در خودروهای مجهز به موتورهای احتراق داخلی، مهم‌ترین اصل، ایجاد یک احتراق کامل و بی‌نقص است. این احتراق که از ترکیب دقیق و متناسب هوا و سوخت حاصل می‌شود باید در شرایط مختلف با دور موتور پایین و بالا ادامه داشته باشد. توقف احتراق به هر دلیلی منجر به خاموش شدن موتور و سپس خودرو می‌شود. بنابراین عوامل مهم احتراق باید همواره و در هر شرایط تأمین شده و موانع احتمالی موجود در مسیر احتراق برداشته شوند. این فرایند در خودروهای کاربراتوری و انژکتوری با برخی اجزای ثابت و تعدادی اجزای اختصاصی پیش می‌رود. برای مثال ساسات یکی از اجزای خودروهای کاربراتوری است که در این فرایند نقش دارد و استپر موتور، سنسور دریچه گاز، سنسور دمای آب و سنسور دور موتور جایگزین‌های ساسات در خودروهای انژکتوری هستند.
امروز قصد داریم از این بین به وظایف استپر موتور به‌عنوان یکی از قطعات اختصاصی خودروهای انژکتوری در سیستم سوخت‌رسانی یا تنظیم احتراق موتور این خودروها بپردازیم. با ما همراه باشید.
استپر چیست و چه وظایفی دارد؟
به‌طور کلی برای دریافت بهترین بازده از موتورهای احتراق داخلی، باید بهترین شرایط احتراق را فراهم کرد. انژکتورها یکی از اجزایی هستند که در راستای فراهم آوردن این شرایط بهینه به کار گرفته شدند. اما برای بهبود هرچه بیشتر عملکرد موتور، اجزای دیگری به سیستم‌های انژکتوری اضافه شدند. مانند سنسورها و عملگرهای متنوع و مختلف. استپر موتور یکی از این قطعات است که نقشی حیاتی در فعالیت بهینه و سلامت موتور در سیستم‌های انژکتوری دارد. برای توضیح کاربرد استپر ابتدا باید به این مهم اشاره کرد که برای فعالیت موتور احتراقی باید همواره ترکیب متناسب و مناسب سوخت و هوا به سیلندر تزریق شود. وظیفه تأمین سوخت مورد نیاز این ترکیب برعهده سیستم سوخت‌رسانی است.
حتما بخوانید: کاهش مصرف سوخت با ۱۶ روش کاربردی و جدید
هوا نیز از طریق دریچه هوای منیفولد گاز به سوخت می‌پیوندد. اما میزان باز یا بسته بودن دریچه گاز را فشار پای راننده بر روی پدال گاز مشخص می‌کند. همین امر باعث می‌شود که با فشار بیشتر بر روی پدال گاز، در نتیجه باز شدن بیشتر دریچه هوا، ترکیب رقیق‌تری وارد سیلندرها شده، احتراق شدیدتر باشد، پیستون ها با شتاب بیشتری کار کننده و در نهایت موتور دور بیشتری بگیرد. اما در مواقعی که فشاری روی پدال گاز نیست، دریچه گاز باید در موقعیت مناسبی باشد تا هوای مورد نیاز برای احتراق همچنان تأمین شود. اصلی‌ترین وظیفه استپر موتور تنظیم دریچه گاز و باز نگه داشتن آن در چنین شرایطی است. به این ترتیب استپر از خاموش شدن موتور در مواقعی که فشار روی پدال گاز نیست پیشگیری می‌کند.
با شرح این کارایی استپر موتور می‌توان وظایف زیر را برای آن درنظر گرفت:
- روشن نگه داشتن موتور در دور آرام موتور
- تنظیم ژیگلور یا دریچه منیفولد گاز هنگام اضافه شدن بار کمپرسور کولر خودرو بر موتور
- کمک به استارت خوردن موتور در زمانی که سرد است
- ایجاد توازن میان دور موتور و گشتاور
- روشن نگه داشتن موتور پشت چراغ قرمز، هنگام تعویض دنده و در ترافیک شدید
بنابراین باید گفت به‌طور کلی استپر موظف به تنظیم زاویه ژیگلور منیفولد گاز در شرایط مختلف به‌منظور تأمین هوای موردنیاز موتور است. این فعالیت به عملکرد بهینه موتور کمک می‌کند.
نحوه عملکرد استپر موتور و اجزای آن
استپر قطعه کوچک شمع‌مانندی است که با همکاری ECU انجام وظیفه می‌کند. این قطعه الکتریکی-مکانیکی دستورات ارسالی از ECU را اجرا می‌کند. ECU اطلاعات دریافتی از سنسورهای مختلف مانند سنسور مپ و سنسور دمای آب را تجزیه و تحلیل کرده و سپس با توجه به شرایط دستورات لازم را برای تنظیم دریچه گاز و میزان هوای ورودی به مانیفولد را به استپر ارسال می‌کند. استپر در عین کوچک بودن اجزای مختلفی دارد که به کمک آن‌ها وظیفه خود را انجام می‌دهد. اجزای تشکیل‌دهنده این قطعه عبارتند از:
- بوش جدا کننده
- موتور الکتریکی
- فنر نگهدارنده
- شفت
- کلاهک
کلاهک یا همان بخش شمع‌مانند استپر قادر به رفت و برگشت ۸ میلیمتری است. فنر جداکننده پشت این بخش قرار می‌گیرد. در زمان‌هایی که ECU دستوری به استپر ارسال نمی‌کند این فنر کاملا باز است و کلاهک را نیز باز نگه می‌دارد. باز یا بسته بودن فنر نیز به‌وسیله موتور الکتریکی که دستورهای ارسالی از ECU را پایش کرده و به عملکردی مکانیکی تبدیل می‌کند تنظیم می‌شود. به این ترتیب که در زمان دریافت سیگنال فنر را کشیده و کلاهک را کوتاه می‌کند. اما زمانی که سیگنالی دریافت نمی‌کند، انرژی ذخیره‌شده در فنر آزاد شده و کلاهک را رها می‌کند. شفت کلاهک نیز میله‌ای است که کلاهک و فنر روی آن سوار می‌شوند. موتور الکتریکی استپر حالت دندانه‌ای دارد. به همین دلیل به آن موتور پله‌ای نیز گفته می‌شود. این حالت به تنظیم پله‌ای یا درجه‌بندی شده دریچه گاز با توجه به سیگنالهای ارسالی ECU توسط آن کمک می‌کند.
نکته مهم دیگر این است که معمولا در خودروهایی که به گیربکس اتوماتیک مجهز هستند وظایف استپر به یک موتور الکتریکی با نام موتور تنظیم دریچه گاز سپرده می‌شود. همچنین استپر تنها در خودروهایی که دریچه گاز آن‌ها مکانیکی یا سیمی است کاربرد دارند.
سخن آخر
دیدیم که استپر موتور نقشی حیاتی در فعالیت بهینه و سلامت موتور در سیستم‌های انژکتوری دارد. این قطعه با توجه به اهمیت و فعالیت بالایی که دارد، باید در سرویس‌های دوره‌ای مورد بررسی قرار بگیرد.
حال شما برایمان بگویید. تاکنون این قطعه از خودرویتان را تعمیر یا تعویض کرده‌اید؟ چقدر برایتان هزینه برداشت؟
ممنون تشکر بابت اطلاعات مفیدتون
سلام ممنون از دیدگاه خوبتون.
من به تازگی استپر را باز کردم و آن را تمیز کردم مشکل من نوسان دور موتور بود و یکی دوبار هم به تعمیرگاه مراجعه کردم ولی تمیز کردن اونها مشکلمون حل نکرد الان مشکلم کاملا حل شده ضمنا شتاب خودرو نیز بهتر شده ماشین من سمند ال ایکسه
سلام وقت بخیر
خوشحالم که مشکلتون حل شده.
ممنون از دیدگاه خوبتون ،امیدوارم این مطلب براتون مفید بوده باشه ،در کنار ما باشید و ما رو همراهی کنید.
ممنون.بسیارخوب وفنی.استفاده کردم.