در خودروهای امروزی، انتقال قدرت از موتور به چرخها فرایندی پیچیده و دقیق است که به هماهنگی میان چندین قطعه مکانیکی نیاز دارد. یکی از این قطعات مهم، پلوس خودرو است؛ عضوی کلیدی در سیستم انتقال قدرت که بدون آن حرکت خودرو عملاً ممکن نیست. هرچند در ظاهر ساده به نظر میرسد، اما عملکرد درست پلوس و اجزای اطراف آن مثل گردگیر پلوس نقش مستقیمی در روانی حرکت، فرمانپذیری و دوام سیستم تعلیق دارد. در این مقاله از کارنامه، به زبان ساده توضیح میدهیم که پلوس چیست، گردگیر آن چه وظیفهای دارد، علائم خرابیاش چیست و چطور باید از آن نگهداری کرد تا از هزینههای سنگین تعمیرات در امان بمانید.
پلوس خودرو چیست؟
پلوس (Drive Shaft) قطعهای است که وظیفه انتقال گشتاور تولیدی موتور از گیربکس به چرخهای محرک را برعهده دارد. در واقع، این قطعه واسطهای بین جعبهدنده و چرخها است و باعث میشود انرژی حاصل از احتراق موتور به حرکت فیزیکی خودرو تبدیل شود.
در خودروهای دیفرانسیل جلو، پلوسها از دو طرف گیربکس خارج شده و هر یک نیرو را به یکی از چرخهای جلو منتقل میکنند. در خودروهای دیفرانسیل عقب، پلوسها در محور عقب قرار دارند و نیروی گشتاور را از دیفرانسیل به چرخهای عقب منتقل میکنند.
نکته مهم این است که پلوس خودرو باید توانایی انتقال نیرو را در شرایط مختلف رانندگی داشته باشد؛ از پیچیدن فرمان گرفته تا عبور از دستاندازها. برای همین، این قطعه از مفصلهایی انعطافپذیر تشکیل شده که امکان حرکت در زوایای مختلف را فراهم میکنند.
در ادامه به اجزای اصلی پلوس و نقش هرکدام در عملکرد آن میپردازیم.
اجزای اصلی پلوس
پلوس خودرو از چند بخش کلیدی تشکیل شده که هرکدام وظیفه خاصی در انتقال نیرو و حرکت نرم چرخها دارند. شناخت این اجزا به درک بهتر عملکرد گردگیر پلوس هم کمک میکند، چون گردگیر درواقع وظیفه محافظت از یکی از همین بخشهای حساس را بر عهده دارد.
۱. شفت (میله پلوس)
این قسمت اصلیترین بخش پلوس است که بهصورت میلهای فولادی بین گیربکس و چرخ قرار میگیرد و نیروی چرخشی را منتقل میکند. استحکام بالا و مقاومت در برابر پیچش از ویژگیهای مهم آن است.
۲. مفصل داخلی (Inner CV Joint)
مفصل داخلی، پلوس را به گیربکس وصل میکند و اجازه میدهد نیرو حتی زمانی که چرخها در حال بالا و پایین رفتن هستند، بدون افت انتقال یابد.
۳. مفصل خارجی (Outer CV Joint)
این قسمت به چرخ متصل است و هنگام چرخش فرمان، امکان حرکت زاویهدار چرخها را فراهم میکند. مفصل خارجی در معرض بیشترین فشار و اصطکاک است.
۴. گردگیر پلوس (CV Boot)
گردگیر، روکشی لاستیکی یا سیلیکونی است که روی مفصلهای پلوس کشیده میشود تا از ورود گردوغبار، آب و گلولای به داخل مفصل جلوگیری کند. در واقع، خرابی همین قطعه میتواند باعث از کار افتادن کل پلوس شود.
۵. گریس مخصوص پلوس
داخل گردگیر، گریس مخصوصی وجود دارد که وظیفه روانکاری مفصل را دارد. خشک شدن یا نشت این گریس، معمولاً نشانهای از خرابی گردگیر است.
گردگیر پلوس چیست و چه کاربردی در خودرو دارد؟
گردگیر پلوس در ظاهر، قطعهای ساده از جنس لاستیک مقاوم یا سیلیکون صنعتی است، اما در عمل یکی از مهمترین بخشهای محافظتی سیستم انتقال قدرت خودرو محسوب میشود. این قطعه به شکل یک غلاف انعطافپذیر روی مفصل پلوس قرار میگیرد تا از نفوذ گرد و خاک، رطوبت و گل به داخل مفصل جلوگیری کند و مانع نشت گریس شود.
در واقع، گردگیر مانند سپری در برابر عوامل خارجی عمل میکند و سلامت مفصلهای پلوس را تضمین مینماید. در صورت پارگی یا ترک خوردن آن، آلودگیها وارد فضای مفصل میشوند و بهمرور باعث سایش، زنگزدگی و خشک شدن گریس میشوند؛ در نتیجه پلوس بهسرعت فرسوده شده و صدای تقتق یا لرزش در هنگام حرکت ایجاد میشود.
جنس گردگیر معمولاً از لاستیک مقاوم در برابر حرارت و فشار است. با این حال، تماس مداوم با آلودگی جاده، مواد شیمیایی و تغییرات دمایی، عمر آن را کاهش میدهد و نیاز به بازرسی دورهای دارد.
انواع گردگیر پلوس خودرو
گردگیر پلوسها بسته به نوع خودرو، موقعیت نصب و جنس ساخت، انواع مختلفی دارند. شناخت تفاوت این مدلها هنگام تعویض یا خرید گردگیر اهمیت زیادی دارد، زیرا هرکدام ویژگیها و دوام متفاوتی دارند. در ادامه متداولترین انواع گردگیر پلوس را بررسی میکنیم:
۱. گردگیر پلوس داخلی و خارجی
پلوس هر خودرو دو مفصل دارد: مفصل داخلی و مفصل خارجی. بنابراین گردگیرها نیز در دو نوع طراحی میشوند:
-
گردگیر داخلی: روی مفصل نزدیک به گیربکس نصب میشود.
-
گردگیر خارجی: روی مفصل نزدیک به چرخ قرار دارد و معمولاً بیشتر در معرض خرابی است، چون در تماس مستقیم با آلودگی و گردوغبار جاده است.
۲. گردگیر پلوس لاستیکی
این نوع گردگیر از لاستیک مقاوم ساخته میشود و انعطاف بالایی دارد. مزیت آن قیمت پایین است، اما در برابر حرارت و تماس مداوم با روغن یا بنزین عمر کمتری دارد.
۳. گردگیر پلوس سیلیکونی
مدرنترین و بادوامترین نوع گردگیر، مدل سیلیکونی است. در برابر تغییرات دما و مواد شیمیایی مقاوم است و انعطاف خود را در طول زمان از دست نمیدهد. قیمت بالاتری دارد، اما دوام بیشتری ارائه میدهد.
۴. گردگیر پلوس چسبی یا پیچی (نصب آسان)
برخی گردگیرها بهصورت چسبی یا پیچی طراحی شدهاند تا بدون نیاز به باز کردن پلوس نصب شوند. این مدل برای تعمیرات فوری کاربرد دارد اما دوام کمتری نسبت به مدلهای اصلی دارد.
بیشتر بخوانید: علائم خرابی پلوس
علائم خرابی گردگیر پلوس
خرابی یا پارگی گردگیر پلوس یکی از مشکلات شایع در خودروهای دیفرانسیل جلو است و در صورت بیتوجهی میتواند باعث خرابی پلوس و هزینههای بالای تعمیر شود. علائم زیر معمولاً نشان میدهند که گردگیر پلوس نیاز به تعویض دارد:
۱. صدای تقتق هنگام دور زدن
اگر هنگام پیچیدن فرمان، مخصوصاً در دورهای کامل، صدای تقتق از زیر چرخها شنیدید، احتمالاً گریس مفصل پلوس خشک شده یا گردگیر پاره شده و گرد و خاک وارد آن شده است. این صدا اغلب از سمت گردگیر خارجی به گوش میرسد.
۲. مشاهده نشتی گریس یا لکه چرب روی چرخ و اطراف پلوس
پاره شدن گردگیر باعث بیرون ریختن گریس از داخل مفصل میشود. اگر هنگام شستوشوی خودرو یا بازدید دورهای متوجه لکههای چرب در اطراف چرخ یا زیر خودرو شدید، این نشانه واضح خرابی گردگیر است.
۳. لرزش یا تکان شدید هنگام شتابگیری
خشکی مفصل پلوس بر اثر نشت گریس باعث عدم تعادل در چرخش محور و ایجاد لرزش در بدنه خودرو بهویژه هنگام گاز دادن میشود.
۴. ترک خوردگی یا پارگی ظاهری گردگیر
گاهی اوقات با یک بازدید ساده میتوان متوجه شکستگی یا ترک سطح گردگیر شد. در این حالت باید سریعاً نسبت به تعویض آن اقدام کرد تا مفصل داخلی آسیب نبیند.
۵. صدای غیرعادی در هنگام حرکت مستقیم
اگر گردگیر داخلی آسیب دیده باشد، ممکن است صدای کوبش یا تقتق حتی هنگام حرکت مستقیم و شتابگیری نیز شنیده شود.
نکاتی برای افزایش طول عمر گردگیر پلوس
گردگیر پلوس از قطعاتی است که با کمی دقت در نگهداری میتواند سالها بدون مشکل کار کند. رعایت چند نکته ساده باعث میشود هم از خرابی زودهنگام آن جلوگیری شود و هم از هزینههای سنگین تعمیر پلوس در امان بمانید.
۱. بازدید دورهای و سرویس منظم خودرو
در سرویس دورهای خودرو یا هنگام تعویض روغن، وضعیت ظاهری گردگیرها را بررسی کنید. وجود هرگونه ترک، نشتی یا چربی خشکشده روی بدنه، هشدار اولیه برای تعویض است.
۲. جلوگیری از شستوشوی موتور با فشار بالا
شستوشوی زیر خودرو یا اطراف چرخها با فشار زیاد آب ممکن است باعث آسیب به بست گردگیر یا پارگی سطح آن شود. اگر مجبور به شستوشوی ناحیه زیرین خودرو هستید، فشار آب را کم کنید و مستقیم روی گردگیر نگیرید.
۳. رانندگی ملایم در مسیرهای ناهموار
حرکات ناگهانی فرمان، سرعت بالا در پیچها یا برخورد با چالههای عمیق باعث کشیدگی بیشازحد گردگیر میشود. در مسیرهای خاکی یا پرچاله، آرامتر حرکت کنید.
۴. استفاده از گردگیر باکیفیت در زمان تعویض
گردگیرهای ارزان معمولاً از لاستیک بازیافتی ساخته میشوند و در برابر حرارت و روغن مقاومت کمی دارند. مدلهای سیلیکونی یا مقاوم در برابر گرما، ماندگاری بیشتری دارند.
۵. گریسکاری و هواگیری مفصل پلوس هنگام تعویض گردگیر
هنگام تعویض گردگیر جدید، حتماً مفصل پلوس را با گریس مخصوص پر کنید تا عملکرد نرم و بیصدا داشته باشد.
۶. بررسی بستهای فلزی یا پلاستیکی گردگیر
شل شدن بستها ممکن است باعث نشت گریس شود. در هر بازدید دورهای از محکم بودن آنها اطمینان حاصل کنید.
راهنمای خرید گردگیر پلوس ماشین
انتخاب گردگیر مناسب اهمیت زیادی دارد، زیرا مستقیماً روی سلامت پلوس و عملکرد سیستم انتقال قدرت تأثیر میگذارد. هنگام خرید، حتماً به نکات زیر توجه کنید:
۱. انتخاب گردگیر متناسب با مدل خودرو
گردگیرها در اندازه و فرم با هم تفاوت دارند. هر خودرو (مثلاً پژو ۲۰۶، تیبا یا دنا) گردگیر مخصوص خود را دارد. بنابراین حتماً پیش از خرید، مدل دقیق خودرو و نوع پلوس (داخلی یا خارجی) را اعلام کنید تا قطعه متناسب تهیه شود.
۲. جنس گردگیر
-
گردگیر لاستیکی: رایجترین نوع در بازار است، اما در برابر حرارت و روغن دوام کمتری دارد.
-
گردگیر سیلیکونی: مقاومتر در برابر دما، انعطافپذیرتر و دارای طول عمر بالاتر است. این نوع گزینهای ایدهآل برای خودروهای شهری و پرتردد محسوب میشود.
-
گردگیر چسبی یا یکبار مصرف: برای نصب سریع و بدون باز کردن پلوس استفاده میشود. البته دوام کمتری نسبت به گردگیر استاندارد دارد.
۳. بررسی برند و کیفیت ساخت
گردگیرهای تولید شرکتهای معتبر داخلی مانند ایساکو، سایپا یدک یا برندهای خارجی مثل Febi و CTR معمولاً کیفیت و ماندگاری بالاتری دارند.
۴. بررسی بستهبندی و لوازم جانبی
گردگیر باید به همراه بستهای محکم و گریس مخصوص ارائه شود. اگر در بستهبندی این اقلام وجود نداشت، حتماً جداگانه تهیه کنید.
۵. خرید از مراکز معتبر یا نمایندگیها
برای اطمینان از اصالت کالا، گردگیر را از نمایندگیهای رسمی یا فروشگاههای معتبر آنلاین بخرید.
۶. قیمت گردگیر پلوس در بازار
قیمت این قطعه در بازار ایران بسته به نوع و برند بین ۵۰۰ هزارتومان تا ۱ میلیون تومان متغیر است (زمستان ۱۴۰۴). مدلهای سیلیکونی و اورجینال در مقایسه با نمونههای لاستیکی گرانترند اما دوام بالاتری دارند.
در نهایت، اگر به دنبال بررسی دقیق وضعیت پلوس یا سایر بخشهای انتقال قدرت هستید، استفاده از خدمات کارشناسی خودرو کمک میکند تا از سلامت فنی خودرو قبل از خرید مطمئن شوید. همچنین برای اطلاع از قیمت روز خودرو میتوانید به صفحه اختصاصی آن در سایت کارنامه مراجعه کنید.
جمعبندی
گردگیر پلوس یکی از قطعات حیاتی سیستم انتقال قدرت است که با وجود اندازه کوچک، نقشی بزرگ در سلامت پلوس و عملکرد روان خودرو دارد. وظیفه اصلی آن جلوگیری از نفوذ گرد و خاک و حفظ چربی در مفصل پلوس است. بیتوجهی به سلامت گردگیر باعث نشت گریس، خشک شدن مفصل، ایجاد صدای تقتق و در نهایت خرابی کامل پلوس میشود. با بازدیدهای دورهای، رانندگی ملایم و استفاده از قطعات باکیفیت میتوان عمر این بخش را تا چندین سال افزایش داد.
پرسشهای متداول
۱. اگر گردگیر پلوس پاره شود چه اتفاقی میافتد؟
با پاره شدن گردگیر، گریس داخل مفصل بیرون میریزد و گرد و خاک وارد آن میشود. این موضوع در مدت کوتاهی باعث خوردگی مفصل، صدا و در نهایت خرابی کامل پلوس خواهد شد.
۲. هر چند وقت یکبار باید گردگیر پلوس را بررسی کرد؟
بهتر است هر ۲۰ هزار کیلومتر یا در سرویسهای دورهای خودرو، وضعیت ظاهری گردگیر را چک کنید.
۳. آیا گردگیر چسبی جایگزین مناسبی است؟
گردگیرهای چسبی برای مواقع اضطراری مناسباند اما دوام پایینتری نسبت به گردگیرهای استاندارد دارند. برای استفاده طولانیمدت، توصیه میشود از مدل اصلی و فابریک استفاده کنید.
۴. آیا میتوان با گردگیر پاره رانندگی کرد؟
خیر. حتی چند کیلومتر رانندگی با گردگیر پاره ممکن است باعث آسیب جدی به پلوس شود. در اولین فرصت باید آن را تعویض کنید.