آشنایی با دیاگ خودرو و راهنمای گام‌به‌گام عیب‌یابی با دستگاه دیاگ

بعید است صاحب خودرو باشید، اما اسم دیاگ زدن یا دیاگ ماشین به گوشتان نخورده باشد. دستگاه دیاگ یکی از روش‌های ساده عیب‌یابی خودرو است که معمولا کمترین خطا را در شناسایی ایرادهای موتور دارد. برای آشنایی بیشتر با دیاگ خودرو و کارکرد آن با ما همراه باشید.

دیاگ خودرو چیست؟

خودروهای امروزی به ECU مجهز هستند که مانند مغز، فرمان همه‌چیز را در دست دارد و آن را کنترل می‌کند. مزایای این سیستم، بی‌شمار است که ساده کردن روند عیب‌یابی خودرو یکی از مهم‌ترین آن‌ها محسوب می‌شود.

دیاگ خودرو یا دیاگ زدن خودرو به‌معنای اجرای عملیات عیب‌یابی توسط دستگاه دیاگ است.

دستگاه دیاگ خودرو چیست و چگونه کار می‌کند؟

دستگاه دیاگ قطعه‌ای الکترونیک است که شکل آن می‌تواند به سادگی آمپرسنج یا حتی تبلت باشد. این قطعه توسط سوکت به خودرو متصل می‌شود و پس از انتخاب مدل، کار خود را شروع می‌کند. این دستگاه می‌تواند به‌سادگی همه اطلاعات مربوط به خطای خودرو رو از کامپیوتر برداشت و با ارائه به متخصص، به پیدا کردن ریشه مشکل کمک کند.

سوکت مخصوص اتصال دستگاه دیاگ، بسته به مدل خودرو می‌تواند کنار موتور یا کابین داخلی ماشین باشد. کافیست دستگاه را به اتوموبیل متصل کنید تا لیست امکاناتی که این ابزار در اختیارتان قرار می‌دهد را روی صفحه آن مشاهده کنید.

این دستگاه به گزینه پاک کردن خطا هم مجهز است. درواقع تمام خطاها و مشکلاتی که با استفاده از نرم‌افزار قابل حل باشند، توسط دستگاه دیاگ رفع خواهند شد. اگر خطایی بعد از اجرای این دستور همچنان به جای خود باقی بود، یعنی مشکل سخت‌افزاری است و باید نسبت به تعمیر یا تعویض قطعه اقدام کرد.

با استفاده از این دستگاه می‌توانید لیست خطاهای دائم یا موقت اتومبیل را مشاهده و نسبت به رفع آن اقدام کنید. به‌این‌ترتیب دیگر نیازی به باز کردن موتور خودرو و چک کردن قطعات آن به‌صورت دائمی وجود ندارد و روند عیب‌یابی بسیار ساده، کوتاه و کم‌هزینه‌تر خواهد شد.

انواع شیوه‌های دیاگ خودرو

متخصصان به سه روش عیب‌یابی خودرو از طریق دیاگ را انجام می‌دهند. در هر سه مورد، اتصال به خودرو به وسیله رابط OBD2 برقرار می‌شود.

1. دستگاه‌های کامل عیب‌یابی با مانیتور مخصوص به خود
2. عیب‌یابی از طریق نرم‌افزارهای قابل نصب روی لپ‌تاپ یا کامپیوتر
3. به وسیله برنامه‌های قابل نصب روی موبایل

دستگاه دیاگ با مانیتور مخصوص

این نوع از دیاگ خودرو، معمولاً اندازه یک تبلت معمولی‌اند و به مانیتوری مجهز هستند که مستقیماً می‌توان با آنها به عیب‌یابی و رفع عیب اقدام کرد.

معمولا این نوع از دستگاه دیاگ بهترین عملکرد را در مقایسه با دستگاه‌های همرده دارند. آنها همچنین گران‌ترین نوع این دستگاه‌ها هستند.

اگر می‌خواهید به طور حرفه‌ای وارد کار عیب‌یابی خودرو و به ویژه ECU شوید، ما نه تنها به شما پیشنهاد خرید یک دستگاه کامل را می‌کنیم، که برای بهتر شدن نتیجه کار، پیشنهاد تهیه یک لپ‌تاپ نسبتاً به روز را هم داریم.

دیاگ به وسیله برنامه‌های کاربردی نصب شده روی لپ‌تاپ یا کامپیوتر

گاهی می‌توان عمل دیاگ زدن خودرو را با استفاده از نرم‌افزارها و اپلیکیشن‌های مخصوصی که روی گوشی و لپ‌تاپ نصب می‌شود انجام داد.

به این ترتیب می‌توانید لپ‌تاپ را با استفاده از WLAN و آداپتور OBD2 به خودرو نصب کنید تا فرآیند عیب‌یابی انجام شود.

دیاگ با اپلیکیشن‌های گوشی هوشمند

اگر شما در خانواده بیش از یک خودرو دارید و از آن دسته افرادی هستید که علاقه دارید تا جای ممکن، خودتان شناسایی و حل مشکلات خودرو را انجام دهید، بهترین پیشنهاد ما به شما استفاده از این شیوه عیب‌یابی است.

امروزه اپلیکیشن‌های زیادی مخصوص اندروید و آی‌او‌اس طراحی شده‌اند که امکان دیاگ زدن را فراهم می‌کنند.

استفاده از این روش، مزایایی دارد که از جهاتی آن را برتر از سایر شیوه‌ها کرده است.

اولین و احتمالا مهم‌ترین مزیت این روش، قیمت مناسب و اقتصادی آن است.

مزیت دوم، امکان به‌روزرسانی ساده اپلیکیشن و کدهای خطاست. معمولا توسعه‌دهندگان این اپلیکیشن‌ها به‌صورت مداوم برنامه خود را به‌روز می‌کنند و این مزیت به شما کمک می‌کند همیشه به‌روز بمانید.

استفاده آسان از این اپلیکیشن‌ها، سومین مزیت این روش محسوب می‌شود. فرایند کار دیاگ زدن خودرو با این روش اصلا پیچیده نیست. کافیست از بلوتوث و آداپتور OBD2 استفاده کنید تا به سادگی کار انجام شود.

طرز کار با دستگاه دیاگ و مراحل دیاگ زدن خودرو

۱. اتصال دستگاه دیاگ به کامپیوتر خودرو

استفاده از دستگاه دیاگ به معنای واقعی کلمه به سادگی وصل کردن یک دستگاه معمولی و روشن کردن آن است. مسئله اصلی این است که باید پورت مناسب را پیدا کنید و نحوه کار با دستگاه را بدانید.

برای اینکار، باید ورودی OBD2 خودروی خود را پیدا کنید؛ این ورودی معمولا جایی نزدیک جعبه فرمان یا زیر آن قرار دارد.

البته این درگاه در بعضی مدل‌ها سمت سرنشین یا جایی اطراف کنسول مرکزی است. برای یافتن محل دقیق و آشنایی بیشتر بهتر است که دفترچه راهنمای خودرو را بررسی کنید. حتماً قبل از وصل کردن ابزار اسکن خودرو به خروجی OBD2، خودرو را خاموش کنید.

به طور کلی، دستگاه‌های دیاگ، داده‌ها را از درگاه عیب‌یابی (OBD2) داخل خودرو دانلود می‌کنند. این درگاه که به صورت استاندارد در تمام خودرهای تولید شده در بازار جهانی وجود دارد، به شما این امکان را می‌دهد که تقریباً به هر خطایی که کامپیوتر مرکزی شناسایی کرده است، دسترسی داشته باشید. برای دسترسی به اطلاعات باید کمی تنظیمات را دستکاری کنید.

بعد از اتصال کانکتورهای انتهایی دستگاه دیاگ به درگاه OBD2، حتما مطمئن شوید که اتصال پایدار و محکم است. تنها در این صورت دستگاه دیاگ می‌تواند با ECU خودرو ارتباط برقرار کند.

خودرو را روشن کنید. البته اگر پیشرانه خودروی شما کدهای خودرو را ذخیره می‌کند، به این کار نیاز ندارید. معمولا برای اینکه کامپیوتر مرکزی بتواند سلامت پیشرانه را در درست کنترل کند، باید استارت بزنید و موتور را تا انتهای کار روشن نگه دارید.

حتما بخوانید: علائم خرابی اگزوز؛ از کجا بفهمیم کی زمان تعویض اگزوز رسیده است؟

۲. دانلود کدها

کلید طلایی فرایند تشخیص ایراد، کدهای خاصی است که خودروی شما هنگام عیب‌یابی نشان می‌دهد. دستگاه دیاگ می‌تواند این کدها را دانلود کند، بخواند و به این ترتیب، مواردی را که دچار نقص هستند یا به درستی کار نمی‌کند، تشخیص دهد. برای خواندن کدها باید این مراحل را طی کنید:

• دستگاه دیاگ را روشن کنید: بیشتر ابزارها دکمه پاور ساده‌ای روی دستگاه دارند. اگر دستگاه عیب‌یاب با قابلیت بلوتوث دارید و به طور خودکار روشن نشد، دستگاه را از جایی که به درگاه وصل می‌شود، روشن کنید.
• وارد بخش اسکن یا عیب‌یابی شوید: البته بعضی از دستگاه‌ها پس از اتصال به‌صورت خودکار فرایند خواندن کدهای خودرو را شروع می‌کنند. به‌صورت کلی باید برای شروع عیب‌یابی، وارد بخش جستجو یا اسکن در دستگاه شوید. بهتر است که برای شروع کار بررسی، گزینه شناسایی خودکار ECU خودرو را بزنید تا دستگاه متناسب با هر ECU خاص، اقدام به عیب‌یابی کند.
• داده‌ها را ثبت کنید: معمولاً در عرض چند ثانیه پس از اتمام اسکن، هر مشکل یا کد خطای خاصی که دستگاه شناسایی کند، نمایش داده می‌شود. اگر دستگاه توضیح دقیقی درباره معنی کد خطا به شما نداد، به آن کدها توجه کنید. بعضی از دستگاها کدها را برای شما ذخیره و بعضی دیگر آن را در رایانه یا وب‌سایت مختص به خواندن کدهای خطا دانلود می‌کنند یا بلافاصله پس از نمایش، توضیحات مختص به هر کد خطا را نمایش می‌دهند. نکته دیگر اینکه اگر به هر دلیلی نمی‌خواهید چراغ چک پیشرانه روشن بماند، می‌توانید با استفاده از دستگاه دیاگ، خطای ایجاد شده را پاک کرده و در نتیجه چراغ چک را خاموش کنید.

۳. خواندن کدها

اگر بار اولی است که دیاگ زدن خودرو را امتحان می‌کنید، احتمالا نتوانید معنای درست کدهای خطا را متوجه شوید. البته این مسئله کاملا طبیعی است. شما برای درک تمام کدها، به کدخوان نیاز دارید تا هر کد خطا را به کلمات ساده و قابل فهم تبدیل کند. راهکارهای زیر در درک ساده‌تر کدهای خطا به شما کمک می‌کنند:

• جستجوی آنلاین برای کد خطا: با جستجویی ساده و نوشتن کد در قسمت جستجوی مرورگر، می‌توانید به سادگی اطلاعات مورد نیاز خود را به دست بیاورید.
• استفاده از نرم‌افزارهای تخصصی: راه دیگر این است که از نرم‌افزارهای تخصصی استفاده کنید. بعضی از برنامه‌های کامپیوتری می‌توانند کد خطا را از ابزار تشخیص دانلود کنند و اطلاعات به دست آمده را مستقیماً از دستگاه یا رایانه بخوانند.
• خواندن مستقیم اطلاعات از دستگاه دیاگ: ابزارهای عیب‌یاب حرفه‌ای، توضیحات هر کد خطا را روی صفحه دستگاه به شما ارائه می‌دهند.

حتما بخوانید: علت لرزش خودرو و روش‌های عیب‌یابی این مشکل

۳. رفع خطا با دستگاه دیاگ

پس از تشخیص خطا و به‌دست آوردن اطلاعات اولیه، نوبت به رفع عیب می‌رسد. این مرحله به سطح مهارت و توان شما بستگی دارد.

اگر به اندازه‌ای در تعمیر خودرو و برق آن متبحر هستید که بتوانید مشکلات آن را حل کنید، کارتان بسیار ساده خواهد بود. خودتان دست به آچار شوید و مشکل پیش آمده را رفع و رجوع کنید تا نیازی به تعمیرگاه و نظرات متخصصین نداشته باشید.

البته این نکته را در ذهن داشته باشید که کدها، الزاما به معنای وجود مشکل در همان قطعه نیست و گاهی ریشه مشکل از جایی دیگر است. این نکته فقط با مهارت و تجربه به دست می‌آید.

مورد بعدی اینکه همیشه دستگاه‌های دیاگ، مورد مناسبی برای حل مشکل به وجود آمده نیستند و برای حل مشکل به شیوه بهتر، به دستگاه‌های بیشتر و مجهزتری نیاز است (مانند پروگرامر یا تستر ECU).

در شرایط کمبود ابزارهای تخصصی تعمیر و یا دانش ناکافی نسبت به مشکلات خودرو، مراجعه به کارشناس خبره، بهترین و هوشمندانه‌ترین راه خواهد بود.

دستگاه دیاگ چه مشکلاتی را شناسایی و چه مشکلاتی را شناسایی نمی‌کند؟

تست دیاگ خودرو می‌تواند مشکلات پیشرانه، گیربکس، سیستم اگزوز، ترمزها و همچنین مشکلات عملکرد انژکتور سوخت، جریان هوا و مایع خنک‌کننده، کوئل‌های احتراق و دریچه گاز را نشان دهد.

دستگاه دیاگ چه پارامترهایی را بررسی می‌کند؟

مؤلفه‌هایی که از طریق دیاگ زدن خودرو قابل دستیابی هستند، بسته به نوع خودرو و مدل عیب‌یاب می‌تواند باشند. هرچه خودرو پیشرفته‌تر باشد، پارامترهای بیشتری نیز برای نمایش وجود خواهد داشت. به‌صورت کلی مهم‌ترین پارامترهایی که در دیاگ خودرو نمایش داده می‌شوند، عبارت‌اند از:

دور موتور، ولتاژ باتری، استپر موتور، گشتاور موتور، سرعت خودرو، سرعت فن موتور، دمای آب رادیاتور، وضعیت جعبه دنده، زمان شارژ کویل، ولتاژ سنسور اکسیژن، وضعیت سیستم تهویه،، ولتاژ و زاویه دریچه گاز، درصد شیر برقی کنیستر، وضعیت ترموستات ورودی کولر، وضعیت سیستم کنترل آلودگی هوا، فشار و دمای هوای ورود به منیفولد، زمان و وضعیت پاشش سوخت از انژکتورها.

مزایای استفاده از دستگاه دیاگ خودرو

مزیت اصلی عیب‌یابی به وسیله دستگاه دیاگ خودرو این است که می‌تواند به سرعت و با دقت مشکلات را شناسایی کند؛ به طوری که زمان تعمیر خودرو به‌صورت چشمگیری کاهش پیدا می‌کند.

این یعنی هزینه تعمیر و استفاده از نیروی ماهر به حداقل می‌رسد و خودروی شما زمان کمتری را در تعمیرگاه سپری خواهد کرد.

این مزیت به ویژه برای مشاغل مرتبط با حمل و نقل عمومی که به یک ناوگان خودرویی قابل اعتماد نیاز داشته و نمی‌توانند خودروی خود را برای مدت طولانی در تعمیرگاه نگه دارند، بسیار مهم است.

از طرفی می‌توان تعمیرات جزئی خودرو را به سرعت و با کارآمدی بهتری انجام داد و به این ترتیب مشکلات کوچک به آسیب‌های گسترده و هزینه‌های بالای تعمیر تبدیل نخواهند شد.

تست عیب‌یابی با دستگاه دیاگ مقرون‌به‌صرفه‌ترین و کارآمدترین راه برای تشخیص مشکل در سیستم خودروست.

آیا دیاگ در همه خودروها قابل استفاده است؟

تمام خودروهایی بنزینی تولید شده از سال ۲۰۰۱ (۱۳۸۰) به ورودی OBD یا OBD2 مجهز هستند. سیستم‌های OBD از دهه ۱۹۹۰ در تلاش برای رسیدن به استانداردهای آلودگی هوا ابداع و سیستم‌های OBD2 از سال ۱۹۹۴ به منظور استانداردسازی کدها به بازار معرفی شدند.

هر نوع سیستم OBD ارتباط مکانیک‌ها و مالکین خودرو را به تمام ECUهای موجود در خودرو، آسان‌تر می‌کند. البته بسته به مدل، نوع و سال خودرو، ممکن است حتی به کابل نیز برای اتصال به سیستم OBD نیاز نداشته باشید.

خودرو چه زمانی به دیاگ زدن نیاز دارد؟

تصور عموم بر این است که روشن شدن چراغ چک خودرو به معنای آن است که خودرو به دیاگ زدن نیاز دارد.

حتی گاهی بعضی از مالکین خودرو با روشن شدن این چراغ هم به دیاگ زدن راضی نمی‌شوند. نکته این است که برای اجرای تست دیاگ یا مراجعه به تکنسین دلایل دیگری هم وجود دارد.

به وجود آمدن هر مشکل در کارکرد پیشرانه، جعبه دنده، سیستم انتقال قدرت، سیستم اگزوز و غیره، به این معناست که باید خودرو را به متخصص نشان دهید.

حتما بخوانید: ۱۱ دلیل روشن شدن چراغ چک خودرو که باید بررسی شود

هزینه دیاگ زدن خودرو

صرف اتصال دستگاه دیاگ، خواندن پارامترها و دریافت کدهای خاص هر بخش از خودرو و عملگرها هزینه خاصی ندارد. اما اینکه خطاهای ثبت شده چقدر مهم باشد و برای حل آنها چه اقداماتی انجام داد، می‌تواند تعیین‌کننده هزینه دیاگ زدن خودرو باشد.

گاهی مشکل به سادگی رفع خطای ECU است که صرفا با کلیک روی برنامه انجام می‌شود. اما گاهی این مشکلات ناشی از خرابی قطعات است که طبیعتا انجام آن هزینه بیشتری خواهد داشت.

علت وصل نشدن دستگاه دیاگ به خودرو

موارد زیر از اصلی‌ترین دلایل وصل نشدن دستگاه دیاگ به خودرو هستند:

• دلایل نرم‌افزاری: گاهی نرم‌افزار ECU دچار ایراد می‌شود یا اصطلاحاً بهم می‌ریزد که در نتیجه آن دستگاه عیب‌یاب نمی‌تواند به کامپیوتر متصل شود و آن را بخواند.
• دلایل سخت‌افزاری: تمام یونیت‌های تعبیه شده در خودرو، به ویژه ECU، از طریق آیسی مخصوص به دستگاه دیاگ متصل می‌شود. هر خرابی در آیسی و سایر مدارهای متصل به آن، منجر به عدم اتصال به دستگاه خواهد شد.
• قطعی کابل عیب‌یاب خودرو: موقع اتصال کابل‌ دیاگ به ورودی OBD2 حتماً از اتصال کامل و محکم مطمئن شوید. اگر کابل کامل به درگاه وصل نشود، دستگاه دیاگ نخواهد توانست کامپیوتر را بخواند.
• ایجاد اختلال در مدار دستگاه دیاگ ماشین: در بعضی شرایط، خود دستگاه دیاگ دچار ایراد می‌شود و درنتیجه نمی‌تواند به ECU  متصل شود.

نکات انتخاب بهترین دستگاه دیاگ

با توجه به تنوع زیاد در مدل‌های دستگاه‌های دیاگ خودرو، معرفی مدلی خاص به‌عنوان بهترین نوع، کاری بسیار دشوار است. درمجموع مؤلفه‌هایی وجود دارند که با درنظر گرفتن آنها می‌توانید دستگاه مناسبی خرید.

• ثابت یا سیار بودن دستگاه دیاگ
• معتبر بودن برند دستگاه دیاگ
• ضمانتنامه و خدمات پس از فروش
• مقاومت در برابر ضربه

نکات پایانی درباره دیاگ زدن خودرو

در آخر باید اضافه کنیم که دیاگ‌ زدن خودرو را جدی بگیرید. صرفاً این کار را پس از به وجود آمدن مشکل و یا روشن شدن چراغ چک انجام ندهید. سعی کنید دیاگ زدن خودرو را مانند سرویس‌های دوره‌ای انجام دهید چون ایجاد اختلال در یکی از اجزای موتور یا سایر بخش‌ها، تنها با خواندن کدهای خطا توسط دستگاه دیاگ مشخص خواهد شد.