سیستم صوتی ماشین یکی از اجزای مهم و لذتبخش در خودروها است که تجربه رانندگی را بهطور قابلتوجهی بهبود میبخشد. از پخشکنندههای سادهای که برای موسیقیهای روزمره استفاده میشوند تا سیستمهای صوتی پیشرفتهای که برای عاشقان موسیقی طراحی شدهاند، این سیستمها به رانندگان امکان میدهند تا موسیقی و صدا را با کیفیتی بالا و در محیطی دلنشین تجربه کنند. سیستم صوتی ماشین نه تنها بهعنوان یک وسیله برای سرگرمی محسوب میشود، بلکه نقش مهمی در ایجاد راحتی و آسایش در سفرهای طولانی دارد. در این مقاله از کارنامه، به بررسی انواع مختلف سیستمهای صوتی ماشین، اجزای آنها، و نکات نصب و نگهداری خواهیم پرداخت و همچنین به شما کمک خواهیم کرد تا بهترین سیستم صوتی برای خودروی خود انتخاب کنید.
سیستم صوتی ماشین چیست؟
یکی از لذتبخشترین قسمتهای رانندگی در جاده یا شهر، گوش دادن به موسیقی است. درواقع تجربه یک رانندگی آرام و لذتبخش تکمیل نمیشود مگر با دل سپردن به نوای موسیقی مورد علاقهمان. حال هرچه این موسیقی با کیفیت بهتر و بیشتری پخش شود، تجربه مذکور هم دلنشینتر و خاصتر خواهد شد. همین نکته باعث شده است تا امروزه خودروها، هرقدر هم اقتصادی و معمولی، حداقل از یک دستگاه پخش ساده بهرهمند باشند. هرچند پیشتر بهکار گرفتن همین رادیو ضبط معمولی در خودروها یک آپشن لوکس محسوب میشد، اما امروزه سیستم صوتی ماشین شامل اجزای مختلفی است و استفاده از یک سیستم حرفهای در خودرو برای برخی اهمیت بسیار بالایی دارد. ممکن است این سیستم در خودرو بهصورت استاندارد تعبیه شود یا مالک بهصورت شخصی سیستم صوتی مورد نظرش را روی خودروی خود سوار کند. درصورت بهکار رفتن سیستم صوتی حرفهای در یک خودرو، این مورد بهعنوان آپشنی بسیار خاص در کاتالوگ خودرو مطرح میشود.
تاریخچه سیستم صوتی ماشین در خودروسازی
اولین سیستم صوتی بهکار گرفته شده در خودروها در آمریکا و توسط موتورولا تولید شد. این سیستم که تنها شامل یک رادیوی تکبانده بود. همین سیستم چندی بعد در خودروهای پلیس بهمنظور ارسال و دریافت سیگنالهای رادیویی دو موج نصب شد. موتورولا ابداع خود را در دهه ۳۰ میلادی رونمایی کرد و تا دهه ۵۰ میلادی یکهتاز این عرصه باقی ماند. در این دو دهه عموما سیستم صوتی مذکور را در خودروهای آمریکایی شاهد بودیم.
اما در سال ۱۹۳۵، درنهایت در آلمان شرکت بلاپونکت موفق به اختراع سیستمی جدید و مجهزتر شد. این سیستم که به مشتری امکان انتخاب موج رادیویی مورد نظر در میان امواج مختلف را میداد، از نوع سیستم صوتی رادیویی FM با سیستم فراگیر صوتی بود. در ادامه، پیشرفت ترانزیستورها پیشرفت سیستمهای صوتی خودروها را نیز بهدنبال داشت. سیستمهای جدید قادر به پخش کاست بودند. فیلیپس اولین سیستم صوتی ماشین با این قابلیت را تولید کرد که در کرایسلر تعبیه شد. در ادامه پایونر و آلپاین وارد عرصه شدند تا رقابت تنگاتنگ بین عرضهکنندگان سیستمهای صوتی خودرویی، ارتقای هرروزه آنها را بهدنبال داشته باشد.
ارتقای مورد نظر باعث شد تا در دهه ۷۰ میلادی، شرکتها بهدنبال عرضه سیستمی با کیفیت صدای بهتر باشند. در این زمان دیگر تنها قابلیتهای پخش مورد توجه نبود. به این ترتیب باندهای قویتر، پرتعدادتر و با صدای بیشتر وارد این عرصه شدند. در دهه ۸۰ شاهد ورود سابووفرها و آمپیلیفایرها بودیم. با آغاز دههی ۹۰، عصر CDها و تبدیل وضعیت از آنالوگ به دیجیتال آغاز شد. کمکم عصر پخش کاست رو به کمرنگی گرایید. اکنون در قرن ۲۱، سیستمهای صوتی در صنعت خودرو، ترکیبی شدهاند از بالاترین مهندسیهای الکترونیک، هوش مصنوعی و صداشناسی.
انواع سیستم صوتی ماشین
سیستم صوتی ماشین در انواع مختلفی طراحی و عرضه میشود و انتخاب هر نوع آن بستگی به سلیقه، بودجه و نوع استفاده شما دارد. بهطور کلی، سیستمهای صوتی خودرو را میتوان به سه گروه اصلی تقسیم کرد:
-
سیستم صوتی فابریک (استاندارد)
این نوع سیستم همان است که توسط خودروساز در کارخانه روی خودرو نصب میشود. کیفیت صدای این سیستمها متوسط است و معمولاً پاسخگوی نیاز رانندگان معمولی خواهد بود. در خودروهای اقتصادیتر معمولاً این سیستمها امکانات محدودی دارند، اما در خودروهای لوکس برندهایی مانند مرسدسبنز، بیامو یا لکسوس از سیستمهای صوتی برندهایی مثل Bose، Harman Kardon یا Bang & Olufsen استفاده میکنند که کیفیت صدای فوقالعادهای دارند. -
سیستم صوتی ارتقایافته (نیمهحرفهای)
این مدل برای کسانی است که به کیفیت صدا اهمیت بیشتری میدهند اما قصد ندارند هزینه زیادی پرداخت کنند. معمولاً شامل تعویض باندها، اضافه کردن آمپلیفایر یا نصب سابووفر است. این نوع سیستم صوتی، صدای واضحتر و حجم باس بیشتری ایجاد میکند و بدون تغییرات اساسی در سیمکشی یا برق خودرو نصب میشود. -
سیستم صوتی حرفهای خودرو
سیستم صوتی حرفهای مخصوص افرادی است که عاشق کیفیت و وضوح صدا هستند یا خودرو را برای نمایش و مسابقات صوتی آماده میکنند. در این نوع سیستمها، تمام اجزای فابریک خودرو از جمله پخش، باند، آمپلیفایر، سیمکشی و حتی خازنها تعویض میشوند. علاوه بر صدای قدرتمند، در این نوع سیستمها از تجهیزات صوتی پیشرفته مانند اکولایزر دیجیتال، خازن برای تنظیم جریان برق، میدرنج و توییترهای حرفهای استفاده میشود.
در ادامه اجزای مهم هر سیستم صوتی را بررسی میکنیم تا بهتر بدانید هر کدام چه نقشی دارند و هنگام انتخاب سیستم مناسب خودرو، چه گزینههایی پیش رویتان است.
[ad_list_block]
اجزای سیستم صوتی ماشین
در بخش تاریخچه سیستم صوتی گفتیم که این سیستم امروزه از اجزا و بخشهای متعددی تشکیل میشود. بسته به مدل خودرو و کلاسی که در آن قرار دارد و البته سطح قیمتی، تولیدکننده بهصورت استاندارد سیستمهایی با اجزای مختلف را روی خودرو نصب میکند. گاهی اضافهشدن برخی از این اجزا، میتواند در بین آپشنهای تیپهای فول مطرح شود. بهطور کلی اجزای سیستم صوتی عبارتند از:
- هدیونیت
- اسپیکر
- بلندگوی پسیو
- بلندگوی اکتیو
- کامپوننت
- ووفر
- سابووفر
- آمپلیفایر
- توییتر
البته ممکن است برخی از اجزای ذکر شده در سیستمهای مختلف و خودروهای متفاوت وجود نداشته باشند. همچنین تعداد بعضی از این اجزا مانند اسپیکرها میتواند زیاد و کم شود. اما در کل میتوان یک سیستم صوتی کامل با همه این اجزا را در خودروهای مختلف بهکار گرفت.
حتما بخوانید: فول آپشنترین خودروهای داخلی که میتوانید روی امکاناتشان حساب کنید
هدیونیت
هدیونیت را میتوان هسته مرکزی سیستم صوتی دانست. اولین و اصلیترین رابط بین سیستم و راننده یا سرنشینان نیز هدیونیت است. این بخش درواقع همان بخشی است که در گذشته به آن ضبط گفته میشد. بنابراین هدیونیت را میتوان کنسول سیستم صوتی ماشین دانست که پیشتر کاست پخش میکرد و امروز سیدی. هدیونیتهای امروزی معمولا با خروجیهای aux و USB قابلیت پخش آهنگ از فلش مموری و گوشی موبایل را هم دارند. هدیونیتها که در گذشته جعبه بزرگی بودند، امروزه قابلیت جدا شدن پنل از بخش مرکزی را دارند که به برقراری امنیت بیشتر کمک میکند. در حال حاضر هدیونیت را در دو نوع اصلی میبینیم:
- پخش دو دین
- پخش تک دین
این دو مدل، درواقع استانداردی برای ابعاد هدیونیت است. به این ترتیب میتوان بهراحتی پنل پخش را تعویض کرد. در این استانداردها پخشهای تک دین دارای ارتفاع و عرض مشخصی است و نمونه دو دین با ارتفاعی دوبرابر تولید میشود. پخشهای تک دین ارتفاع حدود ۵ سانتیمتری دارند. در هدیونتهای دو دیت البته گاهی شاهد نمایشگر نیز هستیم. اما امروزه از یونیتها و سیستمهای صوتی این دش استفاده میشود که در آنها نمایشگر بهعنوان هسته مرکزی سیستم مولتیمدیا و جداگانه از پنل هدیونیت روی جلو داشبورد نصب میشود. برتری هدیونیتها در تعداد خروجیهای صدا، ووفرها، آمپلیفایرها و توییترهایی است که قادرند پشتیبانی کنند.
اسپیکر
نام دیگر این قطعه، باند یا بلندگوست. همه میدانیم که وظیفه باند یا بلندگو، پخش صدایی است که توسط هدیونیت یا پخشکننده از روی کاست، سیدی یا فلش خوانده میشود. باندها با کیفیت صدایی که پخش میکنند و البته بلندی آن برتری خود را به رخ میکشند. اسپیکر خودرو را از نظر ساختار در دو دسته اصلی شاهد هستیم.
- کامپوننت
- کواکسیال
البته استفاده از انواع کواکسیال رایجتر است و نمونههای کامپوننت معمولا برای سیستمهای فوق حرفهای کاربرد دارد. همچنین اسپیکر خودرو از نظر ظاهری در دو شکل گرد و بیضی عرضه میشود. اسپیکرهای گرد معمولا در فضای خالی کوچکتر مورد استفاده هستند و اسپیکرهای بیضی در جایی که با کمبود فضا مواجه نباشیم. باندهای گرد در سه اندازه ۱۰، ۱۳ و ۱۶ در دسترس هستند. باندهای بیضی یا خربزهای که قدرت بیشتری هم دارند، در دو مدل تولید میشوند. نمونههایی که قابلیت اتصال به آمپلیفایر دارند و نمونههایی که خود قابلیت تقویت دارند. نوع دیگری از تقسیمبندی اسپیکرها نیز عبارت است از:
- اسپیکرهای پسیو
- اسپیکرهای اکتیو
اسپیکرهایی را که فاقد آمپلیفایر مرکزی هستند، بلندگوی پسیو مینامند. در مقابل اسپیکرها دارای قابلیت تنظیم صدا و آمپلیفایر داخلی هستند.
کامپوننتها
کامپوننت نوعی بلندگو یا اسپیکر است که به آن باند ۱۶ نیز گفته میشود. تفاوت عمده کامپوننت با اسپیکرهای معمولی در شفافیت صدا و قدرت پخش تلرانسهای بالاتر است. از دیگر ویژگیهای کامپوننت این است که لازم نیست برای نصب آن در فضای داخلی ماشین خود تغییری ایجاد کنند. چرا که باندهای کامپوننت در ابعاد و اندازههایی تولید میشوند که بهراحتی میتوان آنها را در جای باندهای فابریک خودرو قرار داد. اجزای تقویت و تفکیک صدای این نوع اسپیکر بیرون محفظهشان قرار دارد. اسپیکر کامپوننت قابلیت حذف فرکانسهای مزاحم و ایجاد فضای سهبعدی درون کابین را دارد.
بیشتر بخوانید: ۸ علت وصل نشدن گوشی به سیستم صوتی خودرو + راهحلها
ووفر و سابووفر
ووفر و سابووفر نیز که نوعی باند یا بلندگو محسوب میشوند در ابعاد بزرگتر تولید شده و مورد استفاده قرار میگیرند. برای بهره بردن از یک صدای مناسب و باکیفیت باید در انتخاب ووفر یا سابووفر دقت کرده و یک نوع متناسب با خودرو، کابین و سیستم صوتی را انتخاب کرد. ووفر صدای بم، کوبشی و زیر صدای موسیقی را تنظیم میکند. این نوع باند فضای زیادی را در خودرو به خود اختصاص میدهد و برق زیادی هم مصرف میکند.
آمپلیفایر
آمپلیفایر بهصورت خلاصه دستگاه تقویت صوت است. در واقع صدا از هیچ بلندگو، اسپیکر یا دستگاه پخشی بدون کمک آمپلیفایر قابلپخش نیست. این قطعه با ایجاد برخی تغییرات در امواج صدا و اعمال گروهی تقویتها، صوت را تفکیک کرده و به بلندگوهای مختلف ارسال میکند. آمپلیفایرها به ۴ دسته تقسیم میشوند که عبارت است از:
- مونو: یک خروجی دارند و برای سیستمی با یک باند مناسب هستند.
- دو کاناله: برای یک جفت باند آمپلیخور مورد استفاده قرار میگیرند.
- چهار کاناله: زمانی مورد استفاده قرار میگیرد که نیاز به راهاندازی دو باند و یک سابووفر باشد.
- شش کاناله: برای دو جفت باند آمپلیخور و دو عدد ساب ووفر کاربرد دارند.
آمپلیفایر قدرت خروجی از سیستم صوتی را تا ۵۰ وات افزایش میدهد. استفاده از آمپلیفایر نیازمند سیمکشی RC است.
توییتر
یک موسیقی زمانی بهترین کیفیت را خواهد داشت که تمامی فرکانسها و امواجش پخش شود. به این معنی که علاوه بر صدای بم و کوبشی، صدای ریز نیز پخش شود. برای بهرهبردن از چنین کیفیتی از توییترها کمک میگیرند. (Tweet) در زبان انگلیسی به معنای جیکجیک کردن است. اگر در طبیعتی ساکت قدم زده باشید حتما متوجه صدای ریز پرندگان کوچک شدهاید. فلسفه استفاده از این باندهای کوچک که ابعادی در حدود یک پرنده کوچک دارند نیز پخش صدای ریز است.
باند گرد
باند گرد یا اسپیکر دایرهای یکی از رایجترین اجزای سیستم صوتی ماشین است که در اغلب خودروها بهصورت فابریک روی درها یا طاقچه عقب نصب میشود. قطر این باندها معمولاً بین ۱۰ تا ۱۶ سانتیمتر است و بسته به توان خروجی، صدا را در محدودههای مختلف پخش میکنند.
مزیت اصلی باندهای گرد، پخش یکنواخت صدا در فضای خودرو است. بهدلیل طراحی دایرهای، این اسپیکرها قادرند فرکانسهای میانی و بالایی را با وضوح بیشتری منتقل کنند. به همین دلیل معمولاً برای پخش صدای خواننده و بخشهای اصلی موسیقی گزینه مناسبی هستند.
در سیستمهای صوتی حرفهای، باند گرد را در کنار ووفر یا سابووفر نصب میکنند تا فرکانسهای بم نیز با قدرت بیشتری شنیده شوند. اگر بهدنبال صدایی شفاف با حجم مناسب هستید و فضای محدودی برای نصب سیستم صوتی دارید، باند گرد انتخابی ایدهآل است.
باند بیضی
باند بیضی یا خربزهای معمولاً در طاقچه عقب خودرو نصب میشود و نسبت به باند گرد، قدرت و حجم صدای بیشتری دارد. طراحی بیضیشکل باعث میشود هم فرکانسهای بم و هم صدای میانی را با کیفیت مناسبی پخش کند.
این نوع باند برای کسانی مناسب است که به بیس قویتر و صدای پرحجمتر علاقه دارند، بدون اینکه حتماً به سابووفر نیاز داشته باشند. بهدلیل ابعاد بزرگتر، برق بیشتری مصرف میکند و در خودروهایی با سیستم صوتی ارتقایافته کاربرد بیشتری دارد.
میدرنج
میدرنج نوعی بلندگو است که وظیفه پخش فرکانسهای میانی صدا را بر عهده دارد؛ یعنی همان محدودهای که بیشتر صدای خواننده و سازهای اصلی در آن شنیده میشود. این قطعه معمولاً در کنار سابووفر و توییتر نصب میشود تا صدای موسیقی طبیعیتر و واضحتر باشد.
در سیستمهای حرفهای خودرو، میدرنج کمک میکند تا جزئیات صدا بهتر شنیده شود و هماهنگی بین صداهای بم و زیر برقرار گردد. اگر عاشق موسیقی با کیفیت صدای استودیویی هستید، وجود میدرنج در سیستم صوتیتان ضروری است.
خازن
خازن در سیستم صوتی خودرو وظیفه دارد برق لازم برای اجزایی مثل آمپلیفایر و سابووفر را در لحظاتی که نیاز به توان بالا وجود دارد، تأمین کند. در واقع، هنگام پخش صدای بیس قوی، خازن انرژی را سریع آزاد میکند تا از افت ولتاژ و خاموش شدن ناگهانی سیستم جلوگیری شود.
وجود خازن باعث میشود کیفیت صدا ثابت بماند، چراغهای خودرو هنگام پخش آهنگهای سنگین کمنور نشوند و فشار کمتری به باتری وارد شود. در سیستمهای صوتی حرفهای، خازن یکی از اجزای ضروری برای پایداری و عملکرد بهتر به شمار میرود.
ینترفیس (Interface)
اینترفیس قطعهای است که بهعنوان واسط بین سیستم صوتی فابریک خودرو و تجهیزات جدید صوتی عمل میکند. زمانیکه بخواهید پخش یا آمپلیفایر حرفهای روی خودرویی با سیستم برق خودرو یا مانیتور کارخانهای نصب کنید، اینترفیس کمک میکند همه اجزا بدون خطا و تداخل کار کنند.
این قطعه درواقع زبان مشترک بین سیستم صوتی اصلی خودرو و تجهیزات جدید است و باعث میشود عملکرد فرمانها، کنترل صدا از روی فرمان یا نمایشگر داشبورد حفظ شود. در نتیجه با نصب اینترفیس، میتوان سیستم صوتی پیشرفتهای داشت بدون آنکه امکانات اصلی خودرو از کار بیفتد.
نکات انتخاب سیستم صوتی ماشین
برای انتخاب یک سیستم صوتی مناسب، باید ابتدا نیاز و نوع استفاده خود از خودرو را مشخص کنید. اگر صرفاً به دنبال صدای واضح و متعادل هستید، سیستم فابریک یا کمی ارتقایافته کفایت میکند؛ اما اگر به صدای پرقدرت با بیس عمیق علاقه دارید، باید سراغ سیستم صوتی حرفهای با آمپلیفایر، سابووفر و خازن بروید.
در انتخاب سیستم صوتی به چند نکته توجه کنید:
-
توان خروجی (RMS) اسپیکرها و آمپلیفایر باید هماهنگ باشند.
-
فضای کابین خودرو در انتخاب نوع و تعداد باندها تأثیر دارد.
-
برندهای معتبر را انتخاب کنید تا از کیفیت صدا و دوام بالا مطمئن باشید.
-
از متخصص برای نصب کمک بگیرید تا سیمکشی و تنظیم صدا اصولی انجام شود.
بهترین برندهای سیستم صوتی خودرو
-
Pioneer – همهفنحریف؛ هدیونیتهای خوشامکانات، اکولایزر قوی، سازگاری خوب با اندروید/CarPlay.
-
Alpine – صدای تمیز و طبیعی؛ انتخاب محبوب برای ستهای SQ (کیفیت صدا).
-
Kenwood – ارزش خرید بالا؛ هدیونیت و آمپلیفایرهای پایدار با امکانات مدرن.
-
Sony – هدیونیتهای سریع و کمنویز با اتصال موبایل عالی؛ مناسب ارتقای فابریک.
-
JBL – بیس کنترلشده و پرقدرت؛ سابووفر و آمپلیفایرهای اقتصادیِ قابلاعتماد.
-
Hertz – کامپوننتهای دقیق و جزئیات بالا؛ محبوب پروژههای SQ.
-
Focal – مهندسی فرانسوی؛ صدای شفاف، میدرنج زنده و توئیترهای دقیق.
-
Rockford Fosgate – مناسب SPL و بیسدوستها؛ آمپ و سابهای جانسخت.
-
Kicker – بیس حجیم و انرژیزا؛ سابهای پرفشار برای فضاهای کوچک.
-
Infinity – توازن خوب بین قیمت/کیفیت؛ تُن روشن و شفاف.
-
Helix – آلمانیِ حرفهای؛ DSP/آمپهای دقیق برای تنظیمات ریز.
-
Audison – سطح هایاند؛ آمپ/DSP مرجع برای ستاپهای مسابقهای.
پیشنهاد ترکیبی بر اساس بودجه
-
اقتصادی: JBL / Kenwood + باند کواکسیال ۶×۹ یا ۱۶ سانت + یک آمپ ۲ یا ۴ کانال.
-
میانرده: Pioneer یا Alpine + کامپوننت Hertz/Focal + آمپ ۴ کانال + ساب ۱۰–۱۲ اینچ.
-
حرفهای: هدیونیت با خروجی قوی یا DSP مستقل (Helix/Audison) + کامپوننتهای سطح بالا (Focal/Hertz) + آمپ مونو برای ساب + خازن مناسب.
نکات نصب و نگهداری سیستم صوتی ماشین
برای داشتن تجربه شنیداری عالی و طول عمر بیشتر سیستم صوتی خودرو، رعایت نکات نصب و نگهداری اهمیت زیادی دارد. در اینجا چند نکته اساسی آورده شده است:
-
نصب صحیح سیستم: نصب سیستم صوتی باید به دقت و توسط متخصصین انجام شود تا از اتصال نادرست سیمها و آسیب به اجزای سیستم جلوگیری شود. بهویژه در نصب آمپلیفایر و سابووفر باید توجه ویژهای به سیستم برقکشی و تهویه داشته باشید.
-
محافظت از سیستم صوتی: استفاده از فیوز مناسب برای هر بخش از سیستم صوتی میتواند از آسیبهای احتمالی به آمپلیفایرها، اسپیکرها و دیگر اجزا در برابر نوسانات ولتاژ جلوگیری کند. نصب محافظ سیستم صوتی از آسیبهای جدی جلوگیری میکند.
-
تست و تنظیم سیستم: پس از نصب، انجام تستهای اولیه برای اطمینان از عملکرد صحیح سیستم ضروری است. تنظیم صحیح اکولایزر و کالیبراسیون اسپیکرها نیز برای حفظ کیفیت صدا مهم است.
-
تمیز کردن منظم: گرد و غبار و کثیفی میتواند بر عملکرد سیستم صوتی تأثیر بگذارد. تمیز کردن منظم اسپیکرها، آمپلیفایرها و هدیونیت، بهویژه در قسمتهای بیرونی، عمر سیستم صوتی را افزایش میدهد.
-
حفاظت از شیشهها و کابین: عایقبندی کابین و استفاده از شیشههای مقاوم به صدا، میتواند به حفظ کیفیت پخش صدا و کاهش نویز کمک کند.
-
نگهداری باتری و دینام: سیستم صوتی خودرو نیاز به انرژی زیادی دارد. بنابراین، اطمینان از سلامت باتری و دینام و بررسی وضعیت آنها به جلوگیری از مشکلات برقرسانی کمک خواهد کرد.
با رعایت این نکات، سیستم صوتی خودرو شما عمر طولانیتری خواهد داشت و از تجربه شنیداری فوقالعادهای برخوردار خواهید شد.
سخن آخر
در این مطلب با سیستم صوتی ماشین آشنا شدیم. فکر میکردید این سیستم تا این حد پیشرفته باشد؟ لطفا برایمان بنویسید چه خودرویی دارید و کیفیت سیستم پخش موسیقیاش چطور است. از آن راضی هستید؟
دم نویسنده گرم خیلی عالی بود