کاهش مصرف سوخت برای بسیاری از ما مهم است، به‌ویژه اگر ناچار باشیم که برای انجام کارهای خود مسافت‌هایی طولانی رانندگی کنیم. نخستین راهی که به ذهن بیشتر افراد می‌رسد، خرید خودروی کم‌مصرف است. خوشبختانه این تنها راه‌حل نیست و بدون صرف هزینه بالا برای خرید خودرویی جدید نیز می‌توانیم مصرف سوخت خود را کاهش دهیم. در ادامه پس از بیان اهمیت میزان مصرف سوخت و آشنایی با دستگاه‌های کاهنده مصرف سوخت، روش‌های مختلف کاهش مصرف بنزین را برمی‌شماریم.
اهمیت میزان مصرف سوخت
راندمان سوخت (fuel-efficiency) توانایی خودرو در تبدیل‌کردن سوخت به انرژی است. هرچه خودرو انرژی بیشتری تولید کند، راندمان سوخت آن نیز بالاتر خواهد بود. راندمان سوخت با میزان مصرف سوخت رابطه معکوسی دارد. خودروهایی که راندمان سوخت بالایی دارند، سوخت کمتری نیز مصرف و حمل می‌کنند.
مزیت‌های کاهش مصرف سوخت
مصرف بهینه سوخت مزیت‌های فراوانی دارد، ازجمله:
- کاهش انتشار کربن یا آلودگی هوا: مصرف سوخت کمتر برای محیط‌زیست مفید است، زیرا انتشار کربن در جو را کاهش می‌دهد.
- صرفه‌جویی در هزینه‌ها: با توجه به افزایش قیمت بنزین، مصرف سوخت کمتر می‌تواند به اقتصاد خانواده کمک کند.
- افزایش انرژی پایدار (sustainable energy): متأسفانه منابع انرژی محدود ما روبه‌پایان هستند و اگر به همین ترتیب پیش برویم، چیزی برای نسل‌های آینده باقی نخواهد ماند. بنابراین باید مصرف انرژی را کاهش دهیم و به مصرف انرژی‌های تجدیدپذیر روی بیاوریم.
- آسیب کمتر به خودرو: کاهش مصرف سوخت موجب حفظ کارایی موتور برای مدت طولانی‌تر می‌شود. هرچه موتور سوخت بیشتری بسوزاند، در کوتاه‌مدت و بلندمدت کارایی کمتری خواهد داشت.
دستگاه کاهش مصرف سوخت خودرو
انواع مختلفی از دستگاه‌های کاهش مصرف سوخت به بازار عرضه شده‌اند. دستگاه‌هایی در اندازه‌ها و شکل‌های مختلف که سازندگان آنها وعده کاهش قابل‌توجهی در مصرف سوخت خودرو را می‌دهند. ولی آیا این دستگاه‌ها واقعا مفیدند؟ بیایید کمی عمیق‌تر این دستگاه‌ها را بررسی کنیم.
دستگاه‌های کاهش مصرف سوخت چگونه کار می‌کنند؟
دستگاه‌های صرفه‌جویی در مصرف سوخت دستگاه‌های کوچکی هستند که به یکی از قطعات موتور یا قسمتی از سیستم احتراق داخلی متصل می‌شوند تا مصرف سوخت را کاهش دهند. معمولا این دستگاه‌ها کوچک هستند و گاهی سیم و نشانگرهای LED نیز دارند. بعضی از آنها هم اصلا «دستگاه» نیستند، بلکه گیره‌هایی مغناطیسی هستند که به بخشی از ماشین متصل می‌شوند.
بسته به نوع دستگاه می‌توانید آن را به لوله بنزین، ورودی هوا یا قسمت دیگری از موتور متصل کنید. حتی بعضی از آنها مستقیما به فندک وصل می‌شوند! پس از نصب دستگاه باید راندمان سوخت اتومبیل بالا برود، صرف‌نظر از تعداد سال‌های کارکرد اتومبیل، کشور سازنده آن و درست یا اشتباه بودن عادات رانندگی شما.
انواع دستگاه کاهش مصرف سوخت خودرو
دستگاه‌های فراوانی برای خودروهای بنزینی و گازوئیلی وجود دارد که بیشتر آنها به یک شکل عمل می‌کنند. هریک از انواع این دستگاه‌ها بخش متفاوتی از سیستم احتراق خودرو را هدف قرار می‌دهند. به‌طورکلی می‌توان این دستگاه‌ها را به چند گروه زیر تقسیم کرد:
۱. دستگاه‌های مولد هیدروژن
به زبان ساده این دستگاه‌ها از آب برای تولیدن هیدروژنی استفاده می‌کنند که وارد موتور می‌شود. گفته می‌شود که درنتیجه این فرایند خودرو قدرت بیشتر و مصرف سوخت بهینه‌تری خواهد داشت. متأسفانه این دستگاه‌ها به‌اندازه‌ای هیدروژن تولید نمی‌کنند که تفاوت قابل‌توجهی در بهره‌وری مصرف سوخت خودرو ایجاد شود.
۲. دستگاه‌های یونیزه‌کننده سوخت
این دستگاه‌ها به سیستم سوخت و معمولا بین پمپ هدایت سوخت و انژکتور متصل می‌شوند. این دستگاه‌ها ظاهرا میدانی یونی ایجاد می‌کنند که باعث می‌شود سوخت بیشتر تبخیر شود و سوختن آن در موتور آسان‌تر شود. البته انژکتورهای سوخت مدرن نیز سوخت را به غبار ریزی تبدیل می‌کنند و موجب می‌شوند که بیشتر آن بسوزد.
۳. دستگاه‌های یونیزه‌کننده موتور
نوع دیگری از دستگاه‌های یونیزه‌کننده هستند که مستقیما به موتور وصل می‌شوند. کارکرد این دستگاه‌ها نیز مانند مورد قبلی است: یونیزه‌کردن سوخت و آسان‌ترکردن سوختن آن. تفاوت این دستگاه‌ها در این است که مستقیما به موتور وصل می‌شوند، نه به لوله بنزین.
۴. دستگاه‌های ورتکس ورودی (Intake Vortex Devices)
این دستگاه‌ها نحوه ورود هوا به موتور را تغییر می‌دهند و ظاهرا موجب بهبود فرایند احتراق می‌شوند. البته این دستگاه‌ها بیش از آنکه مفید باشند، ضرر می‌رسانند. زیرا هنگامی که رایانه اتومبیل مشکلی در ورودی هوای موتور احساس می‌کند، سعی می‌کند جریان سوخت را تنظیم کند و درنهایت فرایند احتراق ناکارآمد و مشکل‌سازی خواهید داشت.
۵. مگنت‌های کاهش مصرف سوخت خودرو
این دستگاه‌ها طوری طراحی شده‌اند که به لوله بنزین متصل می‌شوند و ظاهرا روی سوخت اثر می‌گذارند و موجب سوختن بهتر آن می‌شوند. نخست باید بگوییم که بنزین خاصیت مغناطیسی ندارد. به‌علاوه یک آهن‌ربای کوچک نمی‌تواند تغییری در سوخت ایجاد کند. البته ممکن است که آهن‌ربا روی قطعات الکترونیکی اطراف خود اثر بگذارد. بنابراین باید مراقب باشید.
۶. دستگاه‌های جرقه‌زنی
این دستگاه‌ها شمع‌هایی «ویژه» هستند که ادعا می‌شود راندمان سوخت را بالا می‌برند. بعضی ادعا می‌کنند که این دستگاه‌ها سوخت را داغ‌تر، سریع‌تر یا به‌نوعی بهتر می‌سوزانند. داشتن دستگاهی که جرقه‌زنی را بهبود دهد، فایده‌ای ندارد، زیرا موتور و اجزای آن طوری مهندسی شده‌اند که این کار را به بهترین شکل ممکن انجام می‌دهند.
۷. انژکتورها (مانند آب، بخار سوخت)
بعضی از دستگاه‌ها با تزریق موادی به لوله بنزین عمل می‌کنند. این مواد معمولا آب یا بخار سوخت هستند. گفته می‌شود که انژکتور آب از انفجار (detonation)، احتراق ناقص یا سایر مشکلات موتور جلوگیری می‌کند. البته در حال حاضر بروز این مشکلات در موتورهای معمول و مدرن بعید است.
۸. کاتالیزورهای سوخت
کاتالیزورهای سوخت دستگاه نیستند، بلکه فلزاتی هستند که مستقیما در باک خودرو قرار می‌گیرند و ظاهرا باعث انجام واکنش‌هایی با سوخت می‌شوند و فرایند سوزاندن سوخت را بهتر می‌کنند.
۹. افزودنی‌های سوخت
بطری یا قوطی‌های کوچکی هستند که این روزها تقریبا در همه‌جا پیدا می‌شوند و باید در مخزن سوخت ریخته شوند. افزودنی‌های سوخت احتمالا مفید هستند، ولی درمورد کارایی و فواید آنها اغراق می‌شود.
آیا این دستگاه‌ها واقعا مؤثرند؟
بی‌شک ممکن است که هریک از این دستگاه‌ها تأثیر اندکی بر بازده سوخت خودروی شما داشته باشند. اما این تأثیر، در بهترین حالت، ناچیز است. بنابراین بهتر است پولی را که به‌سختی به دست آورده‌اید در جای دیگری خرج کنید.
روش‌های ساده‌ای وجود دارد که با اجرای آنها می‌توانید مصرف سوخت خودروی خود را کاهش دهید. روش‌هایی که شامل استفاده از دستگاه‌های تبلیغ‌شده برای کاهش مصرف سوخت نمی‌شوند.
روش‌های کاهش مصرف سوخت
با رعایت نکات ساده زیر می‌توانیم مصرف سوخت خودروی خود را کاهش دهیم:
۱. رانندگی با سرعت مناسب
رانندگی با سرعت بالا و پایین هر دو موجب افزایش مصرف سوخت می‌شوند. در سرعت کمتر از ۵۰ کیلومتر بر ساعت موتور با دنده پایین‌تری کار می‌کند و بنابراین سوخت بیشتری می‌سوزاند. از سوی دیگر، سرعت بالا نیز مصرف سوخت را افزایش می‌دهد. هنگام رانندگی در بزرگراه موتور اتومبیل باید برای غلبه بر مقاومت باد سخت‌تر کار کند. در سرعت ۱۰۰ کیلومتر بر ساعت ۱۵٪ و در ۱۱۰ کیلومتر بر ساعت ۲۵٪ سوخت بیشتری مصرف می‌شود.
بیشتر خودروهای سواری، وانت و شاسی‌بلند زمانی که با سرعت ۵۰ تا ۸۰ کیلومتر بر ساعت حرکت می‌کنند، بالاترین راندمان سوخت را دارند. بالاتر از این محدوده سرعت، وسایل نقلیه هرچه سریع‌تر حرکت کنند، سوخت بیشتری می‌سوزانند. مثلا وسیله نقلیه‌ای با سرعت ۱۲۰ کیلومتر بر ساعت، حدود ۲۰٪ بیشتر از سرعت ۱۰۰ کیلومتر بر ساعت سوخت مصرف می‌کند.
۲. ثابت نگه‌داشتن سرعت
وقتی سرعت شما بالا و پایین می‌رود، سوخت بیشتری مصرف میکنید. آزمایش‌ها نشان داده‌اند که افزایش و کاهش سرعت بین ۷۵ تا ۸۵ کیلومتر بر ساعت در هر ۱۸ ثانیه می‌تواند مصرف سوخت را ۲۰ درصد افزایش دهد.
اگر با خودروی اتوماتیک رانندگی میکنید، در بزرگراه از کروز کنترل استفاده کنید، زیرا موجب می‌شود که خودرو شتابی نداشته باشد و با سرعت ثابتی حرکت کند. در رانندگی با ماشین دستی نیز، در صورت لزوم، از دنده بالاتر استفاده کنید. در هریک از این موارد، موتور دور بر دقیقه (RPM) کمتری دارد و این مصرف سوخت را کاهش می‌دهد.
البته تغییر اندک سرعت ناشی از گرانش می‌تواند مفید باشد. اگر شرایط ترافیکی مسیر اجازه می‌دهد، بگذارید که در سربالایی‌ها سرعت خودرو کاهش یابد و پس از افتادن در سراشیبی، شتاب خود را دوباره به دست بیاورید.
۳. به‌آرامی شتاب‌گرفتن
هرچه سریع‌تر شتاب بگیرید، سوخت بیشتری مصرف میکنید، زیرا وقتی دور موتور پایین است، سوخت کمتری مصرف می‌شود. در شهر می‌توانید با فشاردادن آرام پدال گاز مصرف سوخت را کاهش دهید. برای اینکه تا حد ممکن در مصرف سوخت صرفه‌جویی کنید، در ۵ ثانیه سرعت ماشین را از صفر به ۲۰ کیلومتر بر ساعت برسانید. فرض کنید که یک فنجان چای روی داشبورد است و باید طوری شتاب بگیرید که چای درون فنجان نریزد!
حتما بخوانید: چرا نباید باک بنزین را کاملا پر کرد؟
۴. به‌موقع بازکردن پنجره‌ها و استفاده از سیستم تهویه
در سرعت بالاتر از ۸۰ کیلومتر بر ساعت رانندگی با پنجره‌های باز مقاومت زیادی در برابر باد ایجاد می‌کند و به‌دلیل سخت‌ترشدن حرکت خودرو مصرف سوخت بالا می‌رود. بنابراین در سرعت بالا بهتر است که به‌جای بازکردن پنجره‌ها سیستم تهویه هوا را روشن کنید.
ولی هنگام رانندگی در شهر و با سرعت کم، بهتر است که پنجره‌ها را باز کنید. زیرا تهویه مطبوع یا کولر مصرف سوخت را تا ۲۰٪ افزایش می‌دهد. اگر استفاده از سیستم تهویه خودرو ضروری است، از گزینه بازچرخش (re-circulation) استفاده کنید. این کار می‌تواند تأثیر سیستم تهویه بر مصرف سوخت را به حداقل برساند.
۵. تعویض فیلتر هوا
کثیف‌بودن فیلتر موجب می‌شود که موتور سخت‌تر کار کند و مصرف سوخت افزایش یابد. فیلتر هوا را به‌طورمرتب و بر اساس دستورالعمل سازنده خودرو تعویض کنید.
۶. پرهیز از گذاشتن بار اضافی در خودرو
توجه به میزان باری که داخل خودرو قرار می‌دهید اهمیت زیادی دارد، زیرا وزن زیاد مصرف سوخت را بالا می‌برد. هر ۵۰ کیلوگرمی که به وزن خودرو اضافه می‌شود، مصرف سوخت را تا ۲٪ افزایش می‌دهد. پس وسایل غیرضروری را در صندوق‌عقب و داخل خودرو قرار ندهید.
اگر از باربند خودرو استفاده نمی‌کنید، آن را بردارید. زیرا کشش آیرودینامیکی مصرف سوخت در بزرگراه را تا ۲۰٪ افزایش می‌دهد.
حتما بخوانید: کم‌مصرف‌ترین خودروهای بازار ایران کدام‌ها هستند؟
۷. پرهیز از رانندگی در جاده‌های خاکی و ناهموار
جاده‌های ناهموار، خاکی و شنی زمان رانندگی را ۳۰٪ افزایش می‌دهند. خودرو در چنین جاده‌هایی ثبات ندارد و برای عبور از آنها به زمان بیشتری نیاز دارید.
۸. تنظیم باد تایرها
لاستیک‌های کم‌باد در جاده‌ها مقاومت چرخشی (rolling resistance) بالاتری دارند. یعنی با هر کیلومتری که طی می‌شود، تایرها اصطکاک و مقاومت چرخشی بیشتری تولید می‌کنند و درنتیجه مصرف سوخت افزایش می‌یابد. اگر تمام تایرهایتان به‌میزان ۱۰ psi (پوند بر اینچ مربع) کم‌باد باشند، راندمان سوخت تا ۱۰٪ کاهش می‌یابد.
برای اطلاع از فشار باد تایر مناسب برای وسیله نقلیه خود به پلاکارد اطلاعات تایر رجوع کنید. پلاکارد اطلاعات تایر معمولا در چهارچوب در سمت راننده یا در لبه در طرف راننده نصب شده است.
۹. پیش‌بینی حرکت بعدی خود
هنگام رانندگی به جلو نگاه کنید تا ببینید چه‌چیزی در مسیر است. با نگاه دقیق به آنچه عابران پیاده و سایر خودروها انجام می‌دهند و تصور اینکه در مرحله بعدی چه کاری انجام خواهند داد، می‌توانید تا حد ممکن سرعت خود را ثابت نگه دارید و سوخت کمتری مصرف کنید. با این روش از ترمزگیری شدید نیز پرهیز میکنید. ترمز شدید مصرف سوخت را بالا می‌برد، چون پس از آن باید دوباره شتاب بگیرید.
هنگام نزدیک‌شدن به چراغ‌قرمز نیز به‌جای اینکه ترمز را تا آخر فشار دهید، سعی کنید سرعت خود را به‌تدریج کم کنید و بایستید. با برداشتن پایتان از روی پدال گاز و خلاص‌کردن دنده و کاهش سرعت تدریجی، به‌جای استفاده از ترمز، در مصرف سوخت و هزینه‌هایتان صرفه‌جویی خواهید کرد.
۱۰. رانندگی نکردن در ساعات شلوغی و ترافیک
در ترافیک باید با دنده پایین حرکت کنید و بارها ترمز کنید و همه اینها مصرف سوخت خودرو را بالا می‌برد. در صورت امکان برای زمان‌های رفت‌وآمد به محل کارتان طوری برنامه‌ریزی کنید که مجبور نباشید در ساعات اوج شلوغی و ترافیک رانندگی کنید.
۱۱. خاموش‌کردن ماشین هنگام توقف
وقتی باید بیش از ۶۰ ثانیه توقف کنید، ماشین را خاموش کنید، البته به‌جز مواردی که در ترافیک هستید. هر وسیله نقلیه معمولی با موتور ۳لیتری به‌ازای هر ۱۰ دقیقه روشن‌بودن در هنگام توقف، ۳۰۰ میلی‌لیتر (بیش از یک فنجان) سوخت مصرف می‌کند.
۱۲. استفاده درست از گیربکس دستی
برای داشتن بهترین بازده سوخت به دورسنج موتور یا تاکومتر (که دور موتور را نشان می‌دهد) دقت کنید و با توجه به آن دنده را عوض کنید. هرچه دور موتور بیشتر باشد، موتور سوخت بیشتری می‌سوزاند. بنابراین دنده‌های پایین را به‌نرمی و به‌سرعت عوض کنید و در دنده‌های بالاتر سرعت خود را افزایش دهید.
حتما بخوانید: ۵ عادت رانندگی با خودروهای دنده‌ای که به ضررتان تمام می‌شود
۱۳. بسته‌بودن در باک بنزین
اگر در باک بنزین خوب بسته نشود، مقداری از بنزین تبخیر و از مخزن خارج می‌شود. پس همیشه در بستن در باک دقت کنید و از کاملا بسته‌بودن آن مطمئن شوید.
۱۴. سرویس منظم خودرو
سرویس دوره‌ای خودرو در حفظ راندمان سوخت موتور مؤثر است. قطعات موتور به‌صورت پشت‌سرهم کار می‌کنند. در صورت نگهداری نادرست، آلودگی و خوردگی بین قطعات جمع می‌شود و نمی‌گذارد که موتور روان کار کند. به همین دلیل است که روغن موتور اهمیت دارد. روغن‌موتور مناسب می‌تواند به کاهش اصطکاک در موتور، مقابله با تجمع آلودگی و بهبود مصرف سوخت کمک کند.
اگر ماشین خود را به‌طورمنظم سرویس نکنید، مصرف سوخت آن تا ۳۰٪ افزایش می‌یابد!
حتما بخوانید: بهترین روغن موتور خودرو را چگونه انتخاب کنیم؟
۱۵. پشت‌سرهم انجام‌دادن سفرها
رانندگی طولانی‌تر موجب می‌شود که موتور گرم شود و به بهترین دمای خود برای مصرف بهینه سوخت برسد. بنابراین بهتر است که کارهایتان را یکی پس از دیگری انجام دهید و طوری برنامه‌ریزی کنید که از چند بار طی‌کردن یک مسیر و رانندگی در ترافیک و ساعات شلوغی پرهیز کنید.
۱۶. کمتر رانندگی‌کردن
برای کاهش مصرف سوخت، کمتر از خودرو استفاده کنید:
- مسیرهای کوتاه را پیاده یا با دوچرخه طی کنید.
- تا جای ممکن از حمل‌ونقل عمومی استفاده کنید.
- اگر مسیر مشترکی با همکاران یا دوستانتان دارید، از یک خودرو استفاده کنید.
- در صورت امکان دورکاری کنید. به‌ازای هر روز دورکاری میزان سوخت مصرفی شما ۲۰٪ کاهش می‌یابد.
سخن پایانی
در اینجا ۱۶ روش ساده ولی کاربردی برای کاهش مصرف سوخت را بیان کردیم. روش‌هایی که با اجرای آنها می‌توانیم مصرف سوخت خود را پایین بیاوریم و سالانه تا صدها هزار تومان در هزینه‌های خود صرفه‌جویی کنیم، ایمنی جاده را بهبود دهیم و از فرسودگی وسیله نقلیه‌مان جلوگیری کنیم. شاید ایده خوبی باشد که رعایت این نکات را شروع کنیم و مصرف خودروی خود را نیز پیگیری و ثبت کنیم تا میزان تأثیری را که این روش‌ها بر مصرف سوخت ما داشته‌اند، مشاهده کنیم. اگر چنین کردید، خوشحال می‌شویم که تجربه و دیدگاهتان را با ما و سایر دوستانتان در میان بگذارید.
سلام ممنون از اطلاعات خوبتون، من یه مطلبی توی مجله اقتصاد آفرین خوندم نوشته بود از روش ترمز موتور هم میشه استفاده کرد برای کاهش مصرف سوخت خودرو، خواستم بدونم این چه روشیه و شما پیشنهاد میکنید؟ ممنون میشم راهنمایی کنید
روش ۱۶ از همه کارآمد تره ممنون از این پیشنهاد