خودروهای پرمصرف داخلی مقصر کمبود بنزین
طبق محاسبات در صورت مصرف استاندارد خودروهای داخلی و با فرض قیمت هر لیتر بنزین صادراتی معادل ۰.۵ دلار، سالانه درآمدی معادل ۱۰ میلیارد دلار نصیب کشور میشد.
واردات گسترده واکسن و افول کرونا در ایران از اواسط سال ۱۴۰۰ منجر شد که فنر فشرده شده مصرف بنزین در سالهای قبل از آن به ناگهان و با سرعت زیادی رها شود و این موضوع در کنار بیتوجهی به احداث پالایشگاه جدید و رشد تولید بنزین، در نهایت منجر به ناترازی بنزین در کشور شده است.
طبق محاسبات، با بررسی روند ۱۰ سال رشد مصرف بنزین طبق گزارش شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی (تصویر ۱)، میانگین مصرف بنزین در سال جاری روزانه ۱۲۰ میلیون لیتر و میانگین تولید متعارف از پالایشگاهها ۱۰۵ میلیون لیتر برآورد میشود که حکایت از یک ناترازی ۱۵ میلیون لیتری در روز است.
آسیب ناترازی ۱۳.۵ میلیون لیتری بنزین به اقتصاد کشور
به نظر میرسد پیشبینی مصرف بنزین بر مبنای رشد ۱۰ ساله مصرف دقیق بوده و تا نیمه سال اعداد واقعی مصرف با این پیشبینی تطابق دارد. علیاکبر نژادعلی مدیرعامل سابق شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی در گفتوگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، با اشاره به آخرین ارقام مصرف بنزین تا شهریور عنوان کرد: میانگین مصرف بنزین از ابتدای سال تاکنون، روزانه ۱۱۶ میلیون لیتر است ولی در دوره مشابه ۱۴۰۱ این عدد ۱۰۲.۵ میلیون لیتر بوده که حاکی از رشد ۱۳.۵ میلیون لیتری است.
طبق آمار گمرک، ایران در سال گذشته (سال ۱۴۰۱) هیچ صادرات بنزینی نداشته و در حالت خوشبینانه در حالت تراز قرار داشته است و در نتیجه با افزایش ۱۳.۵ میلیون لیتری مصرف بنزین در سال جاری، این عدد به ناترازی بنزین در کشور منجر شده است.
البته ظاهرا وزارت نفت با استفاده از راهکارهایی تاکنون مانع از واردات بنزین شده است که این راهکارها میتواند شامل مواردی مانند افزایش کمیت تولید با کاهش کیفیت در پالایشگاههای موجود، استفاده از ظرفیت پتروشیمیها برای تامین مواد اولیه بنزین، سوآپ بنزین و غیره باشد.
اما به هر حال، این موضوع بدان معناست که عدمالنفع ناشی از افزایش مصرف ۱۳.۵ میلیون لیتری بنزین به نحوی به اقتصاد کشور تحمیل شده که اگر به صورت واردات بنزین نباشد قطعا به صورت افت تولید پتروشیمیها و کاهش کیفیت بنزین تولیدی خواهد بود.
تامین مالی احداث یک پالایشگاه با اصلاح صنعت خودروسازی
اما آیا راهکاری برای حل ناترازی بنزین وجود دارد؟ قطعا راهکار اساسی حل این مشکل، اصلاح صنعت خودروسازی کشور است، صنعتی که خودروهایی تولید میکند که دو برابر استاندارد جهانی بنزین مصرف میکنند.
جلیل سالاری مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش در گفتوگو با فارس گفت: در شرایطی که هیچ توجهی به موضوع بهینهسازی نمیشود و مصرف بنزین خودروهای داخلی به طور میانگین دو برابر متوسط جهانی است، نمیتوان با ساخت پتروپالایشگاه و افزایش تولید بنزین به تقاضا پاسخ داد.
به اعتقاد کارشناسان، هماکنون بزرگترین مشکل پیشروی احداث پالایشگاهها و افزایش تولید بنزین، کمبود منابع مالی است. احداث یک پالایشگاه ۳۰۰ هزار بشکهای به حدود ۱۰ میلیارد دلار سرمایهگذاری نیاز دارد که تامین آن حتی در شرایط غیرتحریمی نیز مشکل است.
طبق محاسبات اگر صنعت خودروسازی کشور در وضعیت استاندارد قرار داشت، هماکنون مصرف بنزین در کشور نصف شده و با فرض قیمت هر لیتر بنزین صادراتی معادل ۰.۵ دلار، سالانه درآمدی معادل ۱۰ میلیارد دلار نصیب کشور میشد. یعنی هر سال منابع مالی احداث یک پالایشگاه تامین میشد!
به بیان دیگر، اصلاح صنعت خودروسازی نه تنها مشکل افزایش بیرویه مصرف بنزین را حل میکند بلکه میتواند زمینهساز افزایش تولید بنزین و سپس صادرات آن برای درآمدزایی بیشتر را نیز فراهم کند./فارس
متاسفانه شرایط اقتصادی برای مردم دشوار شده و این موضوع امنیت مردم و حاکمیت را تهدید می¬کند.
از طرفی اگر قیمت بنزین و دیگر حاملهای انرژی بالا رود ، مردم متحمل فشار اقتصادی میشوند، اما از سوی دیگر، اگر قیمت گذاری به همین روش کنونی بماند، آسیب و زیان آن برای مردم و کشور بسیار بیشتر است (به دلایل زیر).
این منابع متعلق به همه مردم است، پیشنهاد میکنم برای اینکه مردم در صرفه جویی منابع مشارکت بیشتری کنند: ۱- دولت صرفه جویی را از بودجه خود و نهادهای حاکمیتی شروع کند. ۲- بخشی از درآمد صادراتی آنها با مشارکت بخش خصوصی با قیمت جهانی، مستقیما به مردم برسد و بخشی دیگر بصورت شفاف در بودجه دولتی، صرف رفاه و پیشرفت کشور گردد.
به همین خاطر با سهمیه بندی (ارائه سهمیه به هر کد ملی ) و اصلاح تدریجی و پلکانی شدن قیمت بنزین و دیگر حاملهای انرژی در بازار بهینهسازی و خرید و فروش سهمیه توسط مردم موافقم. اگر درست و حساب شده اجرا شود، این نتایج را در پی دارد: ۱- کاهش کسری بودجه دولت که منشا اصلی تورم است ۲- به کاهش ترافیک خیابانها و آلودگی شدید هوا (چه بسا بخشی از علتهای بحران عظیم خشکسالی هم باشد) و مرگ و میر فراوان ناشی از آن منجر میشود ۳-اصلاح قیمت باعث بهینه سازی مصرف انرژی و سرمایه گزاری و اشتغال بیشتر و افزایش سطح دستمزدها می گردد ۴- به عدالت اجتماعی بیشتر می¬انجامد
در صورتی که فقط سهمیه دریافت شده از دولت قابل فروش باشد، میتوان از دلالی هم جلوگیری کرد.
در زمینه دیگر حاملهای انرژی و کالاها هم سهمیه قابل مبادله به مردم داده شود . اینکار همچنین باعث اصلاح الگوی مصرف میگردد و مردم نتیجه برنامه ریزی و صرفه جویی را بطور مستقیم دریافت کنند.
باید همه به دولت کمک کنیم شرایط و علت این کار را برای مردم توضیح دهد، و این اصلاحات را با کمک کارشناسان با تجربه و یک برنامه جامع به سرانجام برساند، پیش از آنکه دیرتر شود و از روی انفعال و اجبار بخواهد کاری انجام دهد. اگر در این اصلاحات تاخیر کنیم، در اثر به هدر روی منابع و قاچاق، شرکتها، تامین کنندگان و منابع کشور ورشکسته شده و دچار قحطی خواهیم شد.
البته در کنار اصلاح و بروز بودن قیمت انرژی و سوخت، بهتر است سیاستهای تکمیلی دیگری مانند کوپن یا کارت مواد غذایی و سهمیه حمل و نقل عمومی و حذف قیمت گذاری دستوری انجام گیرد.
بهترین ماشیهای دنیا هم توی خیابونهای پر ترافیک و حرج و مرج ایران ( با این فرهنگ رانندگی) مصرفشون بالا هست و حدود ۲ برابر میزان اعلامی کارخونه هست
درسته که ماشیای داخلی بی کیفیت هستن ولی علت اصلی مصرف بالای سوخت و آلودگی شدید هوا و در نتیجه خشکسالی و مرگ و میر ناشی از آلودگی
همین ترافیک شدیده و مصرف غیر بهینه سوخت و انرژیه ( بنزین، گاز و برق و…)
اما مصرف بنزین خودرو پراید و تیبا در ترافیک سنگین بین ۸ تا ۹ لیتر است
مصرف خودرو هیوندای I20 و رنو کپچر بعنوان خودروهای کم مصرف خارجی در همین شرایط ترافیک شدید خیابانها ( و نه خیابانهای پاریس و کیفیت بنزین آنجا) نیز ۸-۹ میباشد، اگر چه خودروهای سمند و پژو بیشتر است.
علت اصلی مصرف بالا ، ترافیک سنگین خیابانها و علت ترافیک…..
حتی اگر همه خودروهای مملکت هم برقی بودن باز هم این مشکلات حل نمیشدن، چونکه برخلاف تصور خیلیا برق لازم برای شارژ خودرو خیلی خیلی بالاتر از تصور عامه هست و این میزان برق برای این همه استفاده غیر بهینه از خودرو اونقدر زیاد هست که خیلی بیشتر از الان کمبود برق و همینطور آلودگی ناشی از سوخت نیروگاهها خواهیم داشت.
همه این مشکلات بخاطر اینه که با سیاست گذاری غلط اقتصادی و انرژی، مردم انگیزه ای برای مصرف بهینه ندارن ، یعنی نفع اقتصادی براشون نداره، برعکس، مصرف بیشتر برای خیلیا نفع فراوان دارد