خودروها به‌علت استفاده از انواع سوخت‌های فسیلی مانند بنزین و گازوییل، آلاینده‌های زیادی را منتشر می‌کنند که وارد جوّ زمین می‌شود و آلودگی محیط زیست را افزایش می‌دهد. به همین دلیل اتحادیه اروپا تصمیم گرفت معیاری را با عنوان «استاندارد آلایندگی یورو» معرفی کند که همه خودروسازان ملزم به رعایت آن شوند. در این مطلب می‌خواهیم درباره استاندارد آلایندگی خودرو و انواع آن و نیز تأثیر و اهمیت آن بر محیط زیست صحبت کنیم.
استاندارد آلایندگی یورو چیست؟
در سال ۱۹۹۲، اتحادیه اروپا (EU) به‌طور رسمی مجموعه‌ای از مقررات و قوانین را تحت عنوان «استاندارد آلایندگی یورو» وضع کرد. این قوانین مقدار مجاز و قابل‌قبول گازهای خروجی از اگزوز خودروها را تعیین می‌کنند. به‌موجب این قانون، فروش خودروهایی که از این استانداردها پیروی نمی‌کنند در همه کشورهای اتحادیه اروپا ممنوع است. هدف این استانداردها کاهش انتشار موادشیمیایی مضر ازجمله مونوکسیدکربن، اکسیدهای نیتروژن، هیدروکربن‌ها و ذرات معلق در جوّ زمین است.
تقریبا هر ۵ یا ۶ سال یک‌بار، یک استاندارد آلایندگی یورو جدید معرفی می‌شود. تاکنون ۶ استاندارد آلایندگی معرفی شده است که از ۱ تا ۶ شماره‌گذاری شده‌اند. ازآنجاکه یورو ۶ (Euro 6) در سال ۲۰۱۵ معرفی شده است، به‌احتمال زیاد معرفی یورو ۷ نزدیک است. بااین‌حال انتظار می‌رود در سال ۲۰۲۵ اجرایی شود. هر یک از این اعداد نشان می‌دهند که آن خودرو از کدام استاندارد آلایندگی پیروی می‌کند.
چرا استانداردهای آلایندگی یورو مهم هستند؟
اگر بخواهیم به‌زبان ساده توضیح دهیم، استانداردهای آلایندگی یورو آمده‌اند تا خودروسازان با کاهش میزان انتشار مواد شیمیایی مضر در طول زمان، زمین را به‌سوی آینده‌ای سبزتر و بهتر سوق دهند.
شاید بپرسید چرا تولید خودروهایی را که برای محیط‌زیست مضر هستند متوقف نمی‌کنند؟ حقیقت این است که با وجود هزاران خودروی جدید که هر ساله وارد جاده‌ها می‌شوند، این کار تقریبا غیرممکن خواهد بود. علاوه‌برآن، زمانی که این استانداردها در سال ۱۹۹۲ معرفی شدند، هنوز فناوری‌های کاهش‌دهنده آلایندگی وجود نداشتند.
در عوض استانداردهای آلایندگی یورو را تعیین کرده‌اند تا به‌تدریج خودروهای جدیدتر با این فناوری‌ها ادغام شوند و هر چند سال یک‌بار خودروهای سبزتر و بی‌خطرتری را نسبت به خودروهای قدیمی داشته باشیم. این کار به کارخانه‌های خودروسازی زمان می‌دهد تا درباره جایگزین‌های پاک‌تر تحقیق کنند. این کار واقعا هم مؤثر بوده است، به‌طوری‌که انجمن تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان وسایل‌نقلیه موتوری (SMMT) ادعا می‌کند خودروهای مدرن امروزی ۵۰ برابر پاک‌تر از اتومبیل‌های قبل از دهه ۱۹۷۰ هستند.
حتما بخوانید: سریع‌ترین و پرشتاب‌ترین خودروهای برقی جهان در سال ۲۰۲۱
انواع استانداردهای آلایندگی یورو کدام‌اند؟
همان طور که گفتیم، تاکنون ۶ استاندارد آلایندگی یورو معرفی شده‌اند. در ادامه درباره انواع این استانداردها و تاریخ اجرا شدن آنها صحبت خواهیم کرد.
- یورو ۱: ۳۱ دسامبر ۱۹۹۲ (۱۰ دی ۱۳۷۱)؛
- یورو ۲: ۱ ژانویه ۱۹۹۷ (۱۲ دی ۱۳۷۵)؛
- یورو ۳: ۱ ژانویه ۲۰۰۱ (۱۲ دی ۱۳۷۹)؛
- یورو ۴: ۱ ژانویه ۲۰۰۶ (۱۱ دی ۱۳۸۴)؛
- یورو ۵: ۱ ژانویه ۲۰۱۱ (۱۱ دی ۱۳۸۹)؛
- یورو ۶: ۱ ژانویه ۲۰۱۵ (۱۱ دی ۱۳۹۳).
انتظار می‌رود یورو ۷ آخرین استاندارد آلایندگی یورو قبل از برقی‌شدن همه خودروها باشد. براساس مجموعه قوانین جدید، انتشار گازهای گلخانه‌ای خودروها باید در تمام طول عمر آنها مورد پایش قرار گیرد و مناطق رانندگی جدید تعریف شوند. این یعنی وسایل نقلیه هیبریدی در برخی از مناطق باید در حالت تمام‌الکتریکی رانندگی کنند.
چرا باید استاندارد آلایندگی یوروی خودروی خودمان را بدانیم؟
البته هنوز در ایران چنین شرایطی وجود ندارد اما بهتر است بدانید که در کشورهایی مانند انگلستان در برخی از شهرها مخصوصا شهرهای بزرگ و شهرهایی که سطح آلودگی هوا در آنها بسیار زیاد است مناطقی را با عنوان ULEZ (مناطق دارای کمترین انتشار آلاینده) معرفی کرده‌اند. برای رانندگی در این مناطق باید بدانید خودروی شما کدام استاندارد آلایندگی یورو را دارد. اگر خودروهای بنزینی استاندارد یورو ۴ به بالا و خودروهای دیزلی یورو ۶ به بالا را نداشته باشند، پلاک ماشین‌ها اسکن می‌شوند و باید جریمه پرداخت کنند.
خودروهای تمام‌الکتریکی از پرداخت این هزینه‌ها معاف هستند.
حالا بیایید با انواع استانداردهای یورو آشنا شویم.
انواع استاندارد آلایندگی یورو
اولین آنها یورو ۱ و آخرین آنها یورو ۶ است. هر سال این استانداردها سخت‌گیرانه‌تر شده‌اند تا محیط‌زیست پاک‌تری داشته باشیم.
یورو ۱
یورو ۱ اولین استاندارد آلایندگی در سراسر اروپا برای خودروهای دیزلی و بنزینی بود، اما در آن اندازه‌گیری اکسیدهای نیتروژن به‌صورت جداگانه در نظر گرفته نشده بود.
یورو ۲
این استاندارد محدودیت‌ها را برای برخی از موارد در موتورهای بنزینی و دیزلی سخت‌تر کرد، ولی باز هم برای اکسیدهای نیتروژن معیار جداگانه‌ای در نظر نگرفت.
یورو ۳
یورو ۳ محدودیت انتشار اکسیدهای نیتروژن را به‌صورت جداگانه در نظر گرفت، به این صورت که موتورهای دیزلی نباید بیشتر از ۵۰۰ میلی‌گرم در کیلومتر و موتورهای بنزینی نباید بیشتر از ۱۵۰ میلی‌گرم در کیلومتر اکسیدهای نیتروژن منتشر کنند.
حتما بخوانید: راه‌های جلوگیری از پوسیدگی ماشین و روش ترمیم آن
یورو ۴
این استاندارد حدمجاز مونوکسیدکربن را برای موتورهای بنزینی نصف کرد و میزان قابل‌قبول انتشار اکسیدهای نیتروژن را برای خودروهای دیزلی به ۲۵۰ میلی‌گرم در کیلومتر و برای خودروهای بنزینی به ۸۰ میلی‌گرم در کیلومتر کاهش داد. همین استاندارد محدودیت ذرات معلق را هم برای گازوییل در نظر گرفت.
یورو ۵
این استاندارد اکسیدهای نیتروژن ناشی از خودروهای دیزلی را ۱۸۰ میلی‌گرم در کیلومتر و برای خودروهای بنزینی ۶۰ میلی‌گرم در کیلومتر در نظر گرفت. همین استاندارد برای اولین بار ضرورت داشتن فیلتر ذرات (DPF) را برای خودروهای دیزلی لازم‌الاجرا کرد.
یورو ۶
یورو ۶ باز هم سطح قابل‌قبول انتشار اکسیدهای کربن را کمتر کرد و برای خودروهای دیزلی به ۸۰ میلی‌گرم در کیلومتر و برای خودروهای بنزینی به ۶۰ میلی‌گرم در کیلومتر رساند.
استاندارد آلایندگی یورو برای ون‌ها و وانت‌ها
استانداردهای آلایندگی یورو برای این دسته از خودروها کمی متفاوت است و براساس وزن آنها را از هم جدا می‌کند.
نکته: به‌طور کلی هر یورو جدید که معرفی می‌شود یک‌سال بعد درباره ون‌ها اجرا می‌شود.
- ون‌های کلاس ۱: کمتر از ۱۳۰۵ کیلوگرم؛
- ون‌های کلاس ۲: بین ۱۳۰۵ تا ۱۷۶۰ کیلوگرم؛
- ون‌های کلاس ۳: حداکثر ۳۵۰۰ کیلوگرم.
یورو ۱
اولین استاندارد آلایندگی برای ون‌های دیزلی و بنزینی بود ولی برای هیچ‌کدام از وزن‌های تعریف‌شده نیازی به اندازه‌گیری جداگانه برای اکسیدهای نیتروژن نداشت.
یورو ۲
محدودیت‌های بیشتری را برای برخی از معیارها برای ون‌های بنزینی و دیزلی اِعمال کرد، اما باز هم برای اکسیدهای نیتروژن محدودیت جداگانه در نظر نگرفت.
یورو ۳
محدودیت اکسیدهای نیتروژن را برای موتورهای کلاس ۱ دیزلی به ۵۰۰ میلی‌گرم در کیلومتر و برای موتورهای کلاس ۱ بنزینی به ۱۵۰ میلی‌گرم در کیلومتر رساند. برای خودروهای کلاس ۲ دیزلی این محدودیت را به ۶۵۰ میلی‌گرم در کیلومتر و برای بنزینی‌های کلاس ۲ به ۱۸۰ میلی‌گرم در کیلومتر کاهش داد. برای کلاس ۳ دیزلی ۷۸۰ میلی‌گرم در کیلومتر و برای بنزینی‌های کلاس ۳ هم ۲۱۰ میلی‌گرم در کیلومتر را در نظر گرفت.
یورو ۴
این استاندارد محدودیت اکسیدهای نیتروژن را برای خودروهای دیزلی کلاس ۱ به ۲۵۰ میلی‌گرم در کیلومتر و برای بنزینی‌های کلاس ۱ به ۸۰ میلی‌گرم در کیلومتر رساند. از سوی دیگر برای خودروهای کلاس ۲ دیزلی ۳۳۰ میلی‌گرم در کیلومتر و برای بنزینی‌ها ۱۰۰ میلی‌گرم در کیلومتر در نظر گرفت. برای خودروهای دیزلی کلاس ۳ هم محدودیت ۳۹۰ میلی‌گرم در کیلومتر و برای بنزینی‌های کلاس ۳ محدودیت ۱۱۰ میلی‌گرم در کیلومتر را قرار داد.
یورو ۵
در این استاندارد محدودیت انتشار اکسیدهای نیتروژن برای موتورهای دیزلی کلاس ۱، ۱۸۰ میلی‌گرم در کیلومتر و برای موتورهای بنزینی کلاس ۱، ۶۰ میلی‌گرم در کیلومتر است. همچنین برای موتورهای دیزلی کلاس ۲ این میزان ۲۳۵ میلی‌گرم در کیلومتر و برای بنزینی‌های کلاس ۲، ۷۵ میلی‌گرم در کیلومتر است. این استاندارد محدودیت این گازها را برای موتورهای دیزلی کلاس ۳ به ۲۸۰ میلی‌گرم در کیلومتر و برای بنزینی‌های کلاس ۳ به ۸۲ میلی‌گرم در کیلومتر رساند.
یورو ۶
همان‌طور که انتظار می‌رود این استاندارد در حال حاضر سخت‌گیرانه‌ترین استاندارد است و احتمالا به‌زودی جایش را به استاندارد بعدی خواهد داد.
یورو ۶ محدودیت‌های اکسیدهای نیتروژن را برای موتورهای دیزلی کلاس ۱ به ۸۰ میلی‌گرم در کیلومتر و برای بنزینی‌های کلاس ۱ به ۶۰ میلی‌گرم در کیلومتر رساند. همچنین این میزان برای خودروهای کلاس ۲ دیزلی به ۱۰۵ میلی‌گرم در کیلومتر، برای بنزینی‌های کلاس ۲ به ۶۰ میلی‌گرم در کیلومتر، برای خودروهای دیزلی کلاس ۳ به ۱۲۵ میلی‌گرم در کیلومتر و برای بنزینی‌ها به ۸۲ میلی‌گرم در کیلومتر کاهش یافته است.
حتما بخوانید: با بدفروش‌ترین ماشین‌های زیر ۳۰۰ میلیون آشنا شوید
استاندارد آلایندگی خودرو در ایران
کشور ما هم در راستای حفظ محیط‌زیست و جلوگیری از انتشار آلاینده‌های بیشتر ناشی از اگزوز خودروها به کشورهای دیگر پیوسته است و قوانین استانداردهای آلایندگی یورو را برای خودروهای دیزلی، بنزینی، موتورسیکلت‌ها و نیز موتورهای دوگانه سوز تعیین کرده است. طبق این قوانین، همه خودروهای سبک تا سنگین تولید سال‌های ۱۳۸۹ و ۱۳۹۰ باید از یورو ۲ تبعیت کنند. بعد از آن همه خودروهای سال‌های ۹۱ تا ۹۳ باید از استاندارد یورو ۴ پیروی کنند. بدیهی است خودروهای تولید سال ۱۳۹۴ به بعد همگی باید با استاندارد یورو ۶ سازگار باشند.
کلام آخر
می‌دانیم که این استانداردها تا حدی (و نه به‌طور کامل) می‌توانند از آلودگی هوا و ورود آلاینده‌ها به جو جلوگیری کنند. راهکار مهم‌تری که در این زمینه وجود دارد، استفاده از خودروهای الکتریکی و سوخت‌های پاک است. هر چند در سال‌های اخیر روند تولید این خودروها شتاب بیشتری به خود گرفته است، هنوز تا فراگیر شدن خودروهای سبز فاصله داریم. با همه این اوصاف، خودروهای الکتریکی هم که از نیروی برق استفاده می‌کنند، کاملا بی‌ضرر (یا به‌اصطلاح، کاملا سبز) نیستند. دلیلش این است که برای تولید برق هم همچنان به سوخت‌های فسیلی متکی هستیم. به نظر شما چه روش‌هایی برای تولید برق وجود دارد که می‌توان با کمک آنها برق را پاک‌تر تولید کرد؟ لطفا دیدگاهتان را برایمان بنویسید.
با سلام و تشکر فراوان از توضیحات جامع، عالی و روان شما، ذره ای اعتقاد ندارم که در مصدر کار محیط زیست کشور ما کسی با سواد، مطلع و دلسوز وجود داشته باشد، پس توصیه دوستانه ام به شما این است که پس از تهیه مقالاتی این چنین کوتاه ولی کامل و سودمند، با اضافه کردن مطالبی و آمار از طرف محیط زیست خودمان، ارزش زحمات خودتان را کم نکنید.
همواره مانا و پایدار باشید
مسئول آموزش رانندگان تریلی
جمشید ایرجی
سلام وقت بخیر
ممنون از دیدگاه خوبتون ،در کنار ما باشید و ما رو همراهی کنید.