خودروها قطعات الکتریکی مختلفی دارند و لازم است محافظت شوند تا اتصال کوتاه در آنها اتفاق نیفتد. وظیفه حفاظت از قطعات الکتریکی خودرو برعهده انواع فیوز خودرو است. در خودرو معمولا دو جعبه فیوز وجود دارد که یکی زیر کاپوت و نزدیک موتور و دیگری در کابین کنار صندلی راننده یا فرمان قرار دارد. جعبه فیوزِ زیر کاپوت، از اجزایی مانند واحد کنترل الکتریکی (ECU)، فن خنک‌کننده، ترمز ABS و باتری محافظت می‌کند. درحالی‌که جعبه فیوزِ نزدیک داشبورد، از اجزای کابین مانند شیشه‌های برقی، چراغ‌های داخلی، رادیو یا سیستم اطلاعات سرگرمی و چراغ‌های راهنما محافظت می‌کند. بیایید کمی عمیق‌تر جعبه فیوز را بررسی کنیم تا بفهمیم جعبه فیوز ماشین چگونه کار می‌کند و چطور آن را عیب‌یابی و تعویض کنیم.
جعبه فیوز خودرو چیست و چه کاربردی دارد؟
جعبه فیوز خودرو جعبه‌ای شامل تعدادی فیوز، رله و دیود مختلف است که برای محافظت از مدارهای الکتریکی در برابر اضافه‌بار یا اتصال کوتاه استفاده می‌شود. جعبه فیوز مستقیماً توسط باتری ماشین تغذیه می‌شود. سیم‌های جعبه فیوز به آن دسته از اجزای خودرو که به محافظت نیاز دارند، متصل می‌شوند. اجازه دهید نگاه دقیق‌تری به اجزای جعبه فیوز بیندازیم:
۱. فیوز
فیوزها از یک سیم هادی تشکیل شده‌اند و وقتی جریان مدار از ماکزیمم مقدار مشخص‌شده بیشتر شود، قطع می‌شوند. حد مجاز جریان معمولاً با کدهای رنگی مختلف روی هر فیوز نشان داده می‌شود. بنابراین باید فیوزی متناسب با میزان جریان به‌کار گرفته شود. اگر حداکثر میزان جریان مجاز فیوز با میزان واقعی جریان متناسب نباشد، یا فیوز خیلی زود می‌پرد و اتصال قطع می‌شود یا ممکن است قطعه قبل از فیوز آسیب ببیند و از کار بیفتد.
۲. رله
رله‌ها سوئیچ‌هایی هستند که به‌صورت الکتریکی کار می‌کنند و معمولاً در همه وسایل نقلیه یافت می‌شوند. به‌عنوان مثال، وقتی کولر خودرو را روشن می‌کنیم، جریان از یک سیم‌پیچ با میدان الکترومغناطیسی عبور می‌کند. تعامل میدان مغناطیسی و اجزای سوئیچینگ در کنار رله، مدار را کامل می‌کند. رله‌ها می‌توانند چندین مدار را کنترل کنند، به همین دلیل برای کنترل مدارهای مختلف خودرو مانند بخاری و چراغ‌های جلو مفید هستند.
۳. دیود
دیودها اغلب در رله تعبیه شده‌اند تا جریان DC را در یک جهت عبور دهند. دیود از جهش ولتاژ یا برگشت ولتاژ که ممکن است در سیم‌پیچ‌های موجود در رله‌ها رخ دهد، جلوگیری می‌کند.
چرا فیوز خودرو می‌سوزد؟
اگر جریان بیش‌ازحد از مدار عبور کند، سیم ذوب می‌شود، فیوز می‌سوزد و مدار قطع می‌شود. جریان بیش‌ازحد، ناشی از کار کردن قطعه الکتریکی بیش از توان آن است. این اتفاق معمولاً به‌دلیل عملکرد نادرست دستگاه روی می‌دهد.
برخی از دلایل رایج سوخت فیوز خودرو عبارتند از:
- سوئیچ‌های معیوب
- سیم‌های معیوب
- مشکلات مکانیکی موتور
- مشکلات الکتریکی خودرو
شناسایی فیوز سوخته و تعویض آن
اگر یکی از چراغ‌های داخلی خودرو کار نمی‌‌کند یا فلاشر خراب شده است، به احتمال زیاد فیوز سوخته است. در این صورت، بهترین کار این است که به متخصص مراجعه کنید؛ چراکه تعمیر وسایل الکترونیکی نیاز به تجربه و دانش دارد. اگر فکر می‌کنید خودتان مهارت و دانش لازم را دارید، مراحل زیر را دنبال کنید.
۱. جعبه فیوز را پیدا کنید
بسته به نوع خودرو، ممکن است چند جعبه فیوز در قسمت‌های مختلف خودرو قرار داشته باشد. می‌توانید از دفترچه راهنمای خودرو بفهمید که کدام جعبه فیوز، کدام مدار را کنترل می‌کند و سپس آن را بررسی کنید. به‌طور معمول، مکان‌های زیر رایج‌ترین مکان‌هایی هستند که جعبه فیوز در آنجا قرار می‌گیرد:
- زیر کاپوت؛
- زیر داشبورد؛
- زیر صندلی‌های عقب؛
- در صندوق عقب؛
۲. فیوز سوخته را پیدا کنید
بعد از پیدا کردن جعبه فیوز خودرو، نوبت این است که فیوزهای مشکوک را تشخیص دهید. برای پیدا کردن فیوزهای سوخته، می‌توانید از دستگاه تست لامپ استفاده کنید. این دستگاه ساده، لامپ کوچکی دارد که می‌توانید فیوزها را با آن تست کنید.
برای این کار، مراحل زیر را دنبال کنید:
- سوئیچ خودرو را باز کنید.
- پروب دستگاه تست لامپ را روی پایه فلزی فیوز قرار دهید.
- اگر فیوز به‌درستی کار کند، لامپ دستگاه تست روشن می‌شود. اگر فیوز سوخته باشد، لامپ روشن نمی‌شود.
- این کار را برای هر دو پایه فیوزها تکرار کنید تا فیوز سوخته شناسایی شود.
- پس از خاموش کردن کامل خودرو، فیوز سوخته را با انبر فیوز بردارید. این وسیله معمولا داخل جعبه فیوز قرار دارد. می‌توانید از انبر دست دم باریک هم استفاده کنید.
۳. فیوز جدید را جایگزین کنید
بعد از پیدا کردن فیوز سوخته، آن را با یک فیوز جدید (با همان مشخصات فیوز قبلی)، جایگزین کنید.
فضاهای خالی در جعبه فیوز
جعبه فیوز هر خودرو حتی خودروهای مدرن و مجهز، معمولا چند سوکت خالی دارد تا اگر در آینده آپشن یا دستگاه جدیدی روی خودرو نصب کردید، بتوانید از آنها استفاده کنید. از آنجایی که این سوکت‌ها به هیچ مداری متصل نیستند، می‌توانید از آنها برای نگهداری فیوزهای یدکی استفاده کنید. بااین‌حال، احتیاط کنید و هنگام بیرون کشیدن فیوزهای یدکی، از نقشه جعبه فیوز استفاده کنید.
مراحل تعویض جعبه فیوز خودرو
۱. باتری را جدا کنید
قبل از هر چیزی، اطمینان حاصل کنید که موتور خودرو خاموش است. سپس، هر دو سر مثبت و منفی باتری خودرو را جدا کنید و مطمئن شوید هیچ سیمی به باتری خودرو وصل نیست. مراقب لبه‌های تیز باشید تا آسیب نبینید.
۲. جعبه فیوز را پیدا کنید
ابتدا باید جعبه فیوز را پیدا کنید. جعبه فیوز معمولا یا زیر کاپوت خودرو در نزدیکی باتری یا در نزدیکی فرمان خودرو قرار دارد. اگر جعبه فیوز را پیدا نمی‌کنید، نگاهی به دفترچه راهنمای خودرویتان بیندازید یا در اینترنت جستجو کنید.
۳. درب جعبه فیوز را بردارید
زبانه قفل را به بیرون بکشید و درب جعبه فیوز را بردارید. الان باید نقشه راهنمای محل قرارگیری فیوزها را ببینید. این نقشه در دفترچه راهنمای خودرو هم قابل دسترسی است و اتصال صحیح سیم‌ها را نشان می‌دهد.
۴. سیم‌ها را از جعبه فیوز جدا کنید
سیم‌ها را یکی‌یکی از جعبه فیوز جدا کنید. پیشنهاد می‌کنیم هر سیمی را که جدا می‌کنید، علامت‌گذاری کنید یا برچسب بزنید تا بعدا بتوانید به‌راحتی آن را در جای خود قرار دهید. می‌توانید از راهنمای جعبه فیوز در دفترچه راهنمای خودرویتان هم کمک بگیرید.
۵. جعبه فیوز جدید را جایگزین کنید
زمانی که تمام سیم‌ها را با دقت جدا کردید، جعبه فیوز قدیمی را بردارید و جعبه فیوز جدید را جایگزین کنید. سپس سیم‌ها را به‌دقت در جای مناسبشان وصل کنید. عجله نداشته باشید تا اشتباه نکنید. فرایند جدا کردن سیم‌ها و وصل کردن دوباره آنها به‌طور متوسط تا یک ساعت طول می‌کشد.
۶. باتری را وصل کنید
بعد از وصل کردن تمام سیم‌ها، دوباره باتری را وصل کنید و تمام!
سؤالات متداول
۱. آیا جعبه فیوز تمام ماشین‌ها شبیه هم است؟
اگرچه نوع فیوز برای همه خودروها یکسان و استاندارد است، اما طراحی جعبه فیوز در هر برند و مدل، متفاوت است و به اجزای الکتریکی هر خودرو بستگی دارد.
۲. هر ماشین چند جعبه فیوز دارد؟
معمولاً در خودرو دو جعبه فیوز وجود دارد. یکی زیر کاپوت و دیگری در داشبورد یا نزدیک فرمان قرار دارد. جعبه فیوز زیر کاپوت از اجزای مهم موتور و لوازم جانبی مانند باتری، ECU و فن خنک‌کننده محافظت می‌کند. جعبه فیوز داخلی از اجزای داخلی کابین از جمله چراغ‌ها، رادیو و کنترل‌های برقی محافظت می‌کند.