اویل پمپ چیست و چه وظیفه ای در خودرو دارد؟ + علائم خرابی و هزینه تعمیر پمپ روغن

سیستم روانکاری یکی از بخش‌‌های فنی خودرو است که کمتر شناخته شده و چندان نام آشنا نیست. در حالی که حضور این سیستم در عملکرد تمام اجزا و قطعات فنی خودرو موثر است. اگر دقت کرده باشید در تعمیرگاه‌های خودرو آثار روغن در همه جا دیده می‌شود و تقریبا همه قطعات فنی خودروها آغشته به روغن هستند. این نتیجه عملکرد همین سیستم روانکار است. در واقع قطعات و اجزای فنی خودرو که معمولا فلزی هستند و در ارتباط نزدیک با یکدیگر کار می‌کنند نیاز به یک سیال و روان کننده برای حرکت راحت دارند. وظیفه سیستم روانکاری خودرو ارسال این مایع سیال و روان یعنی روغن ماشین به نقاط مختلف موتور و بخش‌ها و سیستم‌های فنی دیگر است. اصلی‌ترین بخشی که نیاز مبرم به روغن دارد و به عملکرد سیستم روانکار بسیار وابسته است موتور خودرو است. اما این سیستم یک قلب تپنده و فعال دارد به نام اویل پمپ یا پمپ روغن که در صورت نقص عملکرد تمام سیستم را مختل می‌سازد. در واقع این سیستم از پمپ، محفظه روغن و مسیرها و شلنگ‌های انتقال اویل تشکیل شده است و آنچه به عملکرد آن ماهیت می‌بخشد پمپ است.

پمپ روغن و وظایف آن در موتور خودرو چیست؟

گاهی بخش‌های مختلف و سیستم‌های متعدد خودرو به صورت اختصاصی از یک اویل پمپ و محفظه روغن مخصوص بهره می‌برند. برای مثال سیستم فرمان، سیستم تعلیق و جلوبندی هر یک پمپ روغن خود را دارند. این پمپ‌ها و محفظه‌های روغن و مسیرهای انتقال‌شان در کنار هم سیستم روانکاری خودرو را تشکیل می‌دهند که به آن سیستم روغنکاری نیز گفته می‌شود. مهمترین بخش این سیستم اویل پمپ موتور و روغن موتور است. این پمپ که درون بلوک سیلندر قرار دارد و روغن را از محفظه کارتل گرفته و درون شیارها و مسیرهای مشخص شده برای جریان روغن درون بلوک سیلندر می‌ریزد، وظایف مختلفی را در بر عهده دارد. این وظایف عبارتند است:

حتما بخوانید: بهترین شاسی‌بلندهایی که در بازار ایران می‌درخشند

– کاهش هدررفت انرژی به وسیله کاهش اصطکاک بین قطعات متحرک موتور. به این ترتیب که در اثر اصطکاک بخش زیادی از قدرت تولیدی خودرو پیش از انتقال به گیربکس به صورت گرما هدر می‌رود و اویل پمپ به وسیله انتشار روغن مانع از این اتلاف انرژی می‌شود.

– کاهش ساییدگی و خوردگی سطوح و قطعات با پر کردن فضای بین آن‌ها و پیشگیر از سایش سطوح روی هم

– خنک‌کاری قطعات که در اثر کاهش اصطکاک و دریافت و انتقال گرما حین حرکت روغن صورت می‌گیرد

– کاهش ارتعاشات موتور که با دفع ضربات توسط خاصیت هیدرولیکی روغن موتور اتفاق می‌افتد.

– تمیزکاری قطعات موتور که با کمک روغن و شسته شدن آلودگی‌ها به وسیله‌‌ی آن و سپس فیلتر شدن روغن با فیلتر مخصوص انجام می‌شود.

– کمک به عایق‌بندی رینگ پیستون به‌منظور جلوگیری از نشت گازهای درون سیلندر

محل دقیق قرارگیری پمپ روغن موتور در زیر محفظه میل‌لنگ و نزدیک به محفظه کارتل است. پمپ روغن نیروی لازم برای کار خود را از تسمه متصل به میل‌لنگ و دینام دریافت می‌کند.

اجزای تشکیل دهنده پمپ روغن

اویل پمپ‌ها در خودرو، روغن مخصوص را به سمت فیلتر روغن فرستاده و پس از عبور جریان روغن از درون فیلتر، این مایع به درون مدار روان‌کاری موتور ارسال می‌شود. پمپ روغن نیروی لازم برای حرکت خود را از میل بادامک یا میل لنگ تامین می کند. در برخی موتورها چرخ دنده‌ای روی میل بادامک سوار می‌شود که وظیفه انتقال نیرو به پمپ روغن را برعهده دارد. در برخی دیگر زنجیر یا تسمه‌ای روی محور میل لنگ سوار شده و نیروی حرکت اویل پمپ را به آن منتقل می‌کند.  اویل پمپ‌ها در انواع مختلفی تولید می‌شوند اما برخی از اجزا در تمامی آن‌ها وجود دارند. اجزای دیگر ممکن است بسته به نوع پمپ حذف یا به آن اضافه شود. این اجزا عبارتند از:

• پوسته
• چرخ دنده هرزگرد
• چرخ دنده محرک
• روتر داخلی
• روتر خارجی
• فنر روغن
• پلانجر
• محور اصلی
• محور هرزگرد

در این بین پوسته خارجی که محفظه‌‌ای برای قرار گرفتن اجزای داخلی پمپ است در تمام انواع پمپ ثابت است و اجزای دیگر را در انواع مختلف پمپ شاهد هستیم.

انواع اویل پمپ

روغن موتور در انواع مختلف و با کیفیت‌ها متفاوت تولید می‌شود. اما مهمترین خصوصیت روغن موتور حفظ قابلیت روانکاری آن با بالارفتن دمای حاصل از اصطکاک و حرکت قطعات است. نکته مهم در انجام وظیفه روغن موتور، عملکرد روغن موتور است. پمپ‌ها روغن انواع مختلفی دارند که در ماشین آلات صنعتی به کار می‌روند. اما از این بین تنها سه نوع پمپ در خودروسازی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این انواع از لحاظ کارایی تقریبا برابر هستند و بسته به نوع خودرو و نیاز موتور یکی از آن‌ها انتخاب می‌شود.

– پمپ دنده‌ای

در این نوع پمپ دو عدد چرخ دنده به اسم دنده هرزگرد و دنده محرک که تعداد دنده و قطری برابر دارند درون پوسته قرار می‌گیرند. این نوع پمپ دارای دو محور هرزگرد و محور اصلی نیز است که از درون چرخ‌دنده‌ها عبور می‌کنند. محور اصلی که چرخ دنده محرک روی آن سوار می‌شود بلندتر است و از پوسته خارج می‌شود. این محور در اثر تحریک چرخ‌دنده سر میل‌لنگ و هوزینگ به حرکت در می‌آید. حرکت محور اصلی ضمن به حرکت در آوردن چرخ‌دنده محرک، روغن را به وسیله لوله‌های ورودی از محفظه کارتل به درون پمپ می‌کشاند. درون پمپ، حرکت چرخ‌دنده‌ها روغن را به چرخش درآورده و در آن ایجاد فشار می‌کنند. سپس روغن با فشار از لوله‌ها خروجی به سمت فیلتر روغن می‌رود.

حتما بخوانید: با یک میلیارد تومان چه ماشینی بخریم که واقعا بیارزد؟

– پمپ روتری

در این نوع پمپ از دو روتر داخلی و خارجی که هم مرکز نیستند برای جریان در آوردن روغن موتور استفاده می‌شود. این نوع پمپ یک چرخ‌دنده درون روتر داخلی دارد. محور اصلی این چرخ‌دنده را به حرکت درآورده و روتر داخلی نیز با حرکت آن شروع به چرخش می‌کند. اما روتر خارجی ثابت باقی می‌ماند. چرخش روغن در فضای بین این دو، ایجاد فشار در آن می‌کند و منجر به پمپ شدن روغن می‌شود.

– پمپ سوزنی

به این پمپ‌ها پمپ‌های پیستونی نیز گفته می‌شود. در آن‌ها چرخ‌دنده‌ها و روترها جای خود را به یک پلانجر و سوزن می‌دهند. این نوع پمپ روغن از انواع قدیمی‌تر است و امروزه استفاده از آن چندان رایج نیست. در پمپ‌های سوزنی یک سیلندر، پیستون و فنر ایجاد فشار لازم را در روغن موتور می‌کنند. به این ترتیب که فنر با تحریک هوزینگ رها شده و پیستون را در سیلندر به حرکت درآورده و منجر به پمپ شدن آن می‌شود. مجموعه سیلندر و پیستون در اینپمپ‌ها پلانجر خوانده می‌شود.

به این ترتیب پمپ روغن با تأمین روغن مورد نیاز قطعات موتور، کلیه سیستم پیشرانه را در حال کار را روغن کاری می کند. این روغن در حین حرکت، گرمای اجزای موتور را نیز جذب می کند و علاوه بر ممانعت از اصطکاک، عمل خنک کاری موتور را نیز انجام می‌دهد.

سوپاپ کنترل روغن چیست؟

پمپ روغن معمولا بیش از نیاز موتور روغن پمپ می کند. این روغن مازاد به دلیل تامین کمبودهای احتمالی ناشی از نشتی و یا روغن ریزی در یک قطعه است. چرا که هرگونه کمبود روغن می‌تواند منجر به یاتاقان زدن خودرو شود. در عین حال در زمان سلامت کامل پمپ یا بی‌نقص بودن سیستم روانکاری، ممکن است فشار روغن خیلی بیشتر از حد مجاز و نیاز موتور باشد. این عامل می‌تواند منجر به روغن‌سوزی موتور شود. برای جلوگیری از این مشکل یک سوپاپ کنترل فشار در مدار روان‌کاری خودرو تعبیه می‌شود. همچنین به دلیل تامین نیروی پمپ روغن از موتور، سرعت گردش و کار آن تابع دور موتور است. بر همین اساس گاهی با بالا رفتن گردش پمپ فشار روغن بیش از حد بالا می‌رود. سوپاپ فشار در این مواقع فشار روغن را ثابت و مناسب نیاز موتور حفظ می‌کند. این سوپاپ بیرون از پوسته پمپ و روی فیلتر روغن قرار می‌گیرد.

محل قرارگیری پمپ روغن خودرو کجاست؟

پمپ روغن یا اویل پمپ  یکی از حیاتی‌ترین اجزای سیستم روغن‌کاری در موتور خودرو است که در قسمت پایین موتور و در نزدیکی کارتل روغن قرار دارد. در واقع، محل دقیق نصب آن در زیر میل‌لنگ و داخل بلوک سیلندر است تا بتواند به‌صورت مستقیم روغن را از کارتل مکش کرده و به مدار روغن‌کاری هدایت کند.

در بیشتر خودروهای امروزی، اویل پمپ از طریق چرخ‌دنده میل‌لنگ یا زنجیر تایم به گردش درمی‌آید. در بعضی از موتورها نیز پمپ روغن مستقیما روی میل‌لنگ سوار می‌شود تا با هر دور چرخش آن، جریان روغن در مدار ایجاد شود. این نزدیکی به میل‌لنگ و کارتل باعث می‌شود که روغن با حداقل تأخیر وارد مسیر گردش روغن شود و تمام قطعات متحرک موتور مانند یاتاقان‌ها، میل‌بادامک، سوپاپ‌ها و پیستون‌ها را به‌صورت پیوسته روانکاری کند.

در خودروهایی که طراحی موتور آن‌ها عرضی است، پمپ روغن معمولا در بخش جلویی موتور و نزدیک به تسمه تایم نصب می‌شود تا هم به‌راحتی نیروی محرکه بگیرد و هم در دسترس مکانیک برای سرویس یا تعویض اویل پمپ باشد. اما در خودروهای موتور طولی، این قطعه در قسمت زیرین موتور و هم‌راستای میل‌لنگ قرار دارد.

از آنجا که وظیفه اویل پمپ، تأمین فشار کافی برای پخش روغن در موتور است، محل نصب آن باید به گونه‌ای باشد که کمترین افت فشار در مسیر گردش روغن رخ دهد. به همین دلیل، وجود هرگونه نشتی یا ایراد در واشرهای اطراف پمپ می‌تواند باعث کاهش فشار روغن و در نتیجه روشن شدن چراغ هشدار روغن موتور شود.

عمر اویل پمپ چقدر است؟

عمر اویل پمپ به عوامل مختلفی مثل کیفیت ساخت موتور، نوع روغن مصرفی، نحوه نگهداری خودرو و سبک رانندگی بستگی دارد. در حالت معمول، اویل پمپ‌ها برای کارکردی طولانی و پایدار طراحی می‌شوند و اگر شرایط مناسب باشد، می‌توانند تا بیش از ۲۰۰ هزار کیلومتر بدون مشکل کار کنند. با این حال، در صورت بی‌توجهی به تعویض به‌موقع روغن یا استفاده از روغن‌های بی‌کیفیت، طول عمر این قطعه کاهش چشمگیری پیدا می‌کند.

در خودروهایی که روغن موتور دیر تعویض می‌شود، رسوبات و ذرات فلزی در روغن جمع می‌شوند و مجاری پمپ روغن را مسدود می‌کنند. این گرفتگی باعث می‌شود فشار روغن کاهش یابد و پمپ برای جبران فشار، تحت استهلاک بیشتری قرار گیرد. از طرفی، کارکردن موتور در دماهای بالا یا رانندگی طولانی در ترافیک سنگین، فشار مضاعفی به پمپ وارد می‌کند و باعث کاهش طول عمر آن می‌شود.

به‌طور کلی، اگر سرویس دوره‌ای سیستم روغن‌کاری به‌موقع انجام شود، فیلتر روغن به‌صورت منظم تعویض شود و از روغن موتور باکیفیت استفاده کنید، اویل پمپ می‌تواند تا پایان عمر مفید خودرو دوام بیاورد. اما هر نشانه‌ای از صدای غیرعادی موتور، روشن شدن چراغ هشدار روغن یا افت فشار روغن می‌تواند علامتی از کاهش کارایی پمپ باشد و باید سریع بررسی شود.

عوامل مؤثر بر عمر اویل پمپ

عمر اویل پمپ تحت تأثیر چند عامل کلیدی قرار دارد که هرکدام می‌تواند به‌تنهایی یا در ترکیب با سایر موارد باعث کاهش بازده یا خرابی زودرس آن شود. مهم‌ترین این عوامل عبارت‌اند از:

1. کیفیت روغن موتور:
   روغن موتور بی‌کیفیت یا غیراستاندارد نمی‌تواند وظیفه روان‌کاری و خنک‌کاری قطعات را به‌درستی انجام دهد. این روغن‌ها معمولا زودتر دچار اکسیداسیون شده و خاصیت لغزندگی خود را از دست می‌دهند، در نتیجه اویل پمپ باید فشار بیشتری وارد کند تا روغن را در مدار گردش دهد که این موضوع باعث استهلاک سریع‌تر آن می‌شود.

2. تعویض نکردن به‌موقع روغن و فیلتر روغن:
   با گذشت زمان، ذرات فلزی، دوده و آلودگی‌ها وارد روغن موتور می‌شوند. اگر فیلتر روغن نتواند این ذرات را جدا کند، در مجاری گردش روغن و داخل پمپ تجمع می‌یابند و به چرخ‌دنده‌ها و سوپاپ اطمینان آسیب می‌زنند.

3. افزایش بیش از حد دمای موتور:
   گرمای زیاد موتور باعث کاهش ویسکوزیته روغن و کم‌فشار شدن آن می‌شود. این وضعیت پمپ را مجبور می‌کند تا برای رساندن حجم کافی روغن، سرعت و فشار بیشتری تولید کند که در بلندمدت منجر به فرسودگی و کاهش عمر مفیدش می‌شود.

4. کیفیت پایین قطعات داخلی موتور:
   وجود لقی زیاد بین قطعات، مشکلات در میل‌لنگ یا یاتاقان‌ها می‌تواند فشار کاری پمپ روغن را بالا ببرد. این موضوع در خودروهای با کارکرد بالا یا موتورهای تعمیری رایج است.

5. عدم انجام سرویس دوره‌ای سیستم روغن‌کاری:
   سرویس نکردن منظم سیستم روغن‌کاری (از جمله تمیزکردن صافی روغن در کارتل یا بررسی عملکرد سوپاپ اطمینان) یکی از دلایل شایع خرابی پمپ روغن است.

علائم خرابی اویل پمپ

خرابی اویل پمپ یکی از مشکلات جدی در سیستم روغن‌کاری خودرو است که در صورت بی‌توجهی می‌تواند به سوختن یاتاقان‌ها یا حتی قفل‌کردن موتور منجر شود. شناخت علائم اولیه خرابی پمپ روغن کمک می‌کند تا پیش از آسیب‌های سنگین، مشکل را شناسایی و رفع کنید. مهم‌ترین نشانه‌های خرابی اویل پمپ عبارت‌اند از:

1. روشن شدن چراغ هشدار روغن موتور
   یکی از واضح‌ترین نشانه‌ها، روشن شدن چراغ هشدار روغن روی صفحه کیلومتر است. این چراغ زمانی روشن می‌شود که فشار روغن در مدار کمتر از حد استاندارد باشد. اگر با روشن‌شدن این چراغ مواجه شدید، بلافاصله خودرو را متوقف کنید و سطح روغن را بررسی نمایید؛ چرا که ممکن است اویل پمپ نتواند روغن را به‌درستی پمپاژ کند.

2. صدای غیرعادی از موتور
   وقتی پمپ روغن نتواند فشار کافی ایجاد کند، لایه نازک روغن بین قطعات متحرک موتور از بین می‌رود و تماس مستقیم فلز با فلز باعث ایجاد صداهایی نظیر تق‌تق یا ساییدگی می‌شود. این صدا اغلب در ناحیه میل‌لنگ یا یاتاقان‌ها شنیده می‌شود.

3. افزایش دمای موتور
   کاهش جریان روغن به معنای کاهش خنک‌کاری است. در این شرایط، موتور زودتر از حد معمول گرم می‌شود و دمای آن بالا می‌رود.

4. افت قدرت موتور
   وقتی روان‌کاری به‌درستی انجام نشود، اصطکاک بین قطعات بالا می‌رود و در نتیجه راندمان موتور کاهش پیدا می‌کند. خودرو در این حالت شتاب کم‌تری دارد و ممکن است استارت‌زدن نیز دشوار شود.

5. کاهش سطح روغن در کارتل بدون نشتی ظاهری
   اگر سطح روغن به مرور پایین می‌آید ولی نشتی قابل مشاهده نیست، ممکن است روغن به‌خوبی به گردش درنمی‌آید و در مسیرهایی از سیستم روغن‌کاری محبوس شده است؛ این اتفاق می‌تواند نشانه‌ای از عملکرد نادرست پمپ روغن باشد.

6. چراغ چک موتور یا کد خطای فشار روغن در ECU
   در خودروهای مجهز به سیستم OBD، سنسور فشار روغن مستقیماً به ECU متصل است. خرابی اویل پمپ باعث ثبت خطا و روشن شدن چراغ چک موتور می‌شود.

دلایل خرابی اویل پمپ خودرو

خرابی اویل پمپ معمولا به‌صورت ناگهانی اتفاق نمی‌افتد و در بیشتر مواقع نتیجه بی‌توجهی به سرویس‌های دوره‌ای یا استفاده از روغن نامناسب است. در ادامه، مهم‌ترین عوامل مؤثر بر خرابی اویل پمپ را بررسی می‌کنیم:

1. استفاده از روغن موتور بی‌کیفیت یا غیراستاندارد
   روغن‌های بی‌کیفیت یا غیراصل، به‌دلیل گرانروی نامناسب و وجود ناخالصی، باعث گرفتگی مسیرهای روغن‌کاری و فشار مضاعف به اویل پمپ می‌شوند. در نتیجه، چرخ‌دنده‌ها و سوپاپ اطمینان پمپ در اثر اصطکاک بیش‌ازحد فرسوده می‌شوند.

2. عدم تعویض به‌موقع فیلتر روغن
   فیلتر روغن، ذرات و آلودگی‌های موجود در روغن را جذب می‌کند. در صورت پر شدن بیش از حد فیلتر و تعویض نکردن آن، فشار داخل سیستم روغن بالا می‌رود و مسیر عبور روغن مسدود می‌شود. این وضعیت به اویل پمپ آسیب جدی وارد می‌کند و می‌تواند باعث قفل‌شدن چرخ‌دنده‌های داخلی آن شود.

3. ورود ذرات فلزی یا ناخالصی به پمپ روغن
   ورود براده‌ها و ذرات حاصل از سایش قطعات موتور به داخل مسیر گردش روغن، باعث خراشیدگی در بدنه و پره‌های اویل پمپ می‌شود. در نتیجه، پمپ نمی‌تواند فشار مناسب را حفظ کند و راندمان آن کاهش می‌یابد.

4. افت سطح روغن در کارتل
   پایین آمدن سطح روغن به دلایل مختلفی مثل نشتی از واشرها یا تبخیر در دمای بالا، باعث می‌شود اویل پمپ نتواند روغن کافی را مکش کند. این حالت «کف‌زدگی روغن» را به‌دنبال دارد و پمپ را در معرض خشکی و سوختن قرار می‌دهد.

5. خرابی سوپاپ اطمینان (Relief Valve)
   سوپاپ اطمینان در مسیر خروجی اویل پمپ قرار دارد تا در صورت بالا رفتن فشار روغن، مسیر برگشت را باز کند. اگر این سوپاپ گیر کند یا فنرش ضعیف شود، فشار روغن بیش از حد بالا یا پایین می‌آید و عملکرد پمپ مختل می‌شود.

6. فرسودگی چرخ‌دنده‌ها یا روترها
   در پمپ‌های دنده‌ای یا روتری، مرور زمان باعث ایجاد فاصله بین دندانه‌ها یا خوردگی آن‌ها می‌شود. این اتفاق موجب نشت داخلی و افت فشار روغن خواهد شد.

7. گرمای بیش‌ازحد موتور
   افزایش دمای مداوم موتور سبب از بین رفتن خاصیت روانکاری روغن می‌شود. در نتیجه، اویل پمپ برای جبران افت فشار، باید سخت‌تر کار کند و به‌تدریج دچار استهلاک زودرس خواهد شد.

8. بی‌توجهی به سرویس دوره‌ای سیستم روغن‌کاری
   تعویض دیرهنگام روغن، عدم بررسی مسیرهای روغن و فیلترها، از عوامل اصلی کاهش عمر اویل پمپ هستند. رعایت سرویس‌های دوره‌ای از مهم‌ترین راه‌های افزایش عمر این قطعه است.

نحوه تعمیر یا تعویض اویل پمپ

اویل پمپ، همان‌طور که از نامش پیداست، قلب سیستم روان‌کاری خودرو است. بنابراین در صورت مشاهده هرگونه مشکل در فشار روغن یا صدای غیرعادی از موتور، باید سریعاً بررسی و در صورت نیاز تعمیر یا تعویض شود.

۱. باز کردن اویل پمپ

برای دسترسی به پمپ روغن، ابتدا باید کارتل موتور باز شود. این کار معمولا نیاز به تخلیه کامل روغن و باز کردن فیلتر روغن دارد. در برخی خودروها برای دسترسی به پمپ باید بخش‌هایی مثل تسمه تایم، میل‌لنگ یا حتی فیلتر روغن جدا شوند.

۲. بررسی وضعیت ظاهری و سلامت پمپ

پس از باز کردن اویل پمپ، چند بخش باید با دقت بررسی شوند:

• چرخ‌دنده‌ها یا روتورها: وجود هرگونه خوردگی، لقی، یا شکستگی در آن‌ها نشان‌دهنده نیاز به تعویض است.

• پوسته پمپ: اگر خراش‌های عمیق یا تغییر رنگ در اثر حرارت مشاهده شود، پمپ قابل تعمیر نیست.

• سوپاپ اطمینان: باید فنر آن آزادانه حرکت کند و دچار زنگ‌زدگی یا گرفتگی نباشد.

• محور محرک: اگر تاب بردارد یا لق شود، پمپ دیگر فشار کافی تولید نمی‌کند.

۳. شست‌وشو و تمیزکاری

در صورت سالم بودن پمپ، می‌توان آن را با اسپری‌های مخصوص موتور یا بنزین شست‌وشو داد. ذرات کربن یا فلز باید کاملاً پاک شوند تا مانع چرخش آزاد چرخ‌دنده‌ها یا روترها نشوند.

۴. تعویض قطعات معیوب

اگر تنها بخشی از پمپ مانند فنر سوپاپ یا چرخ‌دنده آسیب دیده باشد، می‌توان آن را تعویض کرد. اما در اغلب موارد، تعویض کامل اویل پمپ توصیه می‌شود؛ زیرا حتی لقی‌های کوچک بین اجزا، فشار روغن را کاهش می‌دهد.

۵. نصب مجدد و هواگیری

هنگام بستن اویل پمپ جدید، باید محل نصب آن (زیر میل‌لنگ و درپوش کارتل) کاملاً تمیز باشد تا هیچ نشتی در سیستم ایجاد نشود. قبل از بستن، داخل پمپ را با مقدار کمی روغن پر می‌کنند تا در استارت اولیه، بدون روغن کار نکند. پس از نصب و بستن کارتل، موتور باید چند ثانیه در حالت درجا روشن بماند تا سیستم روغن‌کاری کاملاً هواگیری شود.

نکته فنی مهم

در زمان نصب اویل پمپ جدید یا تعمیرشده، حتما فیلتر روغن و روغن موتور نیز تعویض شوند. وجود آلودگی یا ذرات فلزی در روغن می‌تواند پمپ جدید را در مدت کوتاهی از کار بیندازد.

در نهایت باید گفت، تعمیر اویل پمپ معمولا تنها در موارد جزئی امکان‌پذیر است؛ در غیر این صورت، تعویض آن بهترین و ایمن‌ترین گزینه است تا سلامت موتور حفظ شود.

تست اویل پمپ چگونه است؟

تست اویل پمپ (پمپ روغن) یکی از مراحل مهم در بررسی سلامت سیستم روغن‌کاری موتور است. افت فشار روغن، روشن‌شدن چراغ هشدار روغن موتور، یا شنیدن صدای غیرعادی از میل‌لنگ و یاتاقان‌ها معمولاً اولین نشانه‌هایی هستند که باید باعث شوند پمپ روغن بررسی شود. در ادامه روش‌های اصلی تست اویل پمپ را می‌خوانید.

۱. بررسی چراغ هشدار روغن موتور

در ساده‌ترین حالت، روشن ماندن چراغ روغن حتی پس از استارت موتور نشانه وجود مشکل در فشار روغن است. اگر این چراغ پس از چند ثانیه خاموش نشود، یا در حین رانندگی مجدداً روشن شود، ممکن است اویل پمپ نتواند فشار کافی تولید کند. البته پیش از نتیجه‌گیری باید سطح روغن و فیلتر نیز بررسی شوند.

۲. تست فشار روغن با گیج فشار

این دقیق‌ترین روش برای بررسی عملکرد اویل پمپ است. در این روش:

• گیج فشار به محل سنسور فشار روغن (نزدیک فیلتر روغن) متصل می‌شود.

• موتور روشن می‌گردد و فشار روغن در دورهای مختلف اندازه‌گیری می‌شود.
  به‌طور معمول، فشار استاندارد روغن برای خودروهای سواری در دور آرام باید بین ۲۰ تا ۳۰ psi و در دور بالا بین ۴۰ تا ۶۰ psi باشد. اگر فشار پایین‌تر از این ارقام باشد، نشانه‌ی خرابی پمپ یا وجود نشتی در سیستم روغن‌کاری است.

۳. بررسی مسیر گردش روغن و فیلتر

اگر فیلتر روغن دچار گرفتگی شده باشد، ممکن است جریان روغن به موتور محدود شود و فشار کاهش یابد. در برخی موارد، سوپاپ اطمینان پمپ روغن نیز در حالت باز گیر می‌کند و باعث افت فشار می‌شود. تمیزکردن یا تعویض فیلتر و بررسی سوپاپ در این حالت ضروری است.

۴. تست صدای غیرعادی موتور

صدای تق‌تق از قسمت کارتل یا صدای زوزه از بخش میل‌لنگ معمولاً نشان‌دهنده نرسیدن فشار کافی روغن به یاتاقان‌ها است. در چنین مواقعی باید بلافاصله موتور خاموش شود تا از آسیب جدی جلوگیری گردد.

۵. بررسی نشتی یا گرفتگی مسیر روغن

نشتی در لوله‌های مسیر روغن یا گرفتگی در فیلتر روغن موتور و مسیر گردش روغن، هر دو می‌توانند نشانه‌های مشابهی با خرابی پمپ ایجاد کنند. بنابراین پیش از بازکردن پمپ، باید مسیر روغن‌کاری کاملاً بررسی شود.

نتیجه نهایی

اگر پس از انجام تمام تست‌ها فشار روغن پایین‌تر از حد استاندارد باشد و سایر بخش‌ها سالم باشند، خرابی اویل پمپ قطعی است و باید تعویض شود.

چرا انتخاب پمپ روغن مناسب مهم است؟

انتخاب درست اویل پمپ برای موتور، تأثیر مستقیمی بر طول عمر موتور، راندمان سوخت و عملکرد کلی خودرو دارد. بسیاری از خرابی‌های پرهزینه‌ی پیشرانه، از انتخاب یا نصب نادرست پمپ روغن ناشی می‌شوند. در ادامه دلایل اهمیت این انتخاب را بررسی می‌کنیم.

۱. تضمین فشار مناسب روغن

هر موتور بر اساس طراحی خود، به فشار مشخصی از روغن نیاز دارد تا بتواند قطعاتی چون میل‌لنگ، میل‌بادامک و یاتاقان‌ها را روانکاری کند. اگر پمپ روغن مناسب انتخاب نشود و فشار کافی ایجاد نکند، اصطکاک بالا رفته و در نتیجه دمای قطعات زیاد می‌شود. این موضوع می‌تواند منجر به سایش سریع قطعات و حتی یاتاقان زدن موتور شود.

۲. جلوگیری از افت عملکرد در دور بالا

در موتورهای با دور بالا، حجم و فشار جریان روغن باید با سرعت گردش موتور هماهنگ باشد. پمپ‌های بی‌کیفیت یا غیراستاندارد، معمولاً نمی‌توانند این هماهنگی را ایجاد کنند و باعث افت فشار در دورهای زیاد می‌شوند. در نتیجه موتور دچار روغن‌سوزی و افت راندمان مکانیکی خواهد شد.

۳. سازگاری با نوع روغن و طراحی سیستم روانکاری

برخی از پمپ‌ها مخصوص روغن‌های با ویسکوزیته خاص طراحی شده‌اند. استفاده از اویل پمپ نامناسب باعث می‌شود جریان روغن در مسیر فیلتر روغن موتور، مسیر گردش روغن و سوپاپ اطمینان دچار اختلال شود. در خودروهای مدرن با سیستم روغن‌کاری هوشمند، انتخاب پمپ دقیق‌تر و حساس‌تر از گذشته است.

۴. جلوگیری از هزینه‌های سنگین تعمیر

اویل پمپ نقش قلب سیستم روغن‌کاری را دارد. خرابی آن مانند از کار افتادن قلب برای موتور است. انتخاب پمپ متفرقه یا تعویض آن با نمونه غیراصلی ممکن است در مدت کوتاهی منجر به سوختن یاتاقان‌ها، خرابی میل‌لنگ و حتی تعویض کامل موتور شود.

۵. افزایش طول عمر موتور و کاهش مصرف سوخت

وقتی پمپ روغن بتواند فشار پایدار و یکنواختی تولید کند، اصطکاک بین قطعات کاهش یافته و حرارت اضافی از موتور خارج می‌شود. در نتیجه بازدهی موتور افزایش می‌یابد و مصرف سوخت و آلایندگی نیز کمتر می‌شود.

جمع‌بندی

اویل پمپ یکی از حیاتی‌ترین اجزای سیستم روانکاری خودرو است که با حفظ فشار مناسب روغن، عملکرد موتور را بهینه و از سایش و خرابی قطعات جلوگیری می‌کند. نگهداری درست، بررسی منظم سطح روغن و سرویس دوره‌ای پمپ روغن  بهترین راه برای افزایش عمر موتور و جلوگیری از هزینه‌های سنگین تعمیر است.