کلاهبرداری در معاملات خودرو یکی از مشکلاتی است که بسیاری از افراد هنگام خرید یا فروش خودرو، به‌ویژه خودروهای دست‌دوم، با آن مواجه می‌شوند. با افزایش قیمت خودرو در سال‌های اخیر، این کلاه‌برداری‌ها بسیار بیشتر از گذشته شده و البته شیادان از شیوه‌های مختلفی برای فریب افراد استفاده می‌کنند. کلاه‌برداران معمولاً از ناآگاهی خریداران و یا خلأهای قانونی استفاده می‌کنند و با انجام کارهایی مانند دست‌کاری اسناد یا مخفی کردن مشکلات فنی خودرو، خریدار را دچار خسارت‌های مالی می‌کنند. برای جلوگیری از گرفتار شدن در دام این افراد، باید روشهای متداول کلاهبرداری را بشناسید. اگر همیشه به خاطر این موضوع دچار استرس در انجام معاملات خودرو هستید، این مقاله را تا انتها بخوانید. در ادامه به بررسی روشهای کلاهبرداری در معاملات خودرو و راهکارهای پیشگیری از آن‌ها خواهیم پرداخت.
روشهای کلاهبرداری در معاملات خودروهای دست‌دوم
در سال‌های اخیر که قیمت خودروهای صفر به‌شدت افزایش یافته، بازار خرید و فروش خودروهای دست‌دوم بیش از پیش رونق گرفته است. با اینکه در این روش احتمال اینکه بتوانید صاحب یک خودرو شوید، افزایش می‌یابد اما باید بسیار مراقب کلاه‌برداری‌هایی که در معاملات خودروهای دست‌دوم رخ می‌دهد، باشید. برای اینکه بتوانید هم از مزایای خرید خودروی دست‌دوم بهره‌مند شوید و هم گرفتار کلاهبرداری نشوید، باید انواع روشهای کلاهبرداری در معاملات خودرو را که در ادامه توضیح خواهیم داد، بشناسید:
۱. کلاهبرداری در قولنامه
در این روش فروشنده در روز کارشناسی یک خودروی سالم را به خریدار و کارشناس نشان می‌دهد. پس از اینکه کارشناس سلامت فنی و بدنه خودرو را تائید کرد، زمان تنظیم قولنامه است. این مرحله است که زمینه‌ساز مشکلات برای خریدار می‌شود. هنگام تنظیم قرارداد، فروشنده کلاه‌بردار از درج شماره شاسی خودرو در قولنامه خودداری می‌کند. پس از آن در فاصله بین تنظیم قولنامه و تعویض پلاک، فروشنده خودروی سالم را با یک خودروی تصادفی یا معیوب جابجا می‌کند. حتی ممکن است کلاهبرداری خیلی ماهرانه‌تر انجام شود و به جای تعویض کامل خودرو، قطعات اصلی خودرو با قطعات معیوب جایگزین شوند. خریدار هم تنها پس از تعویض پلاک متوجه می‌شود که خودروی تحویلی با خودروی کارشناسی شده فرق دارد.
راه‌حل: برای جلوگیری از گرفتار شدن در این نوع کلاهبرداری، خریدار و فروشنده باید تمامی مشخصات خودرو، به‌ویژه شماره شاسی را به‌طور کامل در قولنامه ذکر کنند تا احتمال تعویض خودرو و تقلب در معامله کاهش یابد.
۲. کلاهبرداری با فروش خودروهای تصادفی
در این روش کلاه‌برداران ابتدا خودروهای تصادفی را با قیمتی بسیار پایین خریداری می‌کنند و بعد قطعات آن را با قطعات سرقتی عوض می‌کنند. کلاهبرداری وقتی اتفاق می‌افتد که دست به جعل شماره شاسی یا شماره موتور می‌زنند تا خودرو را به گونه‌ای نشان دهند که به نظر سالم و کم کارکرد باشد. اگر یک فرد معمولی باشید و برای بازدید خودرو تنها باشید، احتمال اینکه فریب این ظاهرسازی را بخورید بسیار زیاد خواهد بود و خودروی تصادفی بازسازی شده را به‌عنوان یک خودروی سالم خریداری خواهید کرد.
راه‌حل: برای جلوگیری از این نوع کلاهبرداری، حتماً باید موقع بازدید از خودرو از یک کارشناس خبره برای بررسی دقیق وضعیت خودرو کمک بگیرید. علاوه بر این بهتر است تمامی مراحل خرید و کارشناسی را در مراکز معتبر انجام دهید تا از وقوع چنین تخلفاتی جلوگیری شود.
۳. کلاهبرداری با اجرای یک نمایش متقلبانه
در این روش کلاهبرداری وقتی به‌عنوان خریدار برای بررسی یک خودرو به محل فروشنده می‌روید، احتمالاً فرد دیگری را هم به‌عنوان خریدار که یک کارشناس هم همراه او هست، خواهید دید. این دو نفر در واقع با فروشنده همدست هستند، فرد کارشناس نما طوری رفتار می‌کند که وضعیت خودرو کاملاً مورد تائید است و در مقابل خریدارنما هم اصرار به خرید دارید. هدف از این کار تنها ترغیب شماست که با عجله و بدون کارشناسی خودرو را خریداری کنید. اتفاقی که می‌افتد این است که یک خودروی تصادفی را به‌جای یک خودروی سالم خریداری کرده‌اید.
راه‌حل: برای جلوگیری از این نوع کلاهبرداری، تحت هیچ شرایطی دست به خرید خودرو بدون کارشناسی نزنید. در معاملات خودرو همیشه یک کارشناس خبره را با خود همراه کنید. سعی کنید هیچ وقت تحت تأثیر رفتار بقیه و با عجله اقدام به خرید خودرو نکنید و قبل از هرگونه معامله، از وضعیت فنی و بدنه خودرو مطمئن شوید.
۴. کلاهبرداری با فسخ قرارداد
در این روش برخلاف روشهای قبلی کلاهبرداری از سوی خریدار صورت می‌گیرد. در این شیوه خریدار با تمایل به خرید، فروشنده را متقاعد می‌کند که تا زمان تنظیم سند و پرداخت کامل پول، خودرو را در یک پارکینگ بی‌طرف قرار دهد تا به عبارتی هیچ‌یک از طرفین نتوانند بدون حضور دیگری خودرو را از پارکینگ خارج کنند. پس از آن یک قولنامه تنظیم می‌شود و خریدار از قصد هیچ اشاره‌ای به آسیب‌های خودرو نمی‌کند. پس از آن و در روز تعویض پلاک، به کمک یک کارشناس که نقشی هم در این کلاهبرداری ندارد، نقص‌های خودرو را مستند می‌کند. در مرحله بعد با استناد به گزارش کارشناس به فروشنده فشار می‌آورد که یا قیمت را کاهش دهد، یا خسارت بپردازد و یا معامله را فسخ کند و درصدی از مبلغ خودرو را به‌عنوان هزینه فسخ قرارداد، بپردازد.
راه‌حل: برای جلوگیری از این نوع کلاهبرداری، به‌عنوان یک فروشنده باید قبل از هرگونه توافق، خودرو را کامل کارشناسی کنید و تمامی جزئیات و نقص‌ها را در قولنامه درج کنید. به‌علاوه باید به کمک یک کارشناس حقوقی، شرایط فسخ قرارداد را به‌طور واضح، مشخص کنید.
۵. کلاهبرداری با درخواست پرداخت بیعانه
در این شیوه کلاهبرداری، فروشنده آگهی خودرو را با قیمت بسیار پایین در پلتفرم‌های انتشار آگهی قرار می‌دهد تا شما را ترغیب به خرید کند. وقتی با فروشنده تماس بگیرید، احتمالاً از شما می‌خواهد که مبلغی را به‌عنوان بیعانه پرداخت کنید. پس از اینکه شما بیعانه را به‌صورت اینترنتی پرداخت و رسید آن را ارسال کردید، فروشنده تلفن همراهش را خاموش می‌کند و از دسترس خارج می‌شود.
راه‌حل: برای جلوگیری از این نوع کلاهبرداری، قبل از ملاقات با فروشنده و کارشناسی خودرو، هیچ مبلغی را به‌عنوان بیعانه پرداخت نکنید. قبل از انجام هرگونه پرداخت، از معتبر بودن آگهی و هویت فروشنده مطمئن شوید و سپس یک قولنامه تنظیم کنید.
۶. کلاهبرداری با آپشن‌های غیر واقعی
برخی از خودروهای خارجی که به سفارش کشورهای مختلف تولید و بعد وارد بازار ایران می‌شوند، ممکن است آپشن‌های متنوعی داشته باشند. در این روش کلاهبرداری، فروشندگان یا واردکنندگان خودرو آپشن‌هایی که به‌صورت فابریک در خودرو وجود ندارد را به‌صورت دستی به خودرو اضافه می‌کنند تا خریدار تصور کند که یک خودرو فول آپشن را خریداری می‌کند. در این شرایط پول یک خودروی فول آپشن اورجینال را از شما دریافت می‌کنند که در واقع آپشن‌های فیکی دارد و ارزش واقعی آن به‌مراتب کمتر است.
راه‌حل: برای جلوگیری از گرفتار شدن در این کلاهبرداری، قبل از خرید حتماً از یک کارشناس حرفه‌ای و معتبر کمک بگیرید تا خودرو و آپشن‌های آن را بررسی کند. یک کارشناس خبره می‌تواند تشخیص دهد که آپشن‌های خودرو اورجینال هستند یا نه.
۷. سرقت خودرو توسط خریدار
یکی از روشهای کلاهبرداری، سرقت خودرو به بهانه دور زدن و تست آن است. در این شیوه، فرد خریدار از شما می‌خواهد که ماشین را در اختیارش قرار دهید تا بتواند از آن در حال رانندگی تست بگیرد. اگر با این کار موافقت کنید، ممکن است خودروی شما به سرقت می‌رود و هیچ اثری از خریدارنما پیدا نخواهید کرد. شاید فکر کنید که اگر برای تست رانندگی در خودرو حضور داشته باشید، امکان سرقت آن وجود نخواهد داشت اما نه این‌طور نیست. ممکن است سارق حتی با زورگیری و تهدید با سلاح شما را مجبور کند که از خودرو پیاده شوید.
راه‌حل: بهترین کار این است که برای تست خودرو حتماً یک یا دو نفر دیگر هم همراه شما باشند. یکی دیگر از کارهای مطمئن این است که یک ردیاب در خودرو نصب کنید.
۸. کلاهبرداری با درخواست واریز به حساب شخص ثالث
هنگام معامله خودرو ممکن است فرد فروشنده از شما بخواهد مبلغ بیعانه یا حتی کل مبلغ خرید خودرو را به حساب یک فرد دیگر واریز کنید. در این شرایط حتی اگر هیچ چیز مشکوک دیگری هم وجود نداشته باشد، چون مبلغ را به حساب فروشنده واریز نکرده‌اید؛ فروشنده می‌تواند به دلیل عدم پرداخت مبلغ خودرو، قرارداد را فسخ کند و خودرو را به شما تحویل ندهد. در این حالت هیچ شما هیچ مدرکی برای اثبات پرداخت خود ندارید.
راه‌حل: هنگام خرید یک خودرو لازم است که بیعانه یا کل مبلغ را به حسابی واریز کنید که به اسم فروشنده ثبت شده است. بر این اساس از انتقال وجه به حساب شخص ثالث اجتناب کنید.
۹. کلاهبرداری با دست‌کاری کیلومتر شمار
در این شیوه کلاهبرداری، فروشنده کیلومتر شمار خودرو را به گونه‌ای دست‌کاری می‌کند تا بتواند خودرو را به‌عنوان یک گزینه کم کارکرد به شما بفروشد.
راه‌حل: تنها کاری که باید در جهت جلوگیری از این مشکل بکنید این است که از یک کارشناس حرفه‌ای بخواهید خودرو را به‌طور کامل بررسی کند.
۱۰. کلاهبرداری با پنهان کردن عیب‌های بزرگ خودرو
در چنین شرایطی فرد فروشنده سعی می‌کند قبل از اینکه شما به مشکلی اشاره کنید، یک مشکل جزئی را به‌عنوان ایراد خودرو مطرح کند تا ایرادات مهم‌تر آن مشخص نشود. فرض کنید که کمپرسور خودرو یک مشکل اساسی دارد و فروشنده می‌گوید کولر دچار یک نقص جزئی است. در این شرایط احتمالاً فکر می‌کنید که این موضوع به‌راحتی حل خواهد و مشکل خاصی به وجود نمی‌آید.
راه‌حل: همان‌طور که تاکنون بارها اشاره کردیم، در این رابطه هم تنها راه‌حل این است که به کمک یک کارشناس همه قسمت‌های خودرو را بررسی کنید و هیچ مشکلی را دست کم نگیرید.
۱۱. کلاهبرداری با انتشار عکس‌های دست‌کاری شده در پلتفرم‌های خرید و فروش
گاهی ممکن است فروشنده وقتی می‌خواهد آگهی فروش خودرو را منتشر کند، عکس‌های خودرو را دست‌کاری کند تا خط و خش‌ها و مشکلات ظاهری نمایان نشوند.
راه‌حل: به عکس‌هایی که می‌بینید، اعتماد نکنید و خودرو را به‌صورت حضوری و با کمک یک کارشناس بررسی کنید.
روشهای کلاهبرداری در معاملات خودروهای صفر
همان‌طور که قبلاً هم گفتیم در پی افزایش قیمت خودرو طی چند سال گذشته، تمایل مردم به خرید خودروهای صفر به‌صورت اقساطی و حتی خرید امتیاز خودرو از دیگران هم بسیار زیاد شده است. در چنین شرایطی متأسفانه کلاه‌برداران هم به شیوه‌های جدیدی دست می‌زنند تا بتوانند خریدار را فریب دهند. برخی از این شیوه‌ها عبارت‌اند از:
۱. کلاهبرداری شرکت‌های لیزینگی
برخی از شرکت‌های لیزینگی سعی می‌کنند با تبلیغاتی مانند فروش خودرو زیر قیمت بازار، تحویل خودرو در زمان کوتاه و سود پایین تسهیلات شما را ترغیب به خرید خودرو کنند. این در حالی است که این شرکت‌ها فقط روی کاغذ موجودیت دارند. حتی ممکن است به‌صورت رسمی هم ثبت شده باشند ولی تنها هدف آن‌ها کلاهبرداری از خریداران با دریافت پیش‌پرداخت‌های چند صد میلیونی و سپس متواری شدن است.
راه‌حل: قبل از واریز هر گونه وجهی به حساب شرکت‌های لیزینگی، لیست شرکت‌های مجاز فروش خودرو را از سایت بانک مرکزی بررسی کنید تا از معتبر بودن آن شرکت مطمئن شوید.
۲. کلاهبرداری با فروش امتیاز خودرو
احتمالاً می‌دانید که قیمت خودروهای عرضه شده در قرعه‌کشی‌های خودروسازان داخلی با بازار آزاد اختلاف زیادی دارد. با این حال ممکن است همه افراد واجد شرایط ثبت‌نام در این طرح‌ها نباشند و بعد بخواهند که امتیاز شرکت‌کنندگان در قرعه‌کشی‌ها را خریداری کنند. در این شیوه کلاهبرداری اگر دقت کافی نداشته باشید، فرد کلاه‌بردار مبلغ را از شما دریافت می‌کند ولی بعد از انتقال سند خودرو خودداری خواهد کرد.
راه‌حل: در صورت خرید امتیاز قرعه‌کشی، حتماً یک مبایعه‌نامه رسمی تنظیم کنید و تمامی جزئیات معامله را دقیقاً در آن ذکر نمایید تا از هر گونه مشکلات حقوقی و مالی جلوگیری شود. البته این نوع معامله و خرید خودرو را پیشنهاد نمی‌کنیم، چراکه روشی غیراستاندارد و دارای ریسک بسیار زیادی است.
مجازات کلاهبرداری در معاملات خودرو چیست؟
کلاهبرداری در معاملات خودرو طبق ماده ۱ قانون مجازات (مرتکبین ارتشاء، اختلاس و کلاهبرداری) به دو نوع کلاهبرداری ساده و کلاهبرداری مشدد تقسیم می‌شود. در کلاهبرداری ساده، مجرم موظف است مال را به صاحب اصلی بازگرداند و احتمالاً به یک تا هفت سال حبس هم محکوم خواهد شد. همچنین باید جزای نقدی معادل مال کلاهبرداری شده را بپردازد. در کلاهبرداری مشدد که جرم سنگین‌تری رخ داده (مانند سوءاستفاده از اسناد رسمی یا موقعیت دولتی)، علاوه بر بازگرداندن مال، مجرم به دو تا ده سال حبس، انفصال ابد از خدمات دولتی (محرومیت دائمی از کار در بخش دولتی) و پرداخت جزای نقدی معادل مال اخذ شده محکوم خواهد شد.
کلام آخر
در این مقاله، انواع شیوه‌های کلاهبرداری در خرید و فروش خودروهای صفر و کارکرده را با هم بررسی کردیم. ازجمله رایج‌ترین کلاه‌برداری‌ها در معاملات خودرو می‌توان به فروش خودروهای تصادفی به جای خودروهای سالم، دست‌کاری کیلومتر شمار، اضافه کردن آپشن‌های تقلبی و سوءاستفاده شرکت‌های لیزینگی نامعتبر اشاره کرد. برای اینکه در دام این کلاه‌برداری‌های گرفتار نشوید، توصیه می‌کنیم که همواره برای خرید خودرو از کارشناسان فنی برای بررسی دقیق وضعیت خودرو و از مشاوران حقوقی برای بررسی سند و قرارداد کمک بگیرید تا از ضررهای مالی و قانونی در امان بمانید.