کروز کنترل چیست و نحوه عملکردش چگونه است؟

کروز کنترل (Cruise Control) چیست و چه کاربردی دارد؟ همان‌طور که از نامش مشخص است، کروز کنترل کنترل‌کننده است. اما کنترل چه چیزی؟ کروز کنترل مدیریت سرعت خودرو را به دست می‌گیرد و همان گزینه کاربردی و نابی است که در خودروهای امروزی گذاشته شده تا رفاه و راحتی بیشتری در رانندگی داشته باشید. به‌خصوص اگر قرار باشد که مسافت‌های طولانی را دست‌تنها رانندگی کنید. اما چرا و چطور؟ در ادامه درباره سازوکار کروز، اجزا، مزایا و معایبش خواهید خواند.

کروز کنترل چیست؟

این گزینه در خودروهای جدید می‌تواند سرعت خودروی شما را در وضعیتی ثابت نگه دارد و به راننده اجازه می‌دهد که به میزان دلخواهش و بدون نیاز به دخالت عوامل خارجی، سرعت خودرو را در یک وضعیت مشخص نگه دارد. منظور از عوامل خارجی هم پدال گاز است. یعنی اگر در جاده‌ای طولانی و مستقیم در حرکت هستید، هیچ‌کس دیگری هم در خودرو رانندگی بلد نیست که بخشی از مسیر را او رانندگی کند و به کمک‌تان بیاید، یا اصلا تنها هستید و از رانندگی در مسیری بلند و طولانی خسته شده‌اید، کروز کنترل وارد می‌شود و به شما کمک می‌کند تا بدون نیاز به استفاده از پدال گاز و با دکمه‌های جانبی سرعت خودرو را روی میزانی مشخص تنظیم کنید و نگه دارید.

پس در یک جمع‌بندی به این پرسش که کروز کنترل چیست و چه می‌کند، پاسخ می‌دهیم و به سراغ شرح اجزا، وظایف، معایب و مزایای آن می‌پردازیم. کروز کنترل سرعت خودرو را تثبیت و با کنترل مقدار هوای ورودی به محفظه سوخت، اقدام به کنترل شتاب خودرو می‌کند. یعنی شتاب خودرو متناسب با میل راننده و فقط با چند کلید و دکمه تنظیم می‌شود. دیگر نیاز نیست حواستان به کنترل سرعت باشد و پا را مدام روی پدال فشار دهید. با وجود کروز در سرعتی امن و مشخص در جاده‌ها می‌تازید. عالی نیست؟

کروز کنترل چگونه کار می‌کند؟

در خودروهای معمولی باید پا را روی پدال گاز بفشارید و پیش بروید. چنین چیزی باعث می‌شود که در مسیرهای طولانی خستگی مفرط پاها را اسیر خود کند. خودروسازان آمریکایی با علم به این موضوع دست به کار شدند و طراحی سیستم کروز را در برنامه‌شان گذاشتند. واقعیت این است که معمولا جاده‌های آمریکایی بسیار طولانی‌اند و رانندگی یک‌تنه در آنها می‌تواند طاقت‌فرسا باشد. همین نیاز باعث رقم‌زدن اختراعی کاربردی شد. در نهایت در سال ۱۹۸۵ میلادی، آمریکایی‌ها این سیستم را روی خودروی امپریال کرایسلر (Imperial Chrysler) پیاده‌سازی کردند.

از آن روزها تا کنون، خودروسازی مدام در حال پیش‌رفتن به سوی اتوماتیک‌کردن تولیدات خود است. دیگر مسئولیت کروز کنترل به تثبیت سرعت خودرو در وضعیتی خاص محدود نمی‌شود و امکانات تازه‌ای مانند حفظ ایمنی اتومبیل هم در این سیستم وجود دارد. ماجرا از این قرار است که خودروهای دارای کروز کنترل با وجود رادارهایی که دارند، مجهز به قدرت تشخیص فاصله با خودروهای دیگر هستند و همین تاحد زیادی امنیت سفر را برای سرنشینان فراهم می‌کند.

رانندگان در خودروهای مجهز به سیستم کروز می‌توانند، گزینه کنترل سرعت را فعال یا لغو کنند. در صورت فعال‌شدن سیستم، کنترل سرعت خودرو با تنظیم و مدیریت دریچه گاز انجام می‌شود. در زمانی که پدال گاز را فشار می‌دهید هم، همین رویه برقرار است، با این تفاوت که در صورت فعال‌بودن کروز کنترل، دریچه گاز به جای اینکه با فشار پدال گاز کنترل شود، از راه کابلی فعالیت می‌کند که به محرکی متصل است و سوپاپ دریچه کنترل سرعت و قدرت موتور خودرو هم با محدودشدن مقدار هوا در آن تحت‌کنترل قرار می‌گیرد.

اجزای سیستم کروز کنترل

برای اینکه درک بهتری از عملکرد سیستم کروز کنترل داشته باشید، بهتر است که اجزای آن را بشناسید:

واحد فرمان (Command Module): با واحدی که نامش فرمان است، چه می‌کنند؟ بله! بدیهی است که فرمان‌ صادر می‌کنند دیگر! در سیستم کروز کنترل هم واحد فرمان یا کامَند ماژول جهت تثبیت سرعت، افزایش یا کاهش و قطع و وصل فرمان مورد استفاده قرار می‌گیرد.

واحد کنترل الکتریکی (ECU): هر سیستم خودکاری نیاز به هسته‌ای مرکزی دارد که در آن، امکان تجزیه‌وتحلیل دستورهای مختلف مقدور باشد. پردازش داده‌ها و اطلاعات در کروز کنترل هم به عهده واحد کنترل الکتریکی آن است. این بخش است که دستورات را دریافت می‌کند و بعد از پردازش آنها، امکان اجرای‌شان را مهیا می‌سازد.

عملگر (Actuator): عملگر هم وظیفه بازکردن و بستن دریچه گاز را عهده‌دار است و سرعت را براساس فرمان‌های دریافتی تنظیم می‌کند. عملگرها انواعی دارند که در ادامه به شما معرفی خواهند شد.

روند فعالیت و عملیات در کروز کنترل چگونه است؟

زمانی که پدال گاز را فشار می‌دهید، دریچه گاز باز می‌شود و سرعت افزایش پیدا می‌کند. کروز کنترل هم برای اجرای عملیاتی مشابه ساخته شده و به جای اینکه پدال گاز را فشار بدهید، در این سیستم اتوماتیک، عملگر که در خطوط بالا معرفی شد به دریچه کنترل گاز وصل می‌شود و با کنترل میزان هوای ورودی به دریچه، سرعت را در هر لحظه تنظیم می‌کند. در واقع، عملگر با کشیدن یا شُل‌کردن کابلی که به دریچه گاز متصل است، توانایی به دست‌گرفتن سرعت را پیدا می‌کند.

حتما بخوانید: آشنایی با سیستم اگزوز و عملکرد آن

انواع عملگرهای سیستم کروز کنترل

انواع عملگرهای کروز کنترل به شرح زیر هستند:

• عملگرهای الکتریکی
• عملگرهای خلأ
• سیستم فاقد عملگر

همان‌طور که می‌بینید تمام سیستم‌های کروز کنترل عملگرهایی مشابه ندارند.

مزیت‌های استفاده از کروز کنترل

اگر تا اینجا، خواندن مقاله را دقیق ادامه داده‌اید، قطعا می‌دانید که مزایای استفاده از کروز کنترل چیست و چطور می‌تواند مانع از خستگی پاها در طول رانندگی شود. برای کسانی که دچار پادرد و کمردرد هستند یا به واسطه سن‌شان نمی‌توانند جاده‌های طولانی را بی‌درد و مشکل رانندگی کنند، چنین سیستمی غنیمت است. جاده‌ای صاف و بی‌ترافیک می‌تواند با وجود کروز کنترل ساده و بی‌دردسر طی شود. اما مزایای دیگری هم در استفاده از این سیستم وجود دارد:

– صرفه‌جویی در مصرف سوخت اتومبیل که نتایج مثبتی مانند کاهش آلودگی هوا را به همراه دارد از جمله مزایای کروز کنترل است؛

– امکان دل‌زدن به جاده‌های طولانی به کمک چنین امکانی فراهم است و دیگر نیاز نیست که نگران خستگی و دست‌تنهابودن در رانندگی باشید؛

– امکان نصب این سیستم روی خودروهایی که فاقد آن هستند هم وجود دارد. البته بدیهی است، زمانی که از امکان نصب صحبت می‌کنیم، منظورمان پراید و دوستان مشابه آن نیست؛

– تنظیم سرعت خودرو با وجود کروز کنترل بسیار ساده است؛ دکمه‌هایی برای افزایش و کاهش سرعت وجود دارند و تمام کاری که باید بکنید، فشردن آنهاست و بس.

از مزایا گفتیم، بد نیست که از معایب هم بگوییم. معایب استفاده از کروز کنترل چیست و چرا باید در کمک‌گرفتن از آن دقیق باشید؟ کروز کنترل سیستم مناسبی است و رفاه خوبی برای راننده به همراه می‌آورد اما امکان دارد که باعث متکی‌شدن راننده به آن شود و از میزان احتیاط، دقت و هوشیاری او کمی کم کند.

نحوه فعال کردن کروز کنترل

برای فعال‌کردن یا تنظیم سرعت خودرو می‌توانید از دکمه‌هایی کمک بگیرید که معمولا روی فرمان یا اهرم‌های جانبی خودرو قرار گرفته‌اند. فعال‌کردن و کاهش/افزایش سرعت در سیستم کروز کنترل هم با وجود دکمه‌ها و گزینه‌هایی جداگانه شدنی و میسر می‌شود. در صورتی که پدال ترمز را هم فشار بدهید، سیستم کروز کنترل قطع می‌شود و همه‌چیز به روند عادی خود بازمی‌گردد. پس اگر احساس کردید که در طول رانندگی، زمانی که کروز روشن است، نیاز به متوقف‌کردن فوری خودرو دارید، کافی است که پدال ترمز را فشار بدهید و کنترل وضعیت را به دست خودتان بگیرید.

اجازه بدهید که مروری بر فعال‌کردن این سیستم داشته باشیم و بگوییم که مراحل راه‌اندازی سیستم کروز کنترل چیست و چطور باید فرایند تنظیم سرعت را شروع کرد؟

۱. به‌کمک دکمه‌‌های on/off که روی فرمان یا اهرم‌های جانبی خودرو قرار دارند، سیستم کروز کنترل را روشن کنید؛

۲. در سرعت‌های ۵۵ تا ۷۵ کیلومتر بر ساعت یا کمی بیشتر، اقدام به روشن‌کردن کروز کنید و همیشه یادتان باشد که احتیاط شرط عقل است و استفاده از این سیستم در سرعت‌های زیاد را از سرتان بیرون کنید. چرا؟ چون در سرعت‌های زیاد، سپردن خودرو به حالتی اتوماتیک دور از عقل و خطرناک است.

۳. دکمه‌های دیگری هم در سیستم کروز کنترل تعبیه شده‌اند که بعد از انتخاب سرعت خودکار، وضعیت را تثبیت می‌کنند و عموما تحت عنوان دکمه سِت (set) در خودروها گذاشته می‌شوند. امکان کاهش و افزایش سرعت هم روی دکمه‌های سیستم کروز کنترل موجود است.

۴. همان‌طور که پیش‌تر هم گفته شد، دیگر می‌دانید که راه قطع کروز کنترل چیست و باید با فشار پدال ترمز یا کمک‌گرفتن از دکمه آف سیستم، آن را متوقف کرد.

حتما بخوانید: علل استارت نخوردن ماشین و نحوه برطرف‌ کردن آن

دکمه‌های مختلف کروز کنترل به شرح زیر هستند. بهتر است که با آنها هم آشنا شوید:

♦ کلید سِت (set): با ست می‌توانید شتاب اتومبیل را روی نقطه‌ای مناسب تنظیم کنید. البته قبل از آن باید سرعت خودرو را به میزانی مناسب رسانده باشید.

♦ کلید اکسل(accel): این کلید هم می‌تواند سرعت تثبیت‌شده را به میزان یک‌ کیلومتر بر ساعت در هر بار فشردن افزایش بدهد.

♦ کلید کاست(cost): این کلید دقیقا عکس کلید اکسل عمل می‌کند و با هر بار فشردن آن، سرعت تثبیت‌شده به اندازه یک کیلومتر بر ساعت پایین می‌آید.

♦ کلید رزومه (resume): بعد از روشن‌کردن و لغو عملیات کروز کنترل به‌طور موقتی، می‌توانید کلید رزومه را بفشارید و مجددا سیستم را برقرار کنید. شاید بپرسید که سرعت تنظیمی خودرو در این حالت در سیستم کروز کنترل چیست و چه عددی را برای سرعت در اختیار خواهید داشت؟ سرعت روی همان شتابی تنظیم می‌شود که قبل از لغو کروز کنترل داشته‌اید.

♦ کلید کنسل(cancel): بعید می‌دانیم که ندانید و نتوانید حدس بزنید که این کلید برای متوقف‌کردن عملکرد کروز کنترل است.

 سیستم کروز کنترل تطبیق‌پذیر چیست؟

کروز کنترل در نسخه‌های پیشرفته‌تر خود از امکانات جذابی برخوردار است. در نسل جدید کروزها می‌توان شاهد وجود راداری کنترلی بود که توانایی تنظیم شتاب و فاصله با خودروهای اطراف را دارند. در واقع، این رادارها می‌توانند بنا به شرایط جاده اقدام به کنترل شتاب و فاصله خودرو با خودروهای دیگر کنند.

کروز کنترل‌های تطبیق‌پذیر و هوشمند روی خودروهای لوکس نصب می‌شوند و به کمک حس‌گرهایی که دارند، فاصله خودرو با موانع و خودروهای دیگر را اندازه‌گیری می‌کنند و می‌توانند سرعت را با توجه به این اندازه‌گیری تنظیم نمایند. حتی در مواردی، هوشمندی سیستم کنترل کروز می‌تواند موجبات تغییر مسیر را هم فراهم کند.

در چه مکان‌هایی نباید از کروز کنترل استفاده شود؟

درست است که سیستم کروز کنترل می‌تواند مزایای زیادی برای راننده و سرنشینان خودرو فراهم کند، اما همیشه و همه‌جا نمی‌توان روی آن حساب کرد. همان‌طور که پیش‌تر هم گفته شد، در مسیرهای پرترافیک یا جاده‌های ناصاف و در سرعت‌های بالا استفاده از کروز کنترل منطقی و ایمن به نظر نمی‌رسد. کاربرد کروز کنترل چیست ؟ کاربرد اصلی این سیستم در جاده‌های طولانی با مسیری مستقیم و کم‌ترافیک است.

در مسیرهای شهری، بهتر است که از کروز کنترل استفاده نشود. جاده‌های لغزنده، مسیرهای پرپیچ‌وخم و مکان‌هایی که شیب‌های تند و محسوسی دارند هم پذیرای استفاده از سیستم کروز کنترل نیستند. البته در بزرگراه‌های درون‌شهری هم می‌توان از کروز بهره برد اما در خیابان‌های درون‌شهری نباید به استفاده از آن فکر کنید.

حتما بخوانید: بهترین روغن موتور خودرو را چگونه تشخیص دهیم؟

چگونه نقص کروز کنترل را تشخیص دهیم؟

تا اینجا دیگر با عملکرد کروز کنترل آشنا شده‌اید و می‌دانید که چطور عمل می‌کند. حالا توجه‌تان را به زمانی جلب می‌کنیم که سیستم کروز به‌درستی کار نمی‌کند. درست‌ کارنکردن به چه معناست؟ یعنی زمانی که دستورات راه‌اندازی کروز کنترل را با فشردن دکمه‌ها صادر می‌کنید اما خبری نیست و هیچ‌کنترل اتوماتیکی رخ نمی‌دهد یا زمانی که فرمان صادر می‌شود اما سرعت تثبیت نمی‌شود. مشکلات متنوعی می‌توانند موجبات کارنکردن کروز کنترل را فراهم کرده باشند. برای مثال:

∗ بروز مشکل در سیستم گاز خودرو

∗ ناتوانی عملگر در اجرای فرمان‌ها

∗ بروز اختلال در ورود گاز به سیستم

هر یک از این مشکلات و اختلالات باید از سوی متخصصی کارکشته بررسی شوند. بدیهی است که شما حتی در صورت تشخیص معضل هم قادر به رفع آن نخواهید بود. پس اگر مشکلی در سیستم کروز کنترل خودروی خود دیدید، حتما پیگیری‌های لازم را نزد تعمیرکاری حرفه‌ای انجام بدهید.

حتما بخوانید: ۱۵ اشتباه رایجی که به سلامت ماشین‌تان ضربه می‌زند

در آخر

حالا دیگر کاملا می‌دانید که کروز کنترل چیست و چطور در مسیر رانندگی به کمک‌تان می‌آید. برخی از خودروها قابلیت اضافه‌کردن این سیستم را دارند. برخی هم از ابتدابه‌ساکن در فرایند تولید کارخانه مجهز به آن می‌شوند. دنیای خودروسازی با سرعت در حال تاختن به سوی دنیاهای تازه‌ای است که حذف راننده و کنترل تمام‌خودکار وسیله از جمله چشم‌اندازهای آن است. عالی است، قبول دارید؟