خودروهای مدرن امروزی، راهکارهای تازه‌ای برای جلوگیری از سرقت ارائه می‌کنند. یکی از این امکانات هم ایموبلایزرها (Immobilizer) هستند. ایموبلایزر خودرو در واقع، سیستمی ضدسرقت است که با وجود آن امکان استارت‌زدن خودرو برای سارق و روشن‌کردنش وجود ندارد. با وجود چنین سیستمی، دزدیده‌شدن خودروها تقریبا ناممکن به‌نظر می‌رسد.
عملکرد ایموبلایزر خودرو چگونه است؟
بسیاری از خودروهای مدرن مجهز به سوئیچ‌های ایموبلایزر هستند. با وجود آنها، قفلی نرم‌افزاری روی رایانه خودرو گذاشته می‌شود. در نتیجه، روشن‌شدن موتور ممکن نخواهد بود. به‌عبارت ساده‌تر، قفل نرم‌افزاری تعبیه‌شده روی خودرو مانع از روشن‌شدن موتور می‌شود.
تا زمانی که قفل نرم‌افزاری باز نشود، خودرو استارت نمی‌خورد و روشن نمی‌شود. سوئیچ را که می‌چرخانید، تنها در صورتی خودرو روشن می‌شود که کد ورودی با کد تعیین‌شده در بخش نرم‌افزاری خودرو یکسان باشد. فقط سوئیچی می‌تواند خودرو را روشن کند که دارای کد یا همان رمز مشابه رمز موجود در برنامه رایانه‌ای وسیله باشد.
برد الکترونیک یا UCH وظیفه کنترل تجهیزات ایموبلایزر را به‌عهده دارد. آنتن ترانسپاندری هم در سیستم موجود است که کد ثبت‌شده در رایانه را دریافت می‌کند و آن را به UCH انتقال می‌دهد. رایانه خودرو یا ECU هم کد یکسان با سوئیچ را در خود ذخیره کرده است و آن را برای مقایسه در اختیار UCH قرار می‌دهد.
با بازشدن سوئیچ، سیستم کنترل تجهیزات یا همان UCH به‌کمک میدان مغناطیسی از چیپی در ECU درخواست ارائه کد ثبت‌شده را می‌کند. میدان مغناطیسی مذکور هم به‌وسیله یک ترانسپاندر ایجاد می‌شود. اطلاعات میان چیپ و سوئیچ را ترانسپاندر تبادل می‌کند. رایانه که کد را در خود ذخیره دارد، آن را برای UCH می‌فرستد. اگر کدها با یکدیگر مطابقت داشته باشند، موتور مجوز روشن‌شدن را از ECU می‌گیرد.
سیستم ایموبلایزر چه بخش‌هایی دارد؟
سیستم ایموبلایزر خودرو بخش‌های مختلفی دارد:
- بورد موجود در سوئیچ خودرو ؛
- حافظه سوئیچ؛
- بورد ایموبلایزر در زیر فرمان؛
- قفل نرم‌افزاری موجود در رایانه خودرو.
خودروهای مجهز به این سیستم در زمان تولید، روی سوئیچ خود رمز مخصوصی دریافت می‌کنند. این رمز با سیستم ضدسرقت هم‌خوانی دارد. با چرخش سوئیچ، اطلاعات کد پردازش می‌شود و مقایسه‌ای برای بررسی یکسان‌بودن کد رمز ورودی و کد موجود در رایانه خودرو صورت می‌گیرد.
اگر مطابقتی میان کدها وجود نداشته باشد، خودرو روشن نخواهد شد. با خرید خودرویی مجهز به این سیستم، در صورت درخواست شما و احراز هویت، کد مربوط به سوئیچ در اختیارتان قرار می‌گیرد.
انواع ایموبلایزر
با توجه به نوع دستگاه فعال‌کننده، تمام دستگاه‌های ایموبلایزر را می‌توان به موارد زیر تقسیم کرد:
ایموبلایزرهای مبتنی بر تماس
ایموبلایزرهای مبتنی بر تماس به انواعی گفته می‌شود که برای خلع سلاح خودرو به فعال‌سازی دستی نیاز دارند. می‌توان دستگاه‌های مبتنی بر تماس را به روش کلیک بر روی دکمه مخصوص نصب شده، با وارد کردن دستی کد، با استفاده از کارت کلید، ریموت کنترل از راه دور و… فعال کرد.
بدون نیاز به تماس
دستگاه‌هایی که صرف‌نظر از اقدامات مالک در حالت خودکار کار می‌کنند، ایموبلایزرهای بدون تماس هستند. ایموبلایزرهای بدون تماس به‌محض ورود به خودرو، با استفاده از یک چراغ ویژه به شعاع تشخیص، به‌طور خودکار مالک را تشخیص می‌دهند. بیشتر اوقات، صاحب خودرو با ایموبلایزر بدون تماس، حتی متوجه نمی‌شود که چنین وسیله‌ای در خودروی او درحال کار است.
در حالت جزئی‌تر، ایموبلایزر به انواع زیر تقسیم می‌شود:
ایموبلایزر دوربرد بدون تماس
این نوع ایموبلایزر، ابزاری کاربردی و مناسب با برد پنج تا ده متر است. گیرنده در فضای زیر پیشرانه نصب شده است و فرستنده جمع‌وجور آن جدا از کلیدهای خودرو پوشیده شده و از فاصله دور قابل خواندن است. این دسته از ایموبلایزرها به عملکرد ضدسرقت مجهز هستند و در صورت اقدام به ورود اجباری به خودرو با اعمال خشونت‌آمیز علیه راننده، در لحظه معینی پیشرانه را خاموش می‌کند.
ایموبلایزر کوتاه برد بدون تماس
در این مدل، بلوکِ خواندن در فضای زیر پیشرانه قرار دارد. راننده با سوار شدن به خودرو، فرستنده را به مکان خاصی می‌آورد و پیشرانه را روشن می‌کند. هر بار که خودرو را روشن می‌کنید باید این کار را انجام دهید. نقطعه ضعف اصلی این نوع ایموبلایزر این است که هر بار برای شروع کار باید در عملکرد ایموبلایزر دخالت کنید.
ایموبلایزر تماسی
این دستگاه به وسیله نوعی برچسب و ریدر اینترکام کار می‌کند. گیرنده در فضای پیشرانه نصب شده است و برای روشن کردن خودرو باید برچسب را روی ریدر قرار دهید. نکته منفی این ایموبلایزر این است که باید به همراه کلید ماشین نگه داشته شود و اینکه هرکسی آن را در اختیار داشته باشد، به ماشین نیز دسترسی کامل دارد.
ایموبلایزر با کنترل قفل کاپوت
مدل‌های خاصی از ایموبلایزرهای بدون تماس، قفل الکترومکانیکی کاپوت را هم دارند. هنگامی که برچسب در ناحیه دید گیرنده قرار می‌گیرد، قفل باز می‌شود. بعضی از دستگاه‌ها می‌توانند مالک را با اثر انگشت تشخیص دهند.
نقش امنیتی ایموبلایزر در خودرو چیست؟
ایموبلایزرها می‌توانند اقدامات زیر را در راستای تأمین امنیت خودرو انجام بدهند:
- قطع جرقه شمع‌ها؛
- جلوگیری از پاشش سوخت؛
- قطع برق پمپ بنزین و انژکتورهای خودرو؛
- قطع‌کردن برق با چرخش سوئیچ.
در صورت دسترسی غیرمجاز به خودرو، ایموبلایزر مداخله می‌کند. این سیستم ضدسرقت با تحت‌نظرداشتن سیستم سوخت رسانی، سیستم جرقه‌زنی شمع‌ها و موتور استارت مانع از دزدیده‌شدن خودرو می‌شود.
نشانه‌های اختلال در سیستم ایموبلایزر خودرو چیست؟
دقت کنید که هر سیستم ایموبلایزر مجهز به چراغ‌های هشداری هم هست که هریک می‌توانند معنای خاصی را درباره وضعیت آن به شما انتقال بدهند. برای نمونه:
- روشن‌شدن چراغ‌های هشدار نشانه پریدن کد یا خرابی در سیستم ایموبلایزر است.
- اگر چراغ‌ها ۴ بار پیاپی چشمک بزنند، یعنی ایموبلایزر خودرو فعال و سوئیچ باز است.
- اگر چراغ‌ها در ۱ ثانیه، یک چشمک بزنند، یعنی ایموبلایزر فعال است اما سوئیچ باز نیست.
- خاموش‌بودن چراغ‌ها هم که نشانه فعال‌نبودن ایموبلایزر است.
از نشانه‌های وجود مشکل در ایموبلایزر هم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بازنشدن درهای خودرو؛
- درست قفل‌نشدن درها؛
- روشن‌نشدن موتور؛
- نچرخیدن کلید در مغزی سوئیچ؛
- خاموش‌نشدن آژیر هشدار.
بازنشدن درهای خودرو
گاهی‌اوقات، دکمه بازکردن قفل را روی سوئیچ فشار می‌دهید اما درها باز نمی‌شوند. در صورت وقوع چنین مشکلی باید برای بررسی عملکرد ایموبلایزر به متخصصان مراجعه کنید.
درست قفل‌نشدن درها
یکی دیگر از نشانه‌های عملکرد نامناسب ایموبلایزرها هم قفل‌نشدن درست خودرو است. اگر با بررسی وضعیت باتری ریموت یا فیوزهای سیستم ضدسرقت و قفل درها مطمئن شدید که مشکل از ایموبلایزر است، برای تعمیر آن هرچه زودتر به متخصص مراجعه کنید.
روشن‌نشدن موتور
اگر ایموبلایزر نتواند کدهای سوئیچ را بخواند، اجازه روشن‌شدن خودرو را صادر نمی‌کند. در چنین حالتی یا کلید و سوئیچ دچار مشکل شده‌اند یا مشکل بزرگ‌تری به‌میان است؛ خرابی سیستم ایموبلایزر خودرو.
نچرخیدن کلید در مغزی سوئیچ
در صورتی که کلید در مغزی سوئیچ نچرخد هم احتمال خراب‌بودن سیستم ایموبلایزر به‌وجود می‌آید. احتمال دارد که در چنین حالتی، تراشه ترانسپاندر خودرو خوب عمل نکرده باشد و خواندن و فرستادن کد را به‌درستی انجام ندهد. شاید هم دنده‌های درون مغزی شکسته باشند و امکان چرخش کلید به‌وجود نیامده باشد.
خاموش‌نشدن آژیر هشدار
آژیر هشدار خودرو شروع به سروصدا کرده و خاموش نمی‌شود؟ این هم یکی از رایج‌ترین نشانه‌های خرابی ایموبلایزر خودرو است. زمانی که سیستم ضدسرقت نتواند به‌درستی عمل و درهای خودرو را براساس پروتکل‌های خودش قفل کند، با روشن‌کردن آژیر خبر از نقص موجود در سیستم می‌دهد.
اگر هریک از این نشانه‌های خرابی را در خودروی خود مشاهده کردید، بهتر است که به نمایندگی‌های پس از فروش بروید. این مراکز با وجود کارشناسانی حرفه‌ای بهتر به شما در رفع مشکل کمک خواهند کرد.
مزایا و معایب سیستم ایموبلایزر
مزایای ایموبلایزر به‌عنوان یک دستگاه ضد سرقت واضح است: قطعه‌ای که اغلب معمولا در لیست تجهیزات استاندارد خودرو قرار گرفته است و نیازی به نصب اضافی ندارد و سطح خاصی از محافظت و امنیت در برابر سرقت ایجاد می‌کند.
درجه حفاظت این قطعه به نوع و همچنین محل نصب آن بستگی دارد. هرچه با باز کردن ماشین راحت‌تر به آن دسترسی داشته باشید، محافظت بالقوه کمتری در برابر سرقت ارائه می‌کند.
این مسئله، به هر حال نقطه ضعف اصلی ایموبلایزرهای استاندارد است: می‌توان راحت به آنها دست پیدا کرد چون تراشه بازکردن قفل در کلید استاندارد خودرو تعبیه شده است و برای راه‌اندازی پیشرانه نیازی به دستکاری‌های اضافه ندارد.
اما مشکل این است که ایموبلایزرهای معمولی روی یک دستگاه انتقال و در یک مکان معمولی نصب می‌شوند و سارقی که می‌داند ایموبلایزر کجا قرار دارد می‌تواند به سرعت آن را «خنثی» کند.
با گم‌شدن سوئیچ چه اتفاقی می‌افتد؟
در صورت گم‌شدن سوئیچ خودرو، امکان غیرفعال‌کردن کد قبلی و تعریف کدی جدید برای سوئیچ وجود دارد. این راهکار برای خودروهای تولید داخل است. اگر خودرویی خارجی دارید و سوئیچ آن را گم کرده‌اید، برای یافتن کد سوئیچ یا ساختن کلید جدید به استفاده از رایانه خودرو نیاز پیدا می‌کنید.
وجود سوئیچ یدک خودروها هم در این زمینه به شما کمک می‌کند. با تغییر کد موجود در آن، راه‌اندازی مجدد سیستم سرقت ایموبلایزر خودرو مقدور می‌شود.
آیا ایموبلایزر می‌تواند جایگزین دزدگیر باشد؟
پرسشی که برای بعضی از مالکین خودرو پیش می‌آید این است که آیا می‌شود برای صرفه‌جویی در هزینه نصب دزدگیر، به ایموبلایزر اتکا کرد؟ پاسخ روشن و خاصی نمی‌توان به این پرسش داد؛ چون دزدگیر و ایموبلایزر دستگاه‌هایی با عملکرد متفاوت هستند.
همان‌طور که می‌دانید دزدگیر هنگام اقدام به سرقت، به دیگران و صاحب خودرو هشدار می‌دهد، با سیگنال‌های نوری و صوتی توجه را به خود جلب می‌کند و اطلاعات مربوطه را به ریموت مخصوص خود ارسال می‌کند.
اما ایموبلایزر هیچ‌کس را از تلاش سارق آگاه نمی‌کند، بلکه تنها از اجرای آن جلوگیری می‌کند. بنابراین ممکن است دزدگیر و ایموبلایزر جایگزین نشوند، بلکه فقط مکمل هم هستند.
در عین حال لازم به ذکر است که بیشتر دزدگیرها دارای ایموبلایزر اضافی مخصوص به خود هستند که با نمونه معمولی به‌صورت جفت نصب می‌شود یا در صورت عدم وجود آن به‌عنوان نمونه اصلی جاگذاری می‌شود. مزیت این ایموبلایزر غیر استاندارد این است که برخلاف نمونه معمولی می‌توان آن را در مکانی نامعلوم در خودرو قرار داد.
دزدگیر شناخته‌شده‌ترین و رایج‌ترین روش حفاظت از خودرو است. هنگامی که شخصی اقدام به ورود غیرمجاز به داخل خودرو می‌کند، سیگنال بلندی به مالک ارسال می‌کند که هدف آن جلب توجه و ترساندن سارق است. البته این روش همیشه مؤثر نیست.
وقتی همه چیز اتفاق افتاد، ایموبلایزر دفاع خود را شروع می‌کند. تمام مدارهای حیاتی ـ الکتریکی یا سوختی را مسدود می‌کند. هنگامی که آنها خاموش هستند، نمی‌توانید ماشین را روشن و رانندگی کنید.
ایمولایزر در خودرو، مانند یک کلید با قفل، از چندین عنصر تشکیل شده است. قسمت اول دستگاه معمولاً در کلید خودرو تعبیه شده می‌شود و قسمت دوم مستقیماً در خودرو قرار دارد. هنگامی که کلید در مغزی قرار می‌گیرد، دستگاه کار کرده و تعیین می‌کند که آیا کلید صحیح است یا خیر. جالب است که اگر ایموبلایزر را بردارید، کار نمی‌کند. امروزه تقریباً تمام خودروهای مدرن به ایموبلایزر معمولی مجهز هستند.
در آخر
وجود سیستمی مانند ایموبلایزر خودرو می‌تواند تاحد زیادی خیالتان را بابت امنیت خودرو راحت نگه دارد. با این حال، نباید فراموش کنید که این راهکار هم امنیتی ۱۰۰درصدی در اختیارتان قرار نمی‌دهد. دستکاری در سیستم برق خودرو می‌تواند روی عملکرد ایموبلایزر اثر منفی بگذارید. در هر حال، وجود چنین سیستمی گام مهمی برای توسعه فناوری‌های بعدی برای تأمین امنیت وسایل نقلیه است.