پس از تولید نیرو توسط موتور، انتقال این نیرو برای به حرکت درآمدن خودرو لازم است؛ آنچه وظیفه سیستم انتقال قدرت خودرو بوده و در طول تاریخ صنعت خودروسازی تغییرات فراوانی به خود دیده است. بر همین اساس امروزه سیستم انتقال قدرت انواع مختلفی دارد که با توجه به کارایی خودرو مورد استفاده قرار می‌گیرند. این انواع که شامل محرک جلو، محرک عقب، چهار چرخ متحرک می‌شوند از تعدادی اجزای ثابت برخوردار هستند. این اجزا عبارتند از کلاچ، گیربکس، دیفرانسیل و پلوس. اما در سیستم انتقال قدرت یک عضو غیر ثابت وجود دارد که تنها در بعضی از آن‌ها حضور داشته و در برخی دیگر کارایی ندارد. این عضو را گاردان می‌نامند.
میل گاردان چیست و چه وظایفی دارد؟
میل گاردان را تنها در سیستم انتقال قدرت خودروهای محرک عقب شاهد هستیم. در واقع میل گاردان یا کاردان در خودروهای دیفرانسیل عقب یا محور محرک عقب کاربرد دارد. البته این شامل خودروهای چهار چرخ محرک یا تمام چرخ متحرک نمی‌شود. بلکه گاردان تنها در خودروهایی که محور محرک واقعی و اصلی آن‌ها در عقب خودرو واقع شده و فاصله این محور با سیستم مولد نیرو (موتور و گیربکس) زیاد است مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این سیستم‌ها قدرت تولیدی موتور که به‌صورت انرژی چرخشی در آمده توسط میل کاردان به دیفرانسیل و چرخ‌های عقب خودرو منتقل می‌شود. گاردان در این سیستم از یک سو به جعبه دنده و از سوی دیگر به دیفرانسیل متصل است. بنابراین دو وظیفه مشخص برای میل کاردان تعریف می‌شود:
- برقراری اتصال گیربکس و دیفرانسیل در صورت زیاد بودن فاصله آن‌ها
- انتقال انرژی چرخشی خارج شده در گیربکس به دیفرانسیل
البته هستند خودروهایی که در آن‌ها مجموعه موتور و گیربکس در عقب خودرو واقع شده و محور محرک آن نیز در جلو قرار دارد. در این صورت نیز میل کاردان برای برقراری ارتباط گیربکس و دیفرانسیل جلو و انتقال نیروی چرخشی به میان می‌آید.
ساختار و اجزای میل گاردان
گاردان که از فلزی سخت و محکم و مقاوم ساخته می‌شود، ساختاری شفت مانند داشته و در آن انحراف، خمیدگی و زاویه دیده نمی‌شود. این محور قطور و صاف، دارای سه بخش مشخص است.
قفل‌های گاردان
این قفل‌ها که نوعی چهارشاخ هستند در دو سر میله اصلی برای اتصال به دیفرانسیل و گیربکس طراحی می‌شوند. این قفل‌ها امکان انعطاف و جابه‌جایی محدود را در زمان‌هایی که چرخ‌ها در یک راستا قرار ندارند، به کاردان می‌دهد تا در اثر تغییر سطح چرخ‌ها میله بدنه دچار آسیب نشود. این چهار شاخ‌ها که به گاردان امکان حرکت بالا و پایین را به‌صورت همزمان می‌دهند، از مفاصلی با نام هوک و سرعت بهره می‌برند. این قفل‌ها برای حرکت راحت روی شفت خروجی گیربکس از یک بلبرینگ در چهار سر خود بهره می‌برند.
حتما بخوانید: علت لرزش خودرو و روش‌های عیب‌یابی این مشکل
بدنه اصلی گاردان
بدنه ممکن است توپر یا توخالی باشد. این بخش که به‌صورت یک میله فلزی دیده می‌شود، از ورقه‌های فولاد کم‌زغال ساخته شده و برای سبک‌تر شدن وزن خودرو توخالی طراحی می‌شود. گاهی نیز برای بالا رفتن استحکام توپُر خواهد بود. اینکه در یک خودرو از کدام نوع استفاده شود تأثیر مستقیمی روی کارایی آن دارد.
اتصال کشویی گاردان
میل گاردان، همزمان با حرکت بالا و پایین نیاز به بلند و کوتاه شدن نیز دارد. به این ترتیب که وقتی دیفرانسیل پایین می‌رود، کاردان نیاز دارد که بلندتر شود و وقتی بالا می‌رود کوتاه‌تر. این تغییر طول از طریق اتصال کشویی انجام می‌شود که چیزی شبیه به لوله‌های جاروبرقی امروزی است. بنابراین یک سمت بدنه گاردان قطورتر و سمت دیگر نازکتر است. سمت نازکتر درون بخش ضخیم‌تر قرار گرفته و در مواقع نیاز برای تغییر طول این دو سمت بازی کرده، تغییرات لازم را ایجاد می‌کنند.
هزار خار
برای پیشگیری از هرزگردی اتصال کشویی و کوتاه و بلند شدن‌های بیش از حد یا بی‌دلیل آن از یک هزار خار استفاده می‌شود که در جداره درونی سمت ضخیم‌تر و جداره بیرونی قسمت نازکتر اتصال کشویی تعبیه می‌شود.
میل گاردان به‌دلیل اینکه در معرض ضربات ناشی از انتقال قدرت، ضربات احتمالی از ناهمواری‌های جاده و تنش‌های ناشی از انرژی چرخی در حال انتقال قرار می‌گیرد، از فولاد مستحکم و نسبتا قطور ساخته می‌شود. نمونه‌هایی که بدنه آن‌ها تو خالی است از لوله درزدار ساخته می‌شوند و در مدل‌های توپر، پره‌های فولاد به‌صورت الکتریکی یا به وسیله گاز به آن جوش داده می‌شوند.
انواع میل گاردان
میل گاردان برخلاف بسیاری دیگر از اجزای خودرو، در نوع ساخت و متریال به‌کار رفته در آن تنوع چندانی ندارد. به‌طور کلی میل گاردان‌ها بیشتر در طول متفاوت هستند چرا که فاصله گیربکس و دیفرانسیل متفاوت است. اما در همین راستا، میل‌گاردان‌ها در دو نوع ساخته می‌شوند:
- میل گاردان یک تکه
- میل گاردان دو تکه
به این ترتیب که اتصال کشویی در میل گاردان خودروهای محور عقب، که فاصله گیربکس و دیفرانسیل کمتر از ۱٫۵ متر باشد حذف می‌شود. در این موارد، هدر رفت انرژی موتور نیز به حداقل ممکن می‌رسد. اما در مواردی که طول میل گاردان زیاد باشد، این قطعه در میانه راه از یک بلبرینگ و لاستیک ضربه‌گیر نیز بهره می‌برد تا آسیب‌های احتمالی به آن به حداقل ممکن برسد.
حتما بخوانید: علائم خرابی اگزوز؛ از کجا بفهمیم کی زمان تعویض اگزوز رسیده است؟
سخن آخر
به‌طور کلی، میل گاردان قطعه مستهلکی محسوب نمی‌شود و خرابی آن رایج نیست. تنها توصیه می‌شود که هنگام سرویس‌های دوره‌ای، چهار شاخ و اتصال کشویی آن بررسی شود. نکته آخر اینکه در صورت تعویض دنده معکوس، زمانی که دور موتور بالا است و فشار آوردن به خودرو در زمانی که بکسواد کرده می‌توان به قفل چهار شاخ گاردان آسیب وارد کند.
شما برایمان بگویید؛ تا به‌حال مجبور به تعمیر میل گاردان خودرویتان شده‌اید؟ چطور متوجه شدید میل گاردان خودرو مشکل دارد؟ خوشحال می‌شویم تجربه‌هایتان را برایمان بنویسید.