کولر خودرو از چندین جزء تشکیل شده است که در بین آنها کمپرسور نقش غیرقابل‌انکاری بازی می‌کند. این قسمت مسئولیت تولید هوای سرد و خنک‌سازی فضای داخلی خودرو را برعهده دارد و در فصول گرم و تابستانی یکی از تجهیزات اصلی خودروها به‌حساب می‌آید. به همین دلیل در این مطلب قصد داریم به بررسی نحوه کارکرد کمپرسور کولر، انواع آن، اجزای سازنده و علائم خرابی کمپرسور کولر خودرو بپردازیم؛ تا انتهای مطلب با ما در کارنامه همراه باشید.
کمپرسور کولر خودرو چیست؟
کمپرسور یکی از مهم‌ترین اجزای سیستم تهویه مطبوع است که مُبَرِد (ماده سیال خنک‌کننده) را قبل از پمپاژ آن به کندانسور تحت فشار بالا قرار می‌دهد تا از گاز به مایع تبدیل شود. برای اینکه سیستم تهویه مطبوع به‌خوبی کار کند، به کمپرسوری با عملکرد مناسب نیاز دارد. بدون کمپرسور عملا یکی از اصلی‌ترین مراحل خنک‌کنندگی هوای کولر انجام نخواهد شد.
کمپرسور کولر چگونه کار می‌کند؟
قبل از هر چیزی بهتر است درک کاملی از تعامل بین کمپرسور کولر و مُبَرِد داشته باشیم. مبرد یا عنصر خنک‌کننده کولر خودروی شما که به‌عنوان گاز کولر هم شناخته می‌شود، نوعی سیال است که هوای گرم را به هوای سرد تبدیل می‌کند. از طرفی برای اینکه مبرد بتواند به‌درستی وظیفه خود را انجام دهد، باید ابتدا به‌اندازه کافی فشرده شود و همان‌طور که حدس می‌زنید، وظیفه فشرده کردن این گاز برعهده کمپرسور کولر خودروی شماست. کمپرسور به بلوک موتور متصل است و توسط یک قرقره و یک تسمه Vشکل حرکت می‌کند. هنگامی که کولر خودرو روشن می‌شود، محرک تسمه توسط یک کلاچ مغناطیسی به حرکت درمی‌آید. کمپرسورهای مورد استفاده در سیستم‌های تهویه مطبوع خودروهای مدرن، طراحی فشرده و وزن کمی دارند.
طرز کار کمپرسور به این صورت است:
- کمپرسور گاز مبرد را از اِواپُراتور (نوعی رادیاتور) می‌کِشد و آن را فشرده می‌کند. در این مرحله، گاز گرم و فشار آن به‌شدت افزایش می‌یابد.
- گاز فشرده به سیستم مبدل حرارتی منتقل می‌شود. این مبدل حرارتی شامل یک کندانسور (یا یک مبدل حرارتی دیگر) است که در آن حرارت از گاز به محیط اطراف منتقل می‌شود.
- در مبدل حرارتی یا همان کندانسور، گاز فشرده و خنک می‌شود و سپس به شکل مایع درمی‌آید. این تبدیل باعث افت دما و فشار گاز می‌شود.
- مایع سرد به سیستم تهویه داخل خودرو منتقل می‌شود. در این مرحله، مایع به‌عنوان مبرد در سیستم تهویه داخلی عمل می‌کند و هوا را سرد می‌کند.
کمپرسور چه کارکردی دارد؟
همان‌طور که دیدید، کارکرد اصلی کمپرسور مربوط به گرفتن گاز، فشرده کردن آن و درنهایت انتقال گاز فشرده و گرم به کندانسور است. این عمل باعث تهویه و خنک کردن فضای داخلی خودرو می‌شود.
انواع کمپرسور کولر
کمپرسورهای کولر خودرو انواع مختلفی دارند و برای مصارف مختلفی استفاده می‌شوند. انتخاب نوع مناسب کمپرسور به نیازهای خودرو و ظرفیت سیستم تهویه و خنک‌سازی بستگی دارد. برخی از انواع معمول کمپرسورهای کولر خودرو عبارت‌اند از:
۱. کمپرسورهای پیستونی
این نوع کمپرسورها از طراحی پیستونی استفاده می‌کنند و در بسیاری از خودروهای معمولی دیده می‌شوند. مزیت اصلی کمپرسورهای پیستونی نسبت به کمپرسورهای روتاری، صدای کمتر آن‌هاست؛ اما به‌دلیل اتلاف انرژی توسط پیستون‌ها، مصرف سوخت بیشتری دارند. کمپرسورهای پیستونی برای اکثر خودروها یک گزینه عالی به‌شمار می‌روند چون ساده و ارزان هستند. بااین‌حال، این کمپرسورها بهره‌وری بالایی ندارند؛ زیرا نمی‌توانند سطح فشار ثابتی را بین کمپرسور و عنصر گیرنده/خشک‌کن حفظ کنند.
۲. کمپرسورهای روتاری یا دوّار
کمپرسورهای روتاری هم یکی از رایج‌ترین انواع کمپرسور در خودروها هستند که از موتور الکتریکی برای به حرکت درآوردن پمپ استفاده می‌کنند. این کمپرسورها نسبت به انواع دیگر کارآمدتر هستند، در خودروهای کوچک و کامیون‌های بزرگ استفاده می‌شوند و گرانتر هستند.
۳. کمپرسورهای اسکرول
از کمپرسورهای اسکرول در خودروهایی استفاده می‌شود که دریچه گاز یا درایو سرعت متغیر (VSD) ندارند و فقط می‌توانند با سرعت و قدرت کامل کار کنند. کولرهای اسکرول از یک روتور اسکرولی استفاده می‌کنند تا مبرد را در داخل سیم‌پیچ فشرده کنند و سپس آن را به داخل کابین خودرو انتقال دهند. این روش می‌تواند به مصرف بهینه انرژی کمک کند زیرا حرارت کمتری توسط موتور احتراق داخلی (ICE) تولید می‌شود.
۴. کمپرسورهای الکتریکی
کمپرسورهای الکتریکی روزبه‌روز بهتر و بهینه‌تر می‌شوند. این نوع کمپرسورها از برق به‌جای موتور بنزینی یا دیزلی برای فشرده کردن گاز استفاده می‌کنند. این کمپرسورها معمولاً در خودروهای برقی یا خودروهای هیبریدی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
اجزای اصلی کمپرسور کولر خودرو
همان‌طور که در بخش قبل مشاهده کردید، انواع مختلفی از کمپرسور وجود دارند؛ بنابراین اجزای آنها هم ممکن است به‌دلیل طراحی و عملکرد مختلف‌شان، متفاوت باشد. با وجود این، بیایید اجزای اصلی کمپرسور پیستونی را که متداول‌ترین نوع کمپرسور است، بررسی کنیم. اجزای این کمپرسور با دیگر انواع کمپرسور بیشترین اشتراکات را دارند.
- بدنه کمپرسور: محفظه‌ای است که تمام اجزا و سیستم داخلی کمپرسور را دربرمی‌گیرد و معمولاً از فلز یا آلیاژهای مقاوم به فشار و حرارت تولید می‌شود.
- پیستون: در کمپرسورهای پیستونی، سیلندر یا پیستون وجود دارد که به‌عنوان عنصری متحرک برای فشردن گاز مبرد به‌کار می‌رود.
- دریچه: کمپرسور دریچه یا شیرهای مخصوصی دارد که جریان گاز به‌سمت داخل و خارج کمپرسور را کنترل می‌کنند.
- کولینگ فن: برخی از کمپرسورها یک فن خنک‌کننده دارند که در شرایط کاری گرم، بدنه کمپرسور و اجزای داخلی آن را خنک می‌کند.
- سیستم روغن‌کاری: کمپرسورها برای حفظ عملکرد صحیح اجزا به روغن نیاز دارند. سیستم روغن‌کاری شامل یک مخزن روغن و پمپ روغن برای تأمین روغن به قسمت‌های موردنیاز است.
- سنسورها و سوئیچ‌ها: برخی کمپرسورها سنسورها و سوئیچ‌هایی دارند که در نظارت بر عملکرد و کنترل دما، فشار و سیکل خنک‌سازی سیستم تهویه خودرو نقش دارند.
- اتصالات: کمپرسور اتصالاتی برای ورود و خروج گاز مبرد و روغن به سیستم تهویه و همچنین خنک‌سازی خودرو دارد.
علائم خرابی کمپرسور
کمپرسورهای تهویه مطبوع در اکثر خودروها با یک تسمه جانبی موتور کار می‌کنند. اگر تسمه فرسوده شود یا سُر بخورد، کمپرسور با ظرفیت کامل کار نمی‌کند. علاوه‌بر این، مایع مبرد ممکن است از کمپرسورها نشت کند که درنتیجه هوای سرد کمتری به کابین وارد می‌شود. اجزای داخلی هم ممکن است از کار بیفتند و درنتیجه هوای سرد کم شود. از مهم‌ترین علائم خرابی کمپرسور می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱. تولیدنشدن هوای خنک
اولین علامت خرابی کمپرسور کولر خودرو این است که سیستم تهویه داخلی، هوای سرد تولید نمی‌کند. درنتیجه، دمای فضای داخل خودرو بالا می‌رود و کولر عمل نمی‌کند.
۲. صدای غیرعادی
در برخی موارد، کمپرسور خراب ممکن است صداهای غیرعادی مثل صدای خش‌خش یا بهم خوردن قطعات فلزی یا دیگر صداهای عجیب‌وغریب ایجاد کند. این صداها ممکن است ناشی از اصطکاک‌های داخل کمپرسور باشند.
۳. لرزش خودرو
کمپرسور خراب، ممکن است منجر به لرزش خودرو شود. این لرزش‌ها معمولاً از تراز نبودن یا عملکرد نادرست پیستون‌ها در کمپرسور ناشی می‌شوند.
۴. نشت روغن
اگر کمپرسور دچار نشت روغن شود، ممکن است روغن به سیستم تهویه داخلی یا به محیط خارجی هم راه پیدا کند. در چنین وضعیتی احتمالا تعمیر یا تعویض کمپرسور ضروری می‌شود.
۵. کاهش عملکرد
کمپرسور خراب ممکن است عملکرد کولر را کاهش دهد، به‌طوری‌که هوای سرد تولیدشده کمتر از انتظار باشد یا دمای فضای داخل خودرو به‌صورت محسوس بالا برود.
سخن آخر
در این مقاله سعی کردیم هرآنچه را که نیاز بود درباره کمپرسور کولر خودرو بدانید، شرح دهیم. همان‌طور که دیدید، بخش مهمی از فرآیند خنک‌سازی هوای داخل کابین خودرو برعهده کمپرسور کولر است. به‌عنوان سخن پایانی توصیه می‌کنیم به‌صورت دوره‌ای کولر خودرو را بازرسی کنید تا بتوانید مشکلات را به‌موقع تشخیص دهید. اگر سؤال یا نظری دارید، لطفا آن را با ما و دیگر مخاطبان عزیز کارنامه در قسمت نظرات به اشتراک بگذارید.
با سلام باد کولر تیگو ۵ زیاد سرد نیست سه بار نمایندگی بردم و گاز گیری کردن ولی بعد مدت کمی به حالت قبلی برگشته ممکن است لز کمپرسور باشه لطفا راهنمایی بفرمائید
سلام خودرو های تیگو مخصوصا مدل های قدیمی کولر های جالبی ندارند طبیعیه
سلام. لیفان x60 دارم و سوالم اینه که آیا کمپرسور خراب امکان داره قدرت ماشین رو کم کنه و باعث داغ کردن ماشین در جاده بشه؟