راهنمای نگهداری از گیربکس اتوماتیک و نکاتی که باید بدانید

بدون شک اختراع گیربکس اتوماتیک یکی از بزرگترین دستاوردها در صنعت خودرو به حساب می‌آید. رانندگی با این خودروها بسیار راحت بوده و نیازی به پای چپ برای کلاچ گرفتن ندارد، چراکه این عمل به صورت خودکار برای تعویض دنده انجام می‌شود. اگرچه که رانندگی با خودرو دنده اتوماتیک بسیار راحت و ایمن است ولی نیاز به نگهداری و توجه ویژه‌ای در مقایسه با گیربکس‌های دستی دارد، زیرا در صورت خراب شدن باید هزینه بیشتری برای تعمیر آن پرداخت کنید. برای جلوگیری از آسیب‌های احتمالی گیربکس‌های اتوماتیک، کارهایی وجود دارد که حین رانندگی هرگز نباید انجام دهید تا متحمل هزینه‌های سنگین برای تعمیر خودرو نشوید. برای آشنایی با موارد مربوط به نگهداری از گیربکس اتوماتیک با ما همراه باشید.

آشنایی با حروف روی گیربکس اتوماتیک

در کنار دنده حروف P,D,N,R نوشته شده است. شاید این سوال ذهن شما را درگیر کرده باشد که این حروف چیست و چه معنی دارند.

ما در ادامه معنی تک تک آنها را به شما خواهیم گفت.

علامت P یا Park

به این علامت حالت پارک گفته می‌شود. در هنگام پارک کردن بهتر است خودرو را در حالت پارک قرار دهید، چرا که در این حالت چرخ‌های خودرو قفل شده و حرکت نمی‌کند. برخی از خودروهای گیربکس اتوماتیک فقط در حالت پارک روشن می‌شود.

علامت D یا Drive

این علامت، حالت رانندگی است. با قرار دادن دنده در این حالت خودرو قادر به حرکت خواهد بود. کافیست پای خودرو از روی ترمز برداشته تا خودرو به حرکت درآید.

حتما بخوانید: نحوه تشخیص ماشین چپی چگونه است؟

علامت N یا Neutral

برای خلاص کردن خودروهای گیربکس اتوماتیک، دنده باید در این حالت باشد. این حالت خودرو را خلاص می‌کند. خودرو در هر وضعیتی که باشد در صورت خلاص کردن، حرکت خود را ادامه می‌دهد. به طور مثال اگر در حال حرکت هستید و دنده را در حالت خلاص قرار دهید خودرو به حرکت خود ادامه خواهد داد، و اگر جایی پارک کرده باشید خودرو ثابت می‌ماند.

علامت R یا Reverse

این حالت همانند خودروهای گیربکس معمولی، دنده عقب است. برای حرکت به عقب از این حالت باید استفاده گردد.

۶ کاری که هنگام رانندگی با خودروی گیربکس اتوماتیک باید از آن اجتناب کنید

برای رانندگی با خودرو گیربکس اتوماتیک باید نکاتی را رعایت کنید تا آسیبی به گیربکس و سایر قطعات خودرو نرسد. این نکات را با دقت بخوانید و به خاطر بسپارید.

۱- تغییر وضعیت دنده به حالت N پشت چراغ‌ قرمز

بسیاری از افراد به منظور کاهش مصرف سوخت و جلوگیری استهلاک گیربکس‌های اتوماتیک در توقف‌های کوتاه مانند توقف پشت چراغ‌ قرمز دنده را در حالت N، یا همان خلاص، قرار می‌دهند ولی در واقع بهترین کار این است که دنده در وضعیت D باقی بماند و پایتان را روی ترمز قرار دهید. البته در این مورد اختلاف نظر زیادی وجود دارد. ولی به‌طور‌کلی در توقف‌های کوتاه بهتر است دنده را خلاص نکنید. در این حالت استهلاک گیربکس به مراتب کمتر است. در بسیاری از موارد تغییر زیاد دنده از حالت D به N موجب استهلاک بیشتر گیربکس‌های اتوماتیک می‌شود.

حتما بخوانید: علت جا نرفتن دنده خودرو و یا سخت جا رفتن آن چیست؟

۲- گاز دادن درجا قبل از قرار دادن دنده در حالت D

اکثر ما این کار را به دفعات با خودروهای دنده‌ای انجام داده‌ایم. ولی باید بدانید انجام این کار با خودروهای دنده اتوماتیک اصلا کار درستی نیست و موجب اصطکاک بیشتر قطعات و در دراز مدت موجب خرابی گیربکس می‌‌شود.

۳- خلاص کردن دنده در سرازیری

عده‌ای این کار را برای کاهش مصرف سوخت و کاهش اصطکاک گیربکس انجام می‌دهند. ولی نمی‌دانند که این کار نتیجه عکس می‌دهد و باعث می‌شود که روان‌کاری قطعات گیربکس با اشکال روبرو شود و به مرور خراب شدن گیربکس را به‌همراه داشته باشد. انجام این کار علاوه‌بر اینکه برای گیربکس مفید نیست حتی ممکن است باعث بروز حادثه نیز شود زیرا با خلاص کردن دنده کنترل خودرو سخت‌تر می‌شود.

۴- تغییر حالت دنده خودروی در حال حرکت

این کار به شدت برای گیربکس مضر است و باعث تغییر وضعیت سریع قطعات گیربکس می‌شود که به مرور باعث خراب شدن آنها می‌شود. جهت توقف و تغییر حالت باید همیشه ابتدا پدال ترمز را فشار دهید و بعد دنده را تغییر دهید. تغییر دنده در حال حرکت شدیدا به گیربکس آسیب می‌زند. البته منظور تغییر در حالت‌های درایو، پارک و خلاص است. در حالت تیپ‌ترونیک که بدیهی است تعویض بین‌ دنده‌ها عادی است.

۵- قرار دادن دنده در حالت P قبل از توقف کامل

قرار دادن دنده در حالت P سبب می‌شود که یک پین قفل‌کننده، داخل دنده متصل به شفت خروجی گیربکس قرار گیرد. انجام این کار در وضعیتی که خودرو در حال حرکت است خطر شکستن این پین را بالا می‌برد. پس هرگز سعی نکنید که این کار را انجام دهید، اول کاملاً توقف کنید و بعد دنده را در حالت پارک قرار دهید.

حتما بخوانید: نحوه تشخیص دستکاری کیلومتر ماشین

۶- شیوه توقف نادرست در سطوح شیبدار

هنگام توقف در سطوح شیبدار بهتر است ابتدا ترمز‌دستی را بکشید و بعد دنده را در حالت پارک قرار دهید. با انجام این‌کار از وارد آمدن فشار اضافه بر گیربکس خودداری می‌کنید.

اگر خودروی شما اتوماتیک است و هرکدام از این عادات غلط را هنگام رانندگی انجام می‌دهید سعی کنید این عادت‌ها را ترک کنید. همچنین اگر قصد دارید خودرویی اتوماتیک بخرید حتماً این موارد را کاملاً رعایت کنید تا بعداً ناچار نباشید هزینه سنگینی را برای تعمیر خودروی خود بپردازید.

بعد از خواندن این بخش، نگاهی نیز به ویدیوی زیر بیاندازید تا با اشتباهاتی که ممکن است در حین رانندگی با ماشین گیربکس انوماتیک مرتکب شوید، بیشتر آشنا شوید.

نکاتی کاربردی برای نگهداری از گیربکس اتوماتیک

• انجام سرویس‌های دوره‌ای

با توجه به هزینه‌های زیاد تعمیرات گیربکس اتوماتیک نسبت به گیربکس‌های معمولی بهتر است که سرویس‌های دوره‌ای این خودروها را به‌موقع انجام دهید. هر چند ماه یک‌بار خودرو را نزد کارشناس برده و چکاپ کنید، حتی اگر هیچ مشکلی نداشته باشد.

• تعویض به موقع روغن گیربکس و فیلتر آن

روغن گیربکس و فیلتر آن باید در زمان‌های معین تعویض شوند. در سرویس گیربکس تنها تعویض روغن کافی نیست و باید کارتل گیربکس باز شده و فیلتر آن تعویض و یا شستشو شود.

رسیدگی به فیلتر بسیار مهم است. چون فیلتر گرفته، باعث عبور کمتر جریان روغن، ایجاد آسیب شدید و نیز سوخته شدن گیربکس می‌شود. بعضی از مدل‌های بالا گیربکس‌های امروزی مثل پژو ۲۰۶ ، هیوندا، کیا، فیلتر در داخل گیربکس نصب‌شده و یا به عبارتی گیربکس‌های یک‌بارمصرف هستند، چون با کثیف شدن و گرفته شدن فیلتر عمر گیربکس نیز به پایان می‌رسد. بنابراین دقت در تعویض به‌موقع روغن در این گیربکس‌ها، عملاً می‌تواند افزایش عمر گیربکس را در برداشته باشد.

در کتابچه راهنما اتومبیل زمان تعویض روغن گیربکس مشخص‌شده و بسته به تولیدکننده آن، این زمان از ۲۰۰۰۰ کیلومتر تا ۱۰۰۰۰۰ کیلومتر است. اما این را در نظر داشته باشید که عامل خرابی گیربکس اتوماتیک، گرمای بیش‌ازحد است و عامل اصلی گرما، ترافیک سنگین خصوصاً در شهرهای بزرگ و شرایط آب و هوایی کشورمان است. به همین دلیل ما توصیه می‌کنیم که هر ۴۰۰۰۰ کیلومتر روغن گیربکس را تعویض کنید. چراکه توصیه تولیدکنندگان اتومبیل‌ها را بیشتر با ذهنیت ترافیک و شرایط آب و هوایی کشورهای آمریکایی و اروپایی منطبق می‌دانیم.

حتما بخوانید: انواع روغن موتور خودرو و مقایسه آنها

• تعویض کردن روغن صرفا نزد متخصص این کار

این را باید اضافه کنیم که با اینکه سرویس کردن گیربکس ظاهراً کار ساده‌ای به نظر می‌رسد، اما حتماً باید توسط متخصص گیربکس انجام شود. زیرا در صورت استفاده از روغن تقلبی یا فاسد، انتخاب نوع اشتباه روغن، درست نبودن سطح روغن خصوصاً کم بودن روغن، و یا استفاده از واشر‌های بی‌کیفیت (که باعث روغن‌ریزی و کم شدن روغن می‌شوند)، عواقب پرهزینه‌ای منظرتان خواهد بود.

نحوه‌ چک کردن روغن گیربکس اتوماتیک در اتومبیل‌های دارای گیج روغن

–  اتومبیل باید گرم باشد. برای این کار، موتور را روشن کنید و بگذارید که ۱۰ الی ۱۵ دقیقه کار کند.

– درحالی‌که دنده در حالت P است، گیج را بکشید، بعد از پاک کردن آن مجدداً تا آخر داخل کرده و دوباره بیرون بکشید. اثر روغن باید تا خط دوم بالایی گیج باشد.

– در مرحله بعد قسمت روغنی گیج  را به انگشتتان بکشید. رنگ‌ روغن باید شفاف و آلبالویی رنگ باشد و در غیر این صورت نیاز به تعویض دارد.

حتما بخوانید: علل استارت نخوردن ماشین و نحوه برطرف‌ کردن آن

کاربرد چراغ Sport و Snow

روشن شدن چراغ S یا Sport و چراغ Snow (*) با صدای بوق اخطار، به معنی وجود اشکال در گیربکس است. این چراغ در واقع چراغ چک کردن وضعیت گیربکس است.

در اغلب مواقع یکی از موارد زیر علت پیش آمدن این مشکل است:

۱- ضعیف یا خراب شدن شیر برقی؛ که در این حالت گیربکس به دنده ۳ رفته و از آن خارج نمی‌شود، مگر با خاموش و روشن شدن خودرو.

۲- رسیدن شمارنده روغن گیربکس به حدی که باید تعویض شود (گیربکس اتوماتیک مجهز به شمارنده‌ای است که بسته به فشار وارد شده به گیربکس، استهلاک و زمان تعویض روغن آن را تعیین می‌کند)؛ در این حالت عملکرد گیربکس عادی است، اما با خاموش و روشن شدن خودرو، چراغ S و * خاموش نمی‌شوند.

۳- کمتر یا بیشتر شدن فشار روغن از محدوده تعیین‌شده، یکی دیگر از عللی است که باعث روشن شدن چراغ S و * می‌شود.

حتما بخوانید: انواع صدای ماشین و ۱۲ مشکلی که می‌تواند دردسرساز شود

جمع‌بندی

رانندگی با خودرو گیربکس اتوماتیک بسیار راحت‌تر ولی حساس‌تر نسبت به گیربکس معمولی است. پس هنگام استفاده از این نوع خودرو‌ها باید نهایت دقت را داشته باشید تا متحمل ضرر و زیان نشوید. رانندگی صحیح و اصولی و انجام سرویس‌های دوره‌ای باعث می‌شود عمر قطعات خودرو بیشتر شود و آسیبی به خودرو نرسد. مهم‌ترین نکته در استفاده از این خودروها،جابجایی صحیح دنده‌ها در شرایط مختلف و تعویض به‌موقع روغن گیربکس‌ است. فراموش نکنید که حتماً باید از روغن مخصوص گیربکس‌های اتوماتیک استفاده شود.

اگر علاوه بر موارد گفته‌شده در این نوشته، نکات دیگری نیز هست که به استفاده اصولی‌تر از گیربکس اتوماتیک کمک می‌کند، ‌آن را با خوانندگان ما در میان بگذارید.

چنانچه همزمان از خودروی دنده‌ای نیز استفاده می‌کنید، خواندن مقاله ۵ عادت غلط رانندگی با خودروهای دنده‌ای را به شما توصیه می‌کنیم.