احتمالا بسیاری از شما با مفهوم گیربکس دستی و اتوماتیک در خودرو آشنا هستید و حتی اگر از عملکرد آن سردرنیاورید، حداقل نام آن را شنیده‌اید. این در حالی است که گیربکس دوکلاچه با وجود مهندسی هوشمندانه و پیچیده‌ای که دارد هنوز آن‌طور که باید فراگیر نشده است. در این مطلب می‌خواهیم درباره گیربکس دوکلاچه و نحوه عملکرد آن صحبت کنیم.
گیربکس دوکلاچه و نحوه عملکرد آن
گیربکس‌های دوکلاچه (DCT) ترکیبی از گیربکس دستی و اتوماتیک هستند. درواقع آنها بیشتر به گیربکس دستی شباهت دارند؛ اما از یک کلاچ دوگانه برای همگام‌سازی تعویض دنده استفاده می‌کنند.
برای درک بهتر نحوه عملکرد گیربکس دوکلاچه، ابتدا باید بدانید گیربکس دستی چطور کار می‌کند. در گیربکس‌های دستی، راننده برای اینکه دنده عوض کند باید پدال کلاچ را فشار دهد. کلاچ برای مدت کوتاهی موتور را از گیربکس جدا می‌کند تا جریان نیرو از موتور به گیربکس قطع شود. وقتی راننده دنده عوض می‌کند، حلقه دندانه‌دار از یک چرخ‌دنده به چرخ‌دنده دیگر با اندازه متفاوت جابه‌جا می‌شود. سپس همگام‌سازها (سنکرونایزر) وارد عمل می‌شوند و برای اینکه چرخ‌دنده‌ها روی هم ساییده نشوند، قبل از درگیرشدن آنها کار همگام‌سازی آنها را انجام می‌دهند. وقتی دنده جدید درگیر شد، راننده پدال کلاچ را رها می‌کند و این کار باعث می‌شود موتور دوباره با اتصال به گیربکس، نیرو را به چرخ‌ها منتقل کند.
گیربکس دوکلاچه از همین فرایند استفاده می‌کند، با این تفاوت که به‌جای یک کلاچ از دو کلاچ بهره می‌برد و هردو با رایانه کنترل می‌شوند؛ بنابراین نیازی به پدال کلاچ نیست.
شباهت و تفاوت گیربکس دوکلاچه با گیربکس اتوماتیک
گیربکس دوکلاچه با چند رایانه داخلی کار می‌کند. به‌دلیل وجود این رایانه‌ها، نیاز نیست راننده به‌شکل دستی دنده را تعویض کند و کل فرایند به‌شکل خودکار انجام می‌شود. از این نظر، این گیربکس را می‌توان شبیه گیربکس اتوماتیک در نظر گرفت. تفاوت اصلی آنها در این است که گیربکس دوکلاچه دنده‌های زوج و فرد را جداگانه اجرا می‌کند که باعث می‌شود جریان نیرو هنگام تعویض دنده قطع نشود. همچنین گیربکس دوکلاچه برخلاف گیربکس اتوماتیک از مبدل گشتاور استفاده نمی‌کند.
شباهت و تفاوت گیربکس دوکلاچه با گیربکس دستی
هنگامی‌که راننده با استفاده از گیربکس دستی دنده را تعویض می‌کند، تقریبا نیم ثانیه طول می‌کشد تا این عمل انجام شود. شاید به نظرتان زیاد نباشد، اما اگر بدانید که برخی از خودروهای دارای گیربکس دوکلاچه فقط در ۸ میلی‌ثانیه دنده عوض می‌کنند نظرتان درباره کارایی آن عوض خواهد شد. تعویض دنده سریع باعث می‌شود این گیربکس به‌شکل قابل‌توجهی سریع‌تر از همتایان دستی‌اش عمل کند. این در حالی است که گیربکس دوکلاچه کارش مشابه گیربکس دستی استاندارد است.
این گیربکس همانند گیربکس دستی، هردو محور کمکی و ورودی حامل چرخ‌دنده‌ها و نیز کلاچ و همگام‌ساز را دارد. تفاوت اصلی آنها در پدال کلاچ است. گیربکس دوکلاچه پدال ندارد و درعوض هیدرولیک‌ها، سلنوئیدها و کامپیوترها عملیات تعویض دنده را انجام می‌دهند.
از سوی دیگر، برخلاف گیربکس دستی معمولی که همه دنده‌هایش را روی یک شفت ورودی قرار می‌دهد، گیربکس دوکلاچه دنده‌های زوج و فرد را روی دو شفت ورودی تقسیم می‌کند. شفت بیرونی چرخ‌دنده‌های دوم و چهارم را تغذیه می‌کند، درحالی‌که شفت داخلی دنده‌های اول، سوم و پنجم را تغذیه می‌کند.
تفاوت گیربکس دوکلاچه با گیربکس CVT
بسیاری از خودروهای امروزی دارای گیربکس CVT هستند. این گیربکس با تسمه‌ای کار می‌کند که بین دو پولی می‌چرخد. با تغییر قطر پولی، دنده‌ها که اندازه‌های مختلفی دارند به نسبت تغییر می‌کنند. مانند گیربکس دوکلاچه، CVT هم شوک تعویض دنده را به‌دلیل اینکه راننده در تعویض دنده‌ها دخالت ندارد، از بین می‌برد؛ یعنی وقتی سرعت خودرو را کاهش یا افزایش می‌دهید، گیربکس CVT متناسب با آن خودبه‌خود تنظیم می‌شود. یکی دیگر از شباهت‌های این دو آن است که هردو با حداکثر بازدهی درباره شتاب و مصرف سوخت کار می‌کنند.
تفاوت اصلی بین این دو گیربکس در خودرویی است که در آن نصب شده است. معمولا گیربکس CVT در خودروهایی با عملکرد پایین‌تر که در تعداد زیاد تولید می‌شوند به کار می‌رود؛ درحالی‌که گیربکس دوکلاچه در خودروهای گران‌قیمت‌تر که در تعداد محدود تولید می‌شوند به کار می‌رود.
حتما بخوانید: بهترین زمان تعویض روغن گیربکس چه موقع است؟
مزایای گیربکس دوکلاچه
یکی از مزایای گیربکس دوکلاچه مصرف سوخت اقتصادی آن است. ازآنجاکه جریان نیرو از موتور قطع نمی‌شود، بهره‌وری سوخت افزایش می‌یابد.
براساس برآوردها یک گیربکس دوکلاچه ۶ سرعته می‌تواند بازدهی سوخت را تقریبا تا ۱۰درصد درمقایسه‌با گیربکس استاندارد ۵سرعته اتوماتیک افزایش دهد. دلیلش این است که گیربکس اتوماتیک همان‌طور که گفتیم دارای مبدل گشتاور است و بنابراین تمام قدرت موتور مخصوصا درهنگام شتاب‌گرفتن به محور انتقال قدرت منتقل نمی‌شود.
مزایای گیربکس دوکلاچه
برخی از مزایای گیربکس دوکلاچه عبارت‌اند از:
۱. شتاب بهبودیافته
تعویض دنده گیربکس دوکلاچه تقریبا یک‌دهم ثانیه طول می‌کشد؛ بنابراین راننده شتاب بهتری را تجربه می‌کند. این شتاب برای خودروهای گران‌قیمت با عملکرد عالی مخصوصا خودروهای مسابقه انتخاب بهتری است. قدرت و سرعتی که گیربکس دوکلاچه ارائه می‌دهد، باعث شده است بسیاری از خودروسازان به‌فکر اهمیت استفاده از آن در بسیاری از خودروهای جدید باشند.
۲. تعویض دنده نرم‌تر
گیربکس دوکلاچه تجربه رانندگی بهتری فراهم می‌کند. رایانه‌ها تعویض دنده را بسیار سریع و مستقیم بدون دخالت راننده انجام می‌دهند. به همین دلیل تعویض دنده بسیار نرم انجام می‌شود و صدای کوبیدن یا تق‌تقی را که گیربکس‌های دستی ایجاد می‌کنند، نمی‌شنوید.
حتما بخوانید: علائم خرابی گیربکس؛ ۱۱ نشانه وجود اختلال در گیربکس
۳. افزایش قدرت و کارایی
گیربکس دوکلاچه درمقایسه‌با گیربکس اتوماتیک معمولی تقریبا ۶درصد بازدهی سوخت و شتاب بیشتری دارد. انتقال از حالت خودکار به دستی روان است و به راننده امکان می‌دهد کنترل بیشتری بر رانندگی داشته باشد. برای کسانی که از بهبود قدرت، کارایی، انعطاف‌پذیری و صرفه‌جویی در سوخت استقبال می‌کنند، خودرویی با گیربکس دوکلاچه عالی است.
معایب گیربکس دوکلاچه
گیربکس دوکلاچه در کنار مزایای زیادی که ارائه می‌دهد یک عیب بزرگ هم دارد و آن این است که هزینه‌های تولید آن زیاد است و بنابراین قیمت خودرو را به‌شدت افزایش می‌دهد. به همین دلیل از این گیربکس معمولا در خودروهای رده‌بالا و گران‌قیمت مانند خودروهای مسابقات اتومبیلرانی استفاده می‌کنند. یکی دیگر از معایب این گیربکس هزینه زیاد تعمیر و نگهداری آن است.
جمع‌بندی
در این مطلب درباره سازوکار گیربکس دوکلاچه صحبت کردیم و شباهت‌ها و تفاوت‌هایی را که با گیربکس‌های دستی و اتوماتیک دارد برشمردیم. همچنین مزایا و معایبی را که دارد بررسی کردیم. گیربکس دوکلاچه ترکیبی از گیربکس دستی و اتوماتیک است و می‌تواند قدرت و کارایی خودرو را افزایش داده و تجربه رانندگی بهتری برای راننده و آسایش بیشتری برای سرنشینان به همراه داشته باشد. مهم‌تر از همه اینکه این گیربکس‌ها می‌توانند در بهینه‌سازی مصرف سوخت تا حد زیادی کمک‌کننده باشند که این برای دوست‌داران محیط‌زیست خبر خوبی است؛ البته اگر بتوان راهی برای کاهش هزینه‌های تولید آن پیدا کرد که در خودروهای ارزان‌قیمت هم کاربرد داشته باشد.
آیا تاکنون با خودرویی که از گیربکس دوکلاچه استفاده کند رانندگی کرده‌اید؟ اگر پاسختان مثبت است، خوشحال می‌شویم تجربه رانندگی با آن خودرو را با ما در دیدگاه‌ها به اشتراک بگذارید.