تصادفات رانندگی همیشه برای جامعه و افراد مسئله‌ای جدی بوده‌اند و در این بین، تصادفات ساختگی این معضل را پیچیده‌تر هم می‌کنند. تصادف ساختگی که با نام «صحنه‌زنی» هم شناخته می‌شود، جرمی رو‌به‌رشد است که نیازمند تشخیص، پیگیری و جلوگیری است. آشنایی با تصادفات ساختگی و روش مقابله با آنها می‌تواند، به ما کمک کند در برابر چنین رخدادهایی فعال و هوشمندانه عمل کنیم. در این مقاله از کارنامه قرار است درباره انواع تصادفات ساختگی، شیوه‌های تشخیص و روش‌های جلوگیری از آنها صحبت کنیم؛ با ما همراه باشید.
تصادف ساختگی چیست؟
تصادف ساختگی یا صحنه‌زنی به‌معنای رقم زدن تصادف برای کسب منافع مالی غیرقانونی از بیمه است. تصادفات ساختگی یکی از معضلات بزرگ جامعه امروز ماست که شاید ریشه اصلی آن، مشکلات اقتصادی و معیشتی باشد. طبق اطلاعات منتشرشده از سوی مراتب حقوقی، حدود ۳۰ درصد از تصادفات ساختگی هستند و در این بین، زنان و افراد مسن و ثروتمند بیشتر از سایرین، مورد هدف مجرمانِ تصادفات ساختگی قرار می‌گیرند.
انواع تصادف ساختگی
مجرمان از روش‌های مختلفی برای صحنه‌زنی استفاده می‌کنند. در ادامه، برخی از انواع تصادفات ساختگی را بررسی می‌کنیم:
۱. تصادف ساختگی با خودروهای دیگر
در این نوع تصادف، فرد ممکن است با هماهنگی یک یا چند نفر دیگر، ترتیب‌دهنده تصادف یک یا چند خودرو با هم باشد. هدف این کار معمولاً دریافت خسارت از بیمه یا کسب مزایای دیگر است. تصادفات ساختگی با خودروهای دیگر، ممکن است به شکل‌های زیر باشد:
- زمانی که قصد ورود به خیابان اصلی را دارید، راننده خودروی دیگری سرعت خود را افزایش می‌دهد تا به شما بزند و شما را مقصرِ «بی‌احتیاطی در ورود به خیابان اصلی» نشان دهد.
- زمانی که پشت خودرویی در حال حرکت هستید، ممکن است راننده جلویی به‌صورت عمدی و ناگهانی ترمز کند تا شما را مقصرِ «عدم رعایت فاصله مناسب با خودروی جلویی» نشان دهد.
- زمانی که قصد تغییر لاین را دارید، ممکن است راننده پشت سر شما سرعتش را افزایش دهد و با ایجاد تصادف ساختگی، شما را مقصرِ «تغییر لاین غیرمجاز و ناگهانی» نشان دهد.
۲. تصادف ساختگی با عابر پیاده
در این نوع تصادف، عابر پیاده به‌صورت عمدی به وسط خیابان و مسیر حرکت خودروهای عبوری می‌پرد تا بتواند از راننده دیه دریافت کند. همچنین ممکن است راننده با فرد پیاده، هم‌دست باشد تا هر دوی آنها بتوانند با دریافت خسارت از بیمه، به منفعت مالی برسند.
۳. تصادف ساختگی در روزهای بارانی یا شرایط نامساعد
فرد ممکن است در شرایط بارانی یا شرایط جاده‌ای نامساعد، تصادفی را ترتیب دهد و آن را به‌عنوان نتیجه‌ای از شرایط جوی گزارش کند. هدف این کار معمولاً دریافت خسارت از بیمه یا دولت است.
چطور تشخیص دهیم تصادف ساختگی است یا واقعی؟
تشخیص تصادف ساختگی گاهی مسئله پیچیده‌ای است، اما در برخی موارد می‌توان نشانه‌ها و الگوهایی را تشخیص داد که به ساختگی بودن تصادف اشاره می‌کنند. در ادامه، رایج‌ترین نشانه‌های تصادف ساختگی را بررسی می‌کنیم:
۱. شواهد و اظهارات متناقض شاهدان
اگر شواهد و گزارش‌های شاهدان صحنه تصادف با یکدیگر تضاد دارند یا نامعتبر به نظر می‌رسند یا شاهدان تصادف سابقه کیفری دارند، تصادف احتمالا ساختگی است.
۲. تناسب نداشتن آسیب‌ها با نوع و شدت تصادف
اگر میزان آسیب‌ها و خسارات گزارش‌شده با شدت و نوع تصادف نامتناسب یا غیرطبیعی به نظر برسد، ممکن است تصادف ساختگی باشد. به‌عنوان مثال، خسارت‌های جدی در تصادفی با سرعت پایین یا خسارت‌های غیرمنطقی به نسبت نوع تصادف، نشان‌دهنده ساختگی بودن تصادف هستند.
۳. تناسب نداشتن زمان وقوع تصادف با ترافیک محل
تطابق نداشتن زمان وقوع تصادف با ترافیک محلی که تصادف در آن رخ داده است، ممکن است نشان‌دهنده ساختگی بودن تصادف باشد. به‌طور کلی، اخبار تصادف مربوط به روزها یا ساعاتی که معمولاً کمترین ترافیک را دارند، شَک‌برانگیزند.
۴. تکراری بودن داستان تصادف
اگر فردی به‌طور مکرر درگیر تصادفات باشد و گزارش‌های تصادف آن شخص قابل پیش‌بینی یا مشابه هم باشند، احتمالا تصادف ساختگی است.
چطور از تصادف ساختگی جلوگیری کنیم؟
جلوگیری از تصادفات ساختگی چندان راحت نیست؛ به‌خصوص زمانی که مجرمان، باندی حرفه‌ای هستند. اما با رعایت نکات زیر می‌توانید از بروز تصادفات ساختگی یا سودجویی مجرمان جلوگیری کنید:
۱. رعایت قوانین و مقررات رانندگی
رعایت قوانین و مقررات رانندگی می‌تواند به حفظ امنیت و کاهش احتمال وقوع تصادفات ساختگی کمک کند. رعایت سرعت مجاز، حفظ فاصله مناسب از خودروهای دیگر، رعایت حق تقدم، مراقب بودن در هنگام ورود به میادین و خیابان‌های اصلی و رعایت نکات ایمنی، از مهم‌ترین اصول رانندگی ایمن برای جلوگیری از تصادفات ساختگی است.
۲. ثبت و گزارش دقیق تصادفات
در صورت وقوع تصادف، ارائه اطلاعات دقیق و کامل درباره تصادف، می‌تواند در شناسایی تصادفات ساختگی مؤثر باشد. عکس‌برداری از محل‌های آسیب‌‌دیده، ارائه اظهارات شاهدان و گزارش تصادف به پلیس و بیمه‌گران می‌تواند جلوی سودجویی‌ها در تصادفات ساختگی را بگیرد.
۳. توجه به الگوها و نشانه‌های مشکوک
در صورت مشاهده نشانه‌های مشکوک در تصادف، می‌توانید به افسر پلیس راهنمایی‌ورانندگی اطلاع دهید. منظور از نشانه‌های مشکوک مواردی از این قبیل است: تکرار تصادفات مشابه، تغییرات مشکوک در گزارش تصادف و شواهد ناهمخوان.
اگر درگیر تصادفات ساختگی شدیم، چه کنیم؟
اگر مطمئن هستید که درگیر یک تصادف ساختگی شده‌اید و قصد دارید شکایت کنید، اقدامات زیر را انجام دهید:
- تصادف را به پلیس گزارش دهید و با دلیل برای او توضیح دهید که چرا فکر می‌کنید تصادفی که اتفاق افتاده، ساختگی است.
- تا زمان رسیدن پلیس، از ماشین خود و فرد مقابل از زاویه‌های مختلف عکس بگیرید. به‌هیچ‌وجه ماشین خود را در صحنه تصادف حرکت ندهید. در صورت امکان، اطلاعات ماشین و راننده دیگر را بگیرید.
- در صورت امکان، شواهدی را که به اثبات ادعای شما کمک می‌کنند، جمع‌آوری کنید. می‌توانید شهود شاهدان، عکس‌ها و فیلم‌هایی که از محل تصادف جمع‌آوری کرده‌اید و هرگونه شواهد دیگر را به پلیس ارائه دهید.
- اگر خودروی شما بیمه شده است، به بیمه‌گر خود گزارش دهید و شکایت خود را از تصادف ساختگی بیان کنید. آنها می‌توانند تحقیقات خود را انجام دهند و در صورت تأیید شکایت، اقدامات لازم را انجام دهند.
- در صورت نیاز، می‌توانید یک وکیل مشاوره حقوقی بگیرید. وکیلی متخصص در حوزه تصادفات رانندگی می‌تواند شما را راهنمایی و کمکتان کند تا از تصادف ساختگی به‌درستی شکایت کنید و حقوق خود را بگیرید.
تصادف ساختگی بیشتر در چه مناطقی رخ می‌دهد؟
تصادف ساختگی می‌تواند در هر منطقه‌ای رخ دهد و بسته به شرایط و عوامل مختلف، میزان تکرار آن در هر منطقه متفاوت است. اما به‌طور کلی، تصادفات ساختگی در مناطق و شرایط زیر بیشتر رخ می‌دهند:
- مناطق پرترافیک: در مناطقی با ترافیک زیاد، احتمال وقوع تصادفات ساختگی بیشتر است. ترافیک سنگین می‌تواند شرایط ایده‌آلی برای تخلف افراد سودجو و رقم زدن تصادف ساختگی فراهم کند.
- جاده‌های بزرگ و اتوبان‌ها: سرعت بالا و ترافیک سنگین در این مناطق، شرایط مناسبی برای اجرای تصادفات ساختگی فراهم می‌کند.
- مناطق با نظارت پایین: در مناطقی با نظارت امنیتی پایین و نقص در سیستم رصد و نظارت، احتمال رخداد تصادفات ساختگی بیشتر است.
نقش بیمه در تصادف ساختگی
بیمه در مواجهه با تصادفات ساختگی نقش مهمی دارد. مأمور شرکت بیمه با حضور در صحنه تصادف و بررسی گزارش‌های تصادف، شواهد عینی و اظهارات شاهدان، واقعی یا ساختگی بودن تصادف را تعیین و میزان خسارات را برآورد می‌کند. همچنین بیمه می‌تواند در جلوگیری از تصادفات ساختگی نقش مهمی ایفا کند. بیمه‌گران می‌توانند معیارها و الگوهای خاصی را برای تشخیص تصادفات ساختگی تعیین کنند و در صورت لزوم برای بررسی بیشتر، تحقیقات و اقدامات لازم را انجام دهند.
سؤالات متداول
۱. تصادف ساختگی چه مجازاتی دارد؟
بر اساس قانون، هر کسی که در تصادف ساختگی نقش داشته باشد، مجرم شناخته می‌شود و ممکن است به حبس تعزیری درجه ۶ (حبس بیشتر از ۶ ماه تا ۲ سال) یا حبس تعزیری درجه ۷ (حبس از ۹۱ روز تا شش ماه) و پرداخت دوبرابر وجه دریافتی محکوم شود.
۲. آیا بیمه شخص ثالث خسارات ناشی از تصادفات ساختگی را پرداخت می‌کند؟
درصورتی‌که فرد دارای بیمه شخص ثالث مجرم تشخیص داده شود، بیمه هیچ‌گونه خسارتی را پرداخت نخواهد کرد.
سخن آخر
در این مقاله، به بررسی تصادفات ساختگی و انواع آن پرداختیم. امیدواریم هرچه زودتر دوربین‌های ثبت وقایع بر روی همه خودروها نصب شوند تا کمتر شاهد سودجویی مجرمان و رقم زدن تصادفات ساختگی باشیم. نظر شما چیست؟ آیا تابه‌حال قربانی تصادفات ساختگی بوده‌اید؟ تجربه یا توصیه‌ای دارید که بخواهید آن را با ما به اشتراک بگذارید؟