتبط با معامله که نیاز به مکتوب‌شدن دارد، در این بخش ضمیمه می‌شود.
نکات ضروری نوشتن چک
حالا که با بخش‌های مختلف چک آشنا شدید، بهتر است به سراغ نکات نوشتن صحیح چک برویم. مهم‌ترین نکته در نوشتن چک، توجه به پرکردن صحیح، کامل و بدون خط‌خوردگی تمام بخش‌های چک است. بااین‌حال، نکات زیر را هم بخوانید تا دید کامل‌تری داشته باشید.
- مطمئن شوید مبلغ چک به‌صورت صحیح هم به عدد و هم به حروف نوشته شده و با هم تطابق دارند. در صورت وجود هرگونه اختلاف، امکان دارد بانک چک را قبول نکند.
- تاریخ چک باید درست و کامل (شامل: روز، ماه و سال) نوشته شود. چک بدون تاریخ یا با تاریخ نادرست، ممکن است غیرقابل‌قبول باشد یا پاس‌کردن آن با تأخیر رو‌به‌رو شود.
- برای جلوگیری از هرگونه تغییر یا دستکاری در چک، حتماً چک را با خودکار یا روان‌نویس بنویسید. نوشتن چک با مداد ممکن است مشکلات قانونی ایجاد کند.
- حتما از خودکار یا خودنویس خودتان برای نوشتن چک استفاده کنید. برخی از کلاهبرداران برای نوشتن چک به شما خودکارهای تقلبی می‌دهند که جوهر آن‌ها به‌راحتی پاک می‌شود.
- بعد از پر کردن چک، در تمامی فضاهای خالی چک به‌صورت افقی عبارت «تمام شد» را بنویسید یا با خطوطی امکان نوشتن موارد دیگر را مسدود کنید تا امکان تغییر چک وجود نداشته باشد.
- نام فرد یا شرکت گیرنده را به‌طور کامل و بدون اختصار بنویسید. چکی که به نام شخص یا شرکت خاصی نوشته شود، تنها توسط آن فرد یا نهاد قابل نقدشدن است.
- امضای چک باید مطابق با امضای ثبت‌شده در بانک باشد. هر مغایرتی (هرقدر کوچک) در امضا، باعث می‌شود بانک چک را قبول نکند.
- به‌هیچ‌عنوان چک سفیدامضا نکشید. این نوع چک‌ها به‌راحتی مورد سوءاستفاده قرار می‌گیرند و ممکن است عواقب قانونی جدی برایتان داشته باشند.
- قبل از کشیدن چک، مطمئن شوید که حساب‌تان موجودی کافی دارد. کشیدن چک بی‌محل (بدون موجودی کافی) عواقب قانونی دارد و به اعتبارتان آسیب می‌زند. البته در قانون چک صیادی جدید، شما نمی‌توانید بیش از اعتبارتان در بانک مرکزی چک بکشید.
- همیشه یک کپی یا عکس از چک خود نگه دارید. با این کار می‌توانید در صورت نیاز، جزئیات چک را پیگیری کنید.
- اگر مبلغ چک را با خط‌خوردگی بنویسید، فردی که چک را در اختیار دارد، می‌تواند مبلغ را به نفع خود تغییر دهد. حتماً مبلغ را به‌صورت واضح و خوانا بنویسید و در صورت خط‌خوردگی، در بخش توضیحاتِ چک آن را ذکر کنید.
- گاهی‌اوقات، ممکن است در دفترچه چک شما اشتباهاتی وجود داشته باشد؛ مثلاً شماره چک‌ها به‌درستی ثبت نشده باشد. قبل از نوشتن چک، حتماً شماره چک را با شماره درج‌شده در دفترچه تطبیق دهید تا از مشکلات بعدی جلوگیری کنید.
- از چک‌هایی که تاریخ‌های قدیمی دارند یا به هر دلیلی مخدوش یا پاره شده‌اند، استفاده نکنید. چنین چک‌هایی ممکن است توسط بانک رد شوند یا مشکلاتی را برایتان به‌وجود بیاورند.
- چک‌ها انواع مختلفی دارند: چک‌های عادی، چک‌های تضمین‌شده و چک‌های بین‌بانکی. قبل از نوشتن چک، مطمئن شوید که نوع مناسب را انتخاب کرده‌اید. برای مثال، چک‌های تضمین‌شده به‌دلیل تأیید بانک برای پرداخت، امنیت بیشتری دارند و چک‌های صیادی در صورت برگشتن‌خوردن، از سایر حساب‌های بانکی‌تان پرداخت می‌شوند.
- فراموش نکنید که تمامی مبالغ چک باید به ریال نوشته شود. اطمینان حاصل کنید که مبلغ را به‌درستی و به ریال درج کرده‌اید تا از هرگونه سردرگمی یا اختلاف جلوگیری شود.
- همیشه چک‌های خود را در محیطی امن و بدون استرس بنویسید تا دچار اشتباه یا خطا نشوید. اگر عجله کنید یا چک را در شرایط نامناسب بنویسید، ممکن است اشتباه کنید.
- روی چک چسب نزنید. برخی از افراد با هدف محافظت از اطلاعات چک روی آن چسب می‌زنند. اما این کار باعث پخش شدن جوهر روی کاغذ و ناخوانا شدن نوشته‌ها می‌شود. برای محافظت از نوشته‌های روی چک، روشی را که پیش‌تر گفته بودیم، انجام دهید.
- بهتر است هنگام تحویل چک به شخص یا شرکت، همیشه از ایشان رسید یا سندی دریافت کنید. در غیر این صورت، ممکن است گیرنده چک ادعا کند که چکی دریافت نکرده یا مبلغ دیگری روی چک بوده است.
سؤالات متداول
۱. چطور از جعل چک جلوگیری کنیم؟
برای جلوگیری از جعل چک، از خودکارهای معمولی برای نوشتن استفاده کنید، فضاهای خالی را با نوشتن عبارت «تمام شد» پُر کنید و برگه را دقیق و مطابق با نمونه ثبت‌شده در بانک، امضا کنید.
۲. مهم‌ترین نکته در نوشتن صحیح چک چیست؟
مهم‌ترین نکته، تطابق دقیق مبلغ به عدد و حروف و نوشتن نام گیرنده به‌صورت کامل و خواناست. البته، توصیه می‌کنیم حتما همه نکاتی را که در بالا ذکر کردیم، رعایت کنید.
سخن آخر
اگر اولین‌بارتان است که می‌خواهید چک بکشید، این راهنما برای شما نوشته شده است. امیدواریم تا به اینجا، روش صحیح نوشتن چک را کامل یاد گرفته باشید. اگر هنوز سؤالی درباره موضوع این مطلب دارید که بی‌جواب مانده است، حتما در بخش نظرات آن را برایمان بنویسید. کارشناسان ما در کارنامه آماده پاسخگویی به سؤالاتتان هستند.